Een gezond en opgewekt kunstleven. Een studie in kunstbeleid te Rotterdam (1946-2011)

[p. 135]

[Evenementen & festivals]

1974

PIJN, VERDWIJN! GEDICHT VAN C.B. VAANDRAGER, ONTWERP GUST ROMIJN, AFFICHE VOOR DE VIERDE EDITIE VAN POETRY INTERNATIONAL, ROTTERDAMSE KUNSTSTICHTING, IN DE DOELEN. AFFICHE, DRUKWERK, 18 TOT EN MET 22 JUNI 1974
(gar 2003-42)

Poetry International wijdde zich, vanaf zijn eerste editie van 17 tot en met 21 juni 1970, aan de presentatie van internationale dichters in het jaarlijkse festival via podiumoptredens, vertaalprojecten en ontmoetingen. Sceptici, in het bijzonder sommige Rotterdamse schrijvers, achtten het in de beginjaren een vreemd maar vooral ietwat onrechtvaardig evenement: er werd geld besteed aan onbekende beroemdheden die misschien allemaal de Nobelprijs voor literatur hadden gekregen, maar waarvan in Nederland (lees: Rotterdam) nog niemand had gehoord.¹ Tot het programma behoort gewoonlijk een Rotterdamse avond.

De veelzijdige en vrijwel alomtegenwoordige Rotterdamse beeldend kunstenaar Gust Romijn (1922-2010) maakte jarenlang decors en affiches voor Poetry International en voor Film International en andere evenementen. Ook was Romijn docent aan de academie. Hij heeft een aantal kunstwerken gemaakt voor de openbare ruimte van Rotterdam.²

Het affiche van Poetry International draagt vaak een gedicht van een van de deelnemende dichters; in sommige jaren zijn er verschillende affiches. Dit gedicht van Cornelis Bastiaan Vaandrager (1935- 1992) is treffend voor diens oeuvre en levensloop. Door zijn proza en poëzie, deels in naturalistische, minimale stijl, en andere activiteiten heeft Vaandrager bijgedragen aan het literaire klimaat in Rotterdam en Nederland. Hij was een van de redactieleden van de literaire tijdschriften Gard Sivik en De Nieuwe Stijl. In de jaren zeventig namen drugsgebruik en psychische problemen de overhand in zijn leven. Vaandrager gold als een groot literair talent, in 1981 werd hem de Anna Blaman Prijs van het Prins Bernhard Cultuurfonds toegekend.

1 Adriaan van der Staay in gesprek met de auteur; 13 juli 2011

2 Gepke Bouma, Van Amen tot Zekveld. Reportage over de beeldende kunst in Rotterdam in de jaren zestig; Rotterdam 1994; p. 28-29; p. 81-82

[p. 136]

1972

FILM INTERNATIONAL; ACTUEEL FORUM VOOR FILMS EN FILMER, ONTWERP EVERT MALIANGKAY, MET EEN FOTO VAN WOUT BERGER, DE EERSTE EDITIE VAN FILM INTERNATIONAL, ROTTERDAMSE KUNSTSTICHTING. AFFICHE, DRUKWERK, 115,5 × 83 CM, 25 JUNI TOT EN MET 8 JULI 1972
(gar af-12349)

Het affiche van de eerste editie van Film International toont een vrachtwagen ‘als voertuig van nieuwe ideeën’, volgens de ontwerper Evert Maliangkay.¹ In 1973 werd de tijger als beeld van het festival geïntroduceerd. Een tijger is sindsdien vast onderdeel in de publiciteitsuitingen, alleen op het affiche voor het festival in 1982 is hij niet te ontwaren. Dit affiche werd in 2011 teruggevonden, op tijd om de verzameling bij de lustrumviering van 40 edities van filmfestival te completeren: Alle veertig op een rij.²

1 Geciteerd van ‘De tijger die geen tijger bleek te zijn’, toelichting bij de tentoonstelling van de affiches in het Gemeentearchief Rotterdam, januarifebruari 2011; het eerste affiche hangt in de hal van het archief, februari 2012

