Afrikaanse volksliedjies. Deel 2. Minneliedjies

10. ‘Groenlands straatjies’.

Welke Groenland word hier op gesinspeel? of is die naam weer net 'n algemene pleknaam, soos in baie van ons Afrikaanse volksliedjies? (vgl. ons aantekeninge by die ‘Piekniekliedjies’). Dit is opvallend dat, terwyl die liedjie bekend gaan onder die naam ‘Groenlands Straatjies’ in die noordelike deel van die Kaap Provinsie en in die Oranje Vrystaat, die eerste koeplet, waaraan die liedjie sy naam ontleen, op die meeste plekke, veral in die O.V.S., verlore geraak is, sodat die mense daar nie meer weet waarom hul die liedjie so noem nie.

Na die taalvorme beoordeeld, lyk dit na 'n oorspronkelike Hollandse liedjie wat verafrikaans is. Dit vertoon hier en daar 'n Renaissancetrek, en herinner veral aan Hooft se ‘Amaryl,

[p. 71]

de deken sacht’ en aan menig liedjie van die telkens teleurgestelde digter-vryer, Bredero.

In hierdie geval is die variante besonder leersaam, want hul taalvorme is oor die algemeen suiwerder Afrikaans, terwyl die eienaam, Bettie, daarin vervang word deur die generalisasie ‘liefste’, en veral die variant van die sewende koeplet is, van uit ons standpunt oor die Afrikaner se liefdesopvatting, baie interessant, want die versmade minnaar wil op sy ‘soetlief’ se bruilof kom... nie om sentimentele redes nie... maar om vir hom 'n ander ‘soetlief’ te kies... ‘Hul is mos nie geplant nie... hul is gesaai’!

Ek het daar in Groen-land-se straat-jies, So

dik-maals my tyd deur-ge-brag; Daar het ek my
soet-lief ver-lo-re; Dat heb-ben my vrien-de ge-daan.

‘Nie langer as gistere- (Saterdag-) awend,
Toe stond ek voor my soetlief se (haar) deur;
En ek seide: ‘Soetlief, doe open,
Doe open: hier staan ek voor jou deur.’

‘Ek doe(n) jou voorwaar nie(t) open,
En ek laat jou my huis nie weer in,
Gaan jy maar na jou huis en gaan slaap,
Want ek het hier 'n ander lief in.’

[p. 72]

4.

 

‘Het jy daar 'n ander lief binne,

 

Dat ek jou nie sprcke mag?

 

So wens ek jou dan vir die laaste

 

'n Goeie, goeie, rustige, goeie nag!

‘My vryster die is my ontnome,
My ankertjie was daar dan nie vas;
My vryster die is my ontnome,
Want ek het haar nie goed opgepas.’

‘Is jou vryster jou dan ontvry?
Het jy haar nie goed opgepas?
Dan moet jy vir jou 'n ander gaan soek,
En hou die wat beter vas!’

‘Ag Bettie, as jy kom te troue,
So skryf my dan tog eens 'n brief!
Opdat ek op jou bruilof mag kome,
Opdat ek op jou bruilof mag syn.’

‘Jy sal op my bruilof nie kome,
Jy sal op my bruilof nie syn,
Want ek het daar soveel ander jong heertjies,
Wat hier op my bruilof sal syn.’

[p. 73]

9.

 

‘Ag Bettie, as jy kom te sterwe,

 

So skryf my tog eens 'n brief,

 

Opdat ek op jou grafsteen mag skrywe!

 

“Hier lê ook 'n soetlief van my”.’

‘Jy sal op my grafsteen nie skrywe,
Jy sal op my grafsteen nie skryf,
Want ek het daar soveel ander jong heertjies,
Wat op my grafsteen sal skryf.’

(Mondelinge oorlewering).

Variante: -

1.	I.p.v. die laaste reëltjie van vers 2: -

‘En sie tog hoe ek om jou treur.’

2.	I.p.v. die eerste reëltjie van vers 3: -

‘Ek maak nie my deur vir jou oop nie.’

3.	I.p.v. die laaste twee reëltjies van vers 3: -

‘Want ek het hier 'n ander jong heertjie,
Wat ek nou van harte bemin.’

4.	I.p.v. die laaste twee reëltjies van vers 4: -

‘As jy my nie binne wil late,
Wens ek jou vir laas goeie nag. Goeie nag!’

5.	I.p.v. die laaste twee reëltjies van vers 6: -

‘Vaarwel dan vreugd' van my lewe,
Vaarwel, ek het dit nooit gedag!’

[p. 74]

6.	I.p.v. vers 7: -

‘My liefste, as jy kom te troue,
Skryf my vir laas nog 'n brief;
Dat ek op jou bruilof mag kome,
En kies my 'n ander soetlief.’

7.	I.p.v. vers 8: -

‘Jy sal op my bruilof nie kome,
En ek wil jou op my bruilof nie sien,
Want ek het hier 'n ander jong heertjie,
Wat my in my poorte sal dien.’

8.	I.p.v. vers 9:

‘My liefste, as jy kom te sterwe,
Dit sal my indagtig nog syn,
En ek sal op jou grafsteen laat skrywe;
“Hier lê 'n soetlief van my(n)”.’

9.	I.p.v. vers 10:

‘Jy het niks met my grafsteen te doen,
Jy het niks met my grafsteen te maak;
Want ek het hier 'n ander jong heertjie,
Wat daarvoor sal sorg en sal waak.’