|
| |
| |
| |
B. Afrikaanse volksliedere wat berus op ‘kunsliedere’ en vertalings.
14. ‘Die afrikaanse pop’.
By Dr. N. Mansvelt (‘Tekstboekje bij de Hollands-Afrikaanse Liederbundel’, bl. 50-52) kom die liedjie, ‘Die Afrikaanse Pop’, voor as die werk van Jannie; maar daar dit voorkom... nie as 'n vertaling of bewerking nie, maar as eie werk... as die eerste stukkie in ‘Stompies’ van J.H.H. de Waal, kan ons seker aanneem dat Jannie en J.H.H. de Waal dieselfde persoon is, en die maker van die liedjie. Wie Jannie is, weet egter die meeste mense wat die liedjie sing nie, maar dit weet ons dat hy 'n lied geskrywe het wat lewe in die mond van die Afrikaanse volk, en wat om die rede alleen verdien om 'n Afrikaanse volkslied genoem te word. Die digter is op die agtergrond getree, en sy lied, en veral die eerste koeplet, op die voorgrond.
Dit is hierdie soort van minneliedjies wat ons op die oog het, waar ons in die Inleiding by hierdie liederbundeltjie beweer dat ‘die min of meer subjektiewe lied van 'n indiwiduele digter dikwels deur sy betrekkelik hoë graad van objektiwiteit en algemeenheid, deur sy populariteit as 'n gevolg van sy aanpassing aan die volksmaak, deur sy “Volkstümlichkeit” dus, in die loop van die tyd 'n volkslied kan word.’
| |
| |
Hierdie liedjie is so Afrikaans ‘volkstümlich’, omdat dit so 'n ongedwonge vertolking is van die Afrikaner se nugter liefdesbegrip. (Vgl. die opmerkings hieromtrent in die Inleiding). Let op die eienskappe van die Afrikaanse pop!
‘Gesond, beskeie, sag en soet,
Verder is dit in die liedjie ook vanselfsprekend dat sy al die goeie eienskappe besit wat by die ander afwesig is: sy kan dus ‘frikedel braai’, sop kook, kouse stop en skouer aan die wiel sit.
In gees en in inhoud is die minneliedjie ‘Die Afrikaanse Pop’ één van 'n tweeling, waarvan die ander heet: ‘Mama, ek wil 'n man hê!’ (Vgl. No. 15 onder hierdie rubriek.)
Die wê-reld die is bai-e groot; Dit weet die aap se
stert. En o-ral kry jy mei-sies, wat 'n
He-le-boel is werd. Maar jy kan gaan van
Oos tot Wes, En 'k wed jou vir 'n dop, Dat
nê-rens kry jy so 'n nooi, As d'A-fri-kaan-se pop.
| |
| |
2.
‘Die Franse nooi haar ogies blink
Baie lief, dit moet ek sê;
Haar neusie is so fyn en fraai
Sy is baie aanlokkend, ja dis waar;
Maar, kêreltjie, pas op!....
Gaan kry jou tienmaal liewer tog
3.
‘Die “Fräulein” uit die gawe land
Is 'n bekoorlik singertjie
Maar hoe jou frikedel te braai
Daar kom sy by die hak nie van
4.
Haar stem van silwer klank,
Het wangetjies as rose en
Maar, allalet! sy is te fyn,
Om skouer aan die wiel te sit
| |
| |
5.
‘Die “miss” uit Engeland die weet
Hoe 'm hoedjies te bestel,
En van teaters kan sy jou
Maar as jy graag 'n vrou wil hê,
Wat ook jou kous kan stop,
Vry dat dit kraak, ou boetie, na
6.
‘Laat ander sê wat ander wil,
Jy kan g'n beter wyfie in
Gesond, beskeie, sag en soet
Sy is tog 'n al te liewe ding.....
(Mansvelt-teks, t.a.p. bl. 50-52.)
| |
Aantekeninge: -
| 1. | Die in één asem noem (in vers 3) van die ‘bekoorlike ‘Fräulein-singertjie’ en van ‘die gawe land van worsies en van bier’! herinner ons aan Heine se eienaardige verbindings, soos ‘Die Stadt Göttingen, berühmt durch ihre Würste und Universität....’ (Harzreise). |
| 2. | Die ‘Skotse lassie’ word ook in ander liedere verheerlik, soos in Burns se ‘Highland Mary’ en in Harry Lauder se ‘Highland Lassie’. |
| |
| |
| 3. | ‘Wyfie’ het hier (in vers 6) nog die betekenis van die Engelse ‘wife’, die goeie ou betekenis wat 'n mens nog in Middelnederlands kry, waar dit selfs gebruik word van die maag Maria, in die sin dus van ‘vrou’ en selfs van ‘edelvrou’. |
| 4. | Terwille van die vergelyking gee ons hier ook die lesing van ‘Stompies’ (bl. 1-2) wat in enkele opsigte, veral van uit die oogpunt van volkskuns, nie 'n verbetering is nie. |
1.
‘Die wêreld is 'n bol tamaai,
En dierb're diertjies, flink en fraai,
Maar soek in Oos, Wes, Suid of Noord,
Daar 's één wat almal klop,
Daar 's één wat almal gooi oor boord..
2.
‘Die mammesel van Frankryk is
'n Fraai ding, moet ek sê;
Haar wangetjies is vol en fris
As sterretjies haar ogies staar;
Verkry jou tienmaal liewers maar
| |
| |
3.
‘Die 'Fräulein' uit die ryk gebied
Van wors en biet en bier,
Is vlytig, vlug, ook lief in lied
Maar hoe jou frikedel te pan,
Daar kom sy by die hak nie van
4.
‘Die Skotse blou-oog “lassie”, ah!
Haar lyf is los en slank!
Sy golwend goue lokkies dra,
Maar ag, by haar steek nie die pit,
Die moed, die krag, die kop,
Om skouer aan die wiel te sit,
5.
‘Die “miss” uit Engeland is wat werd
En van komedie en konsert
Maar wil jy jou 'n vrou verkry
Wat ook jou kous kan stop,
Leg aan, leg aan, ou boetie, by
| |
| |
6.
‘Laat ander sê wat ander wil,
G'n degeliker diertjie sal
Gesout, gesond, soet, saggesind,
Begaafd en gou boënop....
Sy slaan hul almal in die wind....
|
|
Auteursrecht onbekend