2 http://www.filmfestivalrotterdam.com/nl/iffr-2011/countdown-iffr-xl/6/ (nog online in voorjaar 2012)

[p. 137]

1972

SOLISTENCONCERTEN 72/73. JONG TALENT IN DE DOELEN ZEVEN CONCERTEN OP DONDERDAGAVOND, MAKER ONBEKEND, ROTTERDAMSE KUNSTSTICHTING. AFFICE, 1972
(gar xxiii-1972-0122)

[p. 138]

1982

OMSLAG VAN; PETER DE WINTER ET AL., HAVENARCHITECTUUR. EEN INVENTARISATIE VAN INDUSTRIELE GEBOUWEN IN HET ROTTERDAMSE HAVENGEBIED,
architecture international rotterdam, rotterdamse kunststichting. rotterdamse kunststichting uitgeverij, 1982

De eerste editie van Architecture International Rotterdam (AIR) in 1982, vestigde de aandacht op de Kop van Zuid, toen nog een verlaten havengebied. Het programma omvatte studie van het gebied in stedenbouwkundig opzicht. Daarbij verscheen een losbladige werkpublicatie: Diverse auteurs, De kop van Zuid. Program and elucidation; Rotterdam (Architecture International Rotterdam; Rotterdamse Kunststichting) 1982.

Later verscheen: Umberto Barbieri en anderen (red.), Carel Weeber en anderen (tekst), De kop van Zuid; ontwerp en onderzoek; Rotterdam (Architecture International Rotterdam; Rotterdamse Kunststichting Uitgeverij) 1982. Ook besteedde de manifestatie aandacht aan industrieel erfgoed in de Rotterdamse havengebieden in de publicatie Peter de Winter et al., Havenarchitectuur. Een inventarisatie van industriële gebouwen in het Rotterdamse Havengebied; Rotterdam

[p. 139]

1982

OMSLAG VAN LOSBLADIG WERKBOEK DE KOP VAN ZUID. PROGRAM AND ELUCIDATION,
architecture international rotterdam, rotterdamse kunststichting, 1982

(Rotterdamse Kunststichting Uitgeverij) 1982.

De activiteiten van de sectie Architectuur en Architecture International (AIR) hebben invloed gehad op de architectuurpraktijk en stedenbouw in Rotterdam. In 1988 werd AIR een aparte stichting. AIR organiseerde nog enkele manifestaties, onder andere AIR-Iberia over architectuur in Spanje (1986), AIR-Alexander, waar de stad verdergaat over de stadsuitbreiding Alexanderpolder (1993). Sinds 1997 staat AIR los van de Kunststichting AIR . AIR organiseert debatten, publicaties en lezingen over architectuur en is het kenniscentrum. De projecten en hun betekenis zijn geboekstaafd in: Wijnand Galema en Piet Vollaard (red.), Rotterdam herzien. Dertig jaar architectuur 1977-2007; Rotterdam 2007.

[p. 140]

1973

DAG VAN DE AMATEURKUNST ZATERDAG 16 JUNI IN EN RONDOM CHARLOIS, HOLLAND FESTIVAL 1973 IN SAMENWERKING MET DE ROTTERDAMSE KUNSTSTICHTING, MAKER ONBEKEND. AFFICHE, ZEEFDRUK, 1973
(gar xxiii-1973-0172)

[p. 141]

1975

IN DE WIJK GESPEELD. WIJKGEBOUW MUSICA. ZONDAG 2 FEBRUARI. MICHEL ROCHE, CELLO. WIM SERLIE, PIANO. WERKEN VAN BREVAL, SCHUMANN, RAAD VOOR DE GEMEENTELIJKE WIJKGEBOUWEN, ROTTERDAMSE KUNSTSTICHTING, ROTTERDAMS PHILHARMONISCH ORKEST, MAKER ONBEKEND. AFFICHE, ZEEFDRUK, 1975
(gar xxiii-1975-0165)3-0172)

[p. 142]

1977

GRATIS ZOMER, EVENEMENTEN, MAKER ONBEKEND, ROTTERDAMSE KUNSTSTICHTING. AFFICHE, START 31 AUGUSTUS 1977
(gar xxiv-1977-0061e)

