Afrikaanse volksliedjies. Deel 2. Minneliedjies

19. ‘Alie Brand’.
('n Vrystaatse minnelied.)

Die liedjie van ‘Alie Brand’ word tereg genoem 'n Vrystaatse minnelied, (vgl. Dr. Mansvelt, t.a.p. bl, 72), want dit is daar beter bekend as ergens elders in ons land.

Hoewel die naam van die digter, volgens Dr. Mansvelt,

[p. 101]

onbekend is, bestaan daar in die Vrystaat allerlei tradiesies oor die digters, want 'n hele paar name word opgegee as die van die digter van die liedjie. Maar al die name is van owerigens onbekende persone, sodat die outeurskap twyfelagtig bly, wat alleen bewys dat die digter op die agtergrond getree is en sy liedjie volkseiendom geword het. Dit is die lewensgeskiedenis van meer as één volksliedjie (vgl. No. 14 en No. 16 onder hierdie rubriek). Dat die liedjie volkseiendom geword is, word verder bevestig deur die variante..... 'n karakteristieke eienskap van volkspoësie! (vgl. die Inleiding.) Die rymskema is onreëlmatig en die taalvorme half-Hollands, soos in baie ou Afrikaanse volksliedjies uit die ‘ou’ tyd (vgl. veral die liedjies onder die eerste rubriek). En die nugter materialisme van hierdie minneliedjie het seker ook baie gehelp om daarvan 'n volksliedjie te maak.

A-lie Brand, die lief-ste van my land, Kom,

laat ons on-se ska-pies in één klom-pie ja... Kom,
gee my per-mis-sie, my lief-ste A-lie Brand, Kom,
laat ons na die dorp toe gaan, Om te haal die pre-di-kant.

[p. 102]

2.

 

‘Koeitjies en kalfies, alles kan jy kry,

 

Perdjies om te rye, koeitjies om te melke,

 

Koekies en koffie vir die tantes en die ooms,

 

En baie, baie geld

 

Vir die dogters en die soons.’

‘As jy nie wil nie, dan weet ek wat ek doet;
Dan vat ek 'n tamaai riem en die bind ek om jou voet,
En so, my liefste Alie, hou ek dan vir jou vas;
Want sonder my liefste Alie
Is d' lewe my 'n las.’

(Teks van Dr. Mansvelt, t.a.p. bl. 72.)

Variante: -

‘Alie Brand, ag my liewe Alie Brand,
My liefste van my hart, kom laat ons ons goedjies
In één klompie maak, my liewe Alie Brand,
En môre na die dorp toe ry
Na die predikant.’

‘My en jou ouers is al beide oud,
Kom hul te sterwe, dan erf ons geld en goud.
Koeie om te melk en perde om te ry,
Blomtuin en pluimvee...alles sal ons kry,
Koffie en koekies vir die tantes en die ooms.
En darem nog geld genoeg vir die dogters en die soons.’

[p. 103]

3.

 

‘Alie Brand, ag my liewe Alie Brand,

 

My liefste van my land,

 

Moenie sê nee.

 

As jy sê nee,

 

Dan weet ek wat ek doen,

 

Dan neem ek 'n lang riem

 

En ek hang my aan 'n boom.

 

Want sonder jou, my Alie,

 

Wat maak ek met my nek?

 

Ja, sonder jou my Alie,

 

Wil ek maar liewers vrek!’

Aantekeninge: -

1.	Die ou Boere-manier om die ja-woord te vra was, soos hier: Kom ons ja ons skapies in één klompie.’ (of) ‘Kom ons ja ons skapies by mekaar.’ of mooier nog met 'n rympie: - ‘Ek spring oor 'n tou, Jy spring oor 'n tou, Kom ons same trou.’ (vgl. die Inleiding).
2.	In die variant van vers 3 is die minnaar meer desperaat!