Revolutie der eenzamen

Spiegel van een tijdperk

[p. 21]

[Men had het te Berlijn nog niet beleefd]

Men had het te Berlijn nog niet beleefd dat de keizer op zijn verjaardag, de 27ste Januari, niet in de stad was. En nu moest men er bovendien nog in berusten, dat Wilhelm, van Engeland uit, instructies had gezonden over de strenge hofrouw welke men in acht behoorde te nemen. Alle feestelijkheden ter ere van 's keizers verjaardag moesten vervallen, met uitzondering van het traditionele réveil op de ochtend van de 27ste.

In de Lustgarten stonden om half acht meer dan honderd muzikanten opgesteld, die, op een commando der officieren, in langzaam paradetempo, tamboers en pijpers voorop, naar het paleis marcheerden. Daarna van het Schloss in snellere pas naar Unter den Linden, voortdurend dezelfde melodie ‘Freut euch des Lebens’ spelend.

De kranten schonken gepaste aandacht aan het verscheiden van koningin Victoria, maar schreven meer over de Boxer-opstand in China, waar de moord op de Duitse gezant von Ketteler bloedig was gewroken door de verbonden legers onder gemeenschappelijk bevel van de Duitse generaal graaf Waldersee. Er was reeds een groot gebied gezuiverd; de bondgenoten rukten nu op de Chinese muur aan.

Het publiek las de kranten evenwel vooral voor de laatste berichten over de afstandsrit Parijs-Berlijn, waaraan auto's van verschillende nationaliteit deelnamen. Het eerstaankomende voertuig, een 8 pk Daimler, werd uitbundig toegejuicht. Een voor een kwamen de wedstrijdwagens binnen, hoog op de wielen, sommige ratelend als karren op een landweg.

Aan het hof schonk de komst van een Marokkaans gezantschap afleiding. De leider van het groepje was een statige Mohammedaan, vergezeld van zijn beide vrouwen.

De zorg voor deze twee dames, kort en dik, met donker ponyhaar, scheen de bezoeker nogal te drukken. Hij wenste dat zij de gehele dag zouden thuisblijven, in een vertrek met neergelaten jalouzieën. Toen von Bülow de tuin van zijn ambtswoning voor de gemalinnen van de gezant beschikbaar wilde stellen, wees hij het edelmoedig aanbod van de hand: de tuin lag te veel open voor onbescheiden blikken.

Bij een diner dat de rijkskanselier zijn exotische gast aanbood - men moest de vertegenwoordiger van een toekomstig Duits expansiegebied te vriend houden - toonde deze zijn gevoelens van

[p. 22]

vriendschap en achting voor zijn buurman, von Richthofen, door hem, naar 's lands wijs, een lepel appelmoes in de mond te steken: de lepel waarmee de Marokkaan zelf at.

***

De wijze waarop Bülow de keizer het verhaal over het Marrokkaans bezoek vertelde, deed Wilhelm luidkeels lachen, enigszins kraaiend, zoals men in ogenblikken van goed humeur meermalen van hem hoorde. Wilhelm, die direct uit Londen naar het slot Homburg was gereisd voor een ontmoeting met de rijkskanselier, beantwoordde het luchtig relaas van Bülow met amusante bijzonderheden over personen, die hij in Engeland had ontmoet. Hij had bijvoorbeeld gehoord, hoewel uit weinig betrouwbare bron, dat koning Leopold naar Victoria's begrafenis was gereisd in gezelschap van zijn geliefde, doch in Engeland direct een andere liaison had aangeknoopt.

Bülow luisterde slechts met een half oor. Hij nam zijn heer en meester eens aandachtig op: colbertcostuum, een dasspeld met de initialen van Victoria. Nu en dan een Engelse uitroep. Blijkbaar weer een Anglicaanse bui, dacht de kanselier en hij vroeg zich af welke politieke consequenties deze stemming kon hebben.

Men had de gepolijste diplomaat voor een Fransman of een Italiaan kunnen houden, als zijn haar- en oogkleur niet de Noordelijke afkomst hadden verraden. Hij imponeerde door elegante manieren en een rustig, weloverwogen optreden. Als gezant te St. Petersburg, Boekarest en Rome had hij zich de reputatie verworven de voortzetter van Bismarck's politiek te zijn. Bij alle hoffelijkheid van optreden wist hij tegenover de keizer een zekere zelfstandigheid te bewaren, welke soms diens achterdocht wekte. Ook vrienden van de keizer behandelden Bülow soms met een zekere koelheid. Dacht hij nog wel Duits genoeg, vooral sedert zijn langdurig verblijf in Italië en zijn huwelijk met de schone Donna Laura Minghetti?

Toen de keizer zijn anecdote had verteld, informeerde von Bülow belangstellend of hij Lord Landsdowne had ontmoet. Had koning Edward zich nog uitgelaten over Duitsland's afwijzende houding ten opzichte van Engeland's neiging tot samenwerking met Duitsland? Begrepen de Britse politici, dat Duitsland zich niet liet intimideren, zeker niet door de toespelingen van Chamberlain over mogelijkheden van een Frans-Engelse alliantie? De ‘splendid

[p. 23]

isolation’ zou voortduren; het voordeel der bestaande bondgenootschappen lag aan Duitse kant.