[p. 143]

1979

VOLKSFEEST IN HET PARK. 10 JUNI. MAKER ONBEKEND, POETRY INTERNATIONAL, ROTTERDAMSE KUNSTSTICHTING. AFFICHE, 1979
(gar xxiv-1979-0212)

[p. 144]

1979

FOLKLORISTISCHE DANS DOOR EEN JOEGOSLAVISCHE DANSGROEP, POETRY IN HET PARK, ROTTERDAMSE KUNSTSTICHTING, FOTO L. DE HERDER. 10 JUNI 1979
(gar 2005-5960)

[p. 145]

1980

NEW POP FESTIVAL IN HET ZUIDERPARK, ROTTERDAMSE KUNSTSTICHTING I.S.M. EKSIT, FOTO L. DE HERDER. 7 SEPTEMBER 1980
(gar 2005-8479)

Van 1977 tot en met 1981 organiseerde de Rotterdamse Kunststichting in samenwerking met jongerencentrum/poppodium Eksit een aantal edities van het New Pop festival en financierde het goeddeels. Daarna trad de Kunststichting uit de organisatie van het evenement terug. De Kunststichting huldigde de opvatting dat zij initiatieven diende te nemen om lacunes te vullen, maar dat zij die vervolgens op eigen benen moest laten staan. In 1988 kwam er opnieuw een gratis toegankelijk popfestival in het Zuiderpark: aanvankelijk Poppark genaamd, sinds 1990 beter bekend als Metropolis Festival.

[p. 146]

1988

PAUL BECKMAN, ZONDER TITEL (BLOEMEN), OP HET KRUISPLEIN, ROTTERDAM'88 DE STAD ALS PODIUM, ROTTERDAMSE KUNSTSTICHTING, FOTO L. DE HERDER. 14 MEI 1988
(gar 1997-1823)

Tijdens de manifestatie Rotterdam'88 De stad als podium liep een beeldenroute vanaf het Centraal Station langs de Westersingel, over de Westzeedijk naar de Veerhaven; aan de overzijde van de rivier, op de Kop van Zuid stond nog een werk. De kunstenaar/fotograaf Paul Beckman (1946-2000) was de enige Nederlandse kunstenaar. Beckman woonde en werkte in Schiedam/Rotterdam. Enkele van de kunstwerken van Rotterdam'88 staan nog aan de culturele as.

[p. 147]

1989

TER GELEGENHEID VAN HET 650-JARIG BESTAAN VAN DE STAD HEEFT DE ROTTERDAMSE KUNSTSTICHTING OPDRACHT GEGEVEN TOT HET ONTWIKKELEN VAN EEN DANS, DE ZOGENOEMDE ROTTERDAM SHUFFLE. OP DE FOTO WORDT DEZE DANS GEREPETEERD IN DE BURGERZAAL VAN HET STADHUIS. FOTO JOHN DE PATER, 11 NOVEMBER 1989
(gar 1989-3857; cor vos)

[p. 148]

2001

STAALKAARTEN STOPT MAAR HET PROGRAMMA NIET!, AANKONDIGING VAN DE VOORTZETTING VAN HET PROGRAMMA STAALKAARTEN, ROTTERDAM 2001 CULTURELE HOOFDSTAD VAN EUROPA
winnend schetsontwerp door een leerling van het grafisch lyceum rotterdam, uitgewerkt door stof rotterdam (albert hogeweg). affiche, offset, 31 december 2001 (gar 2002-1298)

Staalkaarten was een van de programma's in het jongerendomein van Rotterdam 2001 Culturele Hoofdstad van Europa. Binnen het raamwerk en het leidende motief van het Culturele Hoofdstadjaar ‘Rotterdam is vele steden’, was dat de stad Young@ Rotterdam. Staalkaarten bood een waaier van programma's uit jongerenculturen in Rotterdam. Elke staalkaart omvatte een afzonderlijk, thematisch samenhangend deelprogramma van cultuur en maatschappelijke onderwerpen die jongeren (van Rotterdam) raken, zoals opleiding, kunst, lifestyles en talentontwikkeling. Ook meer beschouwelijke onderwerpen kwamen aan bod, bijvoorbeeld de positie van meiden, geweld in de stad, rouw, toekomstvisies.

