Afrikaanse volksliedjies. Deel 2. Minneliedjies

[p. 48]

3. ‘Skoon Isabel’.

Hierdie minneliedjie is heeltemal in die trant van die middeleeuse pastorale pastorale poësie van die Renaissancetyd. Nes die voorgaande is dit 'n bietjie lang vir 'n gewone volksliedjie, veral vir 'n Afrikaanse volksliedjie, wat gewoonlik nogal baie kortaf is. Dit is ook waarskynlik, dat van ‘Skoon Isabel’, nes van ‘Die Nonnetjie en die Riddertjie’, slegs enkele versies of koeplette gesing werd as 'n ‘koudleiliedjie’ gedurende die pouse tussen twee danse. (Vgl. Inleiding). Dat dit werklik in Suidafrika bekend was en gesing werd... in elk geval 'n vyftig jaar gelede... daarvan getuie o.a. ‘Ons Klyntji’ (Twede Jaargang, 1897-1898, bl. 114 vgg). Ons teks is die van die ‘Ons Klyntji’ lesing, en daar ons die nie uit 'n mondelinge oorlewering of andersins kon kontroleer nie, is dit natuurlik onbetroubaar (vgl. Inleiding, paragraaf 1). So kon ons b.v. ook nie die wysie van hierdie liedjie kry nie.

Die taalvorme vertoon nog 'n tussending tussen Hollands en Afrikaans, en die liedjie is dan ook seker, wat sy oorlewering in Suidafrika betref, van Hollandse oorsprong, en ewemin as die vorige is dit tiepies vir die Afrikaanse liefdesopvatting. Maar die moraliserende slotvers is tiepies Hollands-Afrikaans!

(Wysie ons onbekend).

‘Skoon Isabel, hoor na my droewig klae,
Ontvang my trou in so 'n korte stond.
Jou hart en siel die staan in my behae,
Jou liewe lippies en jou rooie mond.
Want jou soet wese
Kan my genese
Van al my pyn en smart,
Wat ek voel aan my hart.’

[p. 49]

2.

 

‘Vertrek, jonkman, met al jou valse rede,

 

Want so'n praat dit is ek nie gewend.

 

Sou ek my trou aan 'n herder gaan bestede?

 

Vertrek, jonkman, jy is my onbekend.

 

Wil van my kere (keer);

 

Ek jou nie begere (begeer);

 

My vader hoog van staat,

 

Sal wese desperaat.’

‘Ag, meisielief, wil my tog nooit verlaat!
Hier is op trou 'n ring van diamant,
U ouderslief die sal ek wel bepraat.
Waarop die eedle dam' hom gee die hand.
Waarna hul beide
Heimelik vryde,
Totdat sy neem 'n pand
Met bloedskrif van sy hand.’

‘Maar toe die eedle Graaf dit eers uitvinde
Omtrent sy mooie dogter Isabel,
Dat sy 'n herder also teer beminde,
Toe werd hy boos en uiters seer ontstel.
Waarna hul beide
Heimelik vryde
By dag en nag,
Soos so 'n herder plag.’

[p. 50]

5.

 

‘Maar toe haar vader dit weer kom te hore,

 

En hy haar dikwels by die herder vond,

 

Het hy terstond 'n dure eed geswore:

 

Dat hy haar weg sou stuur na Frankryks grond,

 

Om daar te lewe

 

En haar te gewe

 

'n Ryke man se soon,

 

Lieftallig van persoon.’

‘Sy val te voet voor haar liewe vader,
En stort toe seer bedroefd haar trane uit;
Sy smeek om eens te spreek met die herder,
Vóór sy vir laas sal wegvaar met die skuit.
Toe roep haar vader
Nog eens die herder,
Wat sy so teer bemin(t),
Soos 'n moederhart haar kind.’

‘Adieu! Adieu! my herder, vol van waarde!
Adieu! Adieu! my liefste waardste pand!
Ek hoop God sal u in gesondheid spare.
Daarop toe gee hul twee mekaar die hand.
Met droewig lyde
Moes hul(le) skeide,
Adieu, my waarde pand!
Nou dool ek oor die land!’

[p. 51]

8.

 

‘Dit was sy laaste woord tot haar gesproke,

 

En met 'n kus neem hy van haar afskeid;

 

Van droefheid was terstond sy hart gebroke,

 

Wyl Isabel haar smarte lyd.

 

Dit bly verhole,

 

Maar hy ging dole

 

Tot oor sewe jaar

 

Kom 'n Edelman aldaar.’

‘Wat met sy eienaars kom om daar te jage,
En met sy brakwindhonde by mekaar
Langs 'n berg in bosse en in hage
Soek hy na wild al in die rondte daar.
Daar kry hul swerwend,
Akelig en kermend,
'n Herder vigilant,
Beroofd van sy verstand.’

‘Die Edelman in sy groot mogendhede
Hou toe terstond met al sy dienaars raad,
En bring hom na die naaste van die stede
En gee hom ower aan die Magistraat;
Mense by hope
Kom aangelope
En roep toe tot mekaar:
‘Die herder is weer daar!’

[p. 52]

11.

 

‘Toe hy by die kasteel kom van haar vader,

 

Staan sy lief Isabel net in die deur;

 

En was verskrik toe sy daar sien-die herder.

 

Sy bars toe uit in trane en getreur,

 

Sy gaan hom groet(e),

 

Val aan sy voet(e)

 

As dood ter aarde neer,

 

En roep dikmaals: ‘Ag, Heer!’

‘Haar vader sien die liefde van hul beide,
En stort ook seer bedroefd sy trane uit,
Dat hul(le) vóór die dood nie weer kan skeide,
En daarom neem hy toe 'n kort besluit,
Dat hul sou trou,
En bruilof hou,
En speel viool en fluit
Vir bruidegom en bruid.’

‘Kom alle minnaars en minnaresse,
Spieël jul almal aan die droewig lied;
Hier is 'n stuk vir oud en jong tot lesse
Van wat eenmaal waaragtig is geskied;
Wil jy gelo(we),
Wat God daar bo(we)
Gevoeg het tot 'n paar
Skei die mens nie van mekaar.’

(Ingestuur vir publikasie in ‘Ons Klyntji’, Twede Jaargang 1897-1898, bl. 150-151 deur O.J. Olivier, Tweerivier. Uniondale, K.K.)

[p. 53]

Aantekeninge:-

1.	Sou ‘brakwindhonde’ in vers 9 'n kontaminasievorm van ‘brakhonde’ en ‘windhonde’ wees? of het ‘brak’ hier die betekenis van ‘hond’? (vgl. Frans ‘braque’) en is dit 'n dubbele toutologie?
2.	Die voorstelling in vers 11 van die jonkvrou in die ‘deur’ van die ‘kasteel’ is seker Afrikaans en nie middeleeus Europees nie!