De makers van Young@ stelden het programma samen nadat zij ‘het oor te luisteren te [hebben] gelegd’ bij jonge ‘smaakmakers’, jongerenorganisaties uit de verschillende subculturen en andere partners in de stad.¹ De werkwijze was de jongeren te betrekken bij de opzet en bij realisatie van de onderdelen. Het stramien was dat elke staalkaart zou bestaan uit een debat, een feest, een podiumprogramma, een publicatie en een mediauiting. Het programma liep gedurende tien maanden in het jaar 2001. Het afgebeelde affiche is het colofon van het programma: de organisaties, groepen en velen die individueel hebben meegewerkt staan erop vermeld. De intentie om het programma door te laten lopen blijkt uit de tweede titel: ‘dus tot ziens in 2002/3/4_’.

1 Renée Dannis (red.), Eindevaluatie Rotterdam 2001 culturele hoofdstad van Europa; Rotterdam 2003; p. 243-271; p. 256

[p. 149]

1973

HANS (J.C.J.) ABELMAN, MACHT EN ONMACHT; MUURSCHILDERING OP CLUBHUIS RUBROEKSTRAAT, ROTTERDAM. STADSSCHILDEREN, ROTTERDAMSE KUNSTSTICHTING, PRENTBRIEFKAART, 1973
(gar pbk 2002-160)

Deze schildering is een van de vroege werken in het project Stadsschilderen of Townpainting, geïnitieerd door de Rotterdamse Kunststichting. Het project liep van 1972 tot 1982, er zijn ongeveer vijftig schilderingen in de openbare ruimte gemaakt, een aantal daarvan is nog aanwezig.¹ Beeldend kunstenaar Hans Abelman (1940) maakte dit werk samen met buurtbewoners. Abelman was in deze periode onder andere betrokken bij de Aktiegroep Het Oude Westen, die zich begin jaren 70 krachtig roerde voor stadsvernieuwing in die wijk. Abelman werkte in later jaren, tot zijn pensioen in 2005, als hoofd van de afdeling Kunst in de openbare ruimte van het Centrum Beeldende Kunst Rotterdam.

1 Siebe Thissen, Mooi van ver. Muurschilderingen in Rotterdam; Rotterdam 2007. Over het project Stadsschilderen/Townpainting van de Rotterdamse Kunststichting: p. 29-34; Hans Abelman over zijn betrokkenheid bij dit project p. 93; afbeeldingen: p. 106-107; p. 109

[p. 150]

1982

LEE QUINONES, LEE, BEKEND ALS DE PIECE VAN LEE, STADSSCHILDEREN, ROTTERDAMSE KUNSTSTICHTING IN DE ZOGENOEMDE BERENKUIL OP DE LIJNBAAN. SPRAYVERF OP PANELEN; VERWIJDERD, VERMOEDELIJK VERLOREN GEGAAN. FOTO NAVIN THAKOER (VOOR 1995)

De Piece van Lee is het laatste werk dat in het project Townpainting van de Rotterdamse Kunststichting is gemaakt. Het werk geniet bekendheid als een van de eerste uitingen van in opdracht gemaakte graffitikunst in Europa. Het werd een icoon voor de Nederlandse graffitiscène. De piece werd in 1995 overgeschilderd, de panelen zijn verwijderd en moeten als verloren worden beschouwd. In 1998 heeft een aantal kunstenaars (Boris van Berkum, Rens Muis, Hans Foks, Navin Thakoer, Gyz La Rivière, Mark Huige) onder de naam ‘de Vrienden van Lee’ geprobeerd het werk te laten herstellen. Het werk was echter dusdanig beschadigd dat restauratie een fortuin zou kosten.¹

1 Naar: http://petratest.dreamhosters.com/kunstwerk/index/id/516/. Ook: Siebe Thissen, Mooi van ver. Muurschilderingen in Rotterdam; Rotterdam 2007. Uitspraken door Lee Quinones: p. 230