Afrikaanse volksliedjies. Deel 2. Minneliedjies

[p. 43]

2. ‘Die nonnetjie en die riddertjie’
of
‘Ek ging op hoë berge staan’.

Hierdie minneliedjie wat nes die voorgaande, in Suidafrika op danspartytjies as 'n ‘koudleiliedjie’ moes dien, is ook van Hollandse, selfs van Middelnederlandse, oorsprong, en kom oorspronklik waarskynlik uit Duitsland. (Vgl. Dr. D.C. Tinbergen, ‘Middelnederlandse Lyriese Gedichten’, Uitg. ‘Van alle Tijden’ No. 4, bl. XX-XXI en XXV). Ter wille van die vergelykende studie druk ons die Afrikaanse en die Middelnederlandse lesings in parallel-kolomme af. In Suidafrika is in die ‘ou’ tyd, volgens privaat mededelings, slegs die eerste drie tot vier versies gesing, want die geheel is te langasemig daarvoor.

Die Afrikaanse lesing het 'n ander ontknopingsmotief gekry, wat oral voorkom in die middeleeuse liedere van Weseuropa, maar wat veral sterk herinner, soos Dr. Lydia van Niekerk tereg opgemerk het (vgl. ‘De Eerste Afrikaanse Taalbeweging en zijn Letterkundige Voortbrengselen’, Amsterdam, 1916, bl. 173) aan die Middelnederlandse ‘romance’, ‘Het daghet in den Oosten’ waarin die volgende koeplet veral baie ooreenstemming vertoon met die Afrikaanse: -

‘Och ligdij hier verslaghen,
Versmoort al in u bloet?’

Dit is een van die liedjies waaraan waarskynlik ‘gedokter’ is deur die insender of die tydskrifredakteur, of deur al twee, en tiepies Afrikaans is dit seker nie!

[p. 44]

Ek ging op ho- - -ë ber-ge staan, En

kyk die see-vaart in; Ek sien 'n skip-pie aan
sei-le gaan, Daar was drie rid-der-tjies in.
Ei daar was drie rid-der-tjies in!

Afrikaans,

Middelnederlands.

‘Die nonnetjie en die riddertjie’

of

‘Ek ging op hoë berge staan’.	‘Ic stont op hoghe berghen’.
1.	1.
‘Ek ging op hoë berge staan,	‘Ic stont op hoghe berghen,
En kyk die seevaart in;	Ic sach ter see waert in,
(Ek sag verdriet van alle kante);
Ek sien 'n skippie aan seile gaan,	Ic sach een scheepken driven,
Daar was drie riddertjies in,	Daar waren drie ruiters in.’
Ei, daar was drie riddertjies in!’

[p. 45]

2.	2.
‘Die jongste van die drie riddertjies,	‘Den alderjoncsten ruiter,
Wat in die skippie was,	Die in dat scheepken was,
Die bied me'n glasie te drinke aan,	Die schonck mi eens te drincken
Van koel wyn uit 'n glas;	De coele wijn uit een glas.’
Ei, dit was koel wyn uit 'n glas!’
3.	3.
‘Ek neem die glasie in my hand,	‘Ic brenct u, haveloos meisjen!
En breek dit voor sy voet.	Dat u God seghenen moet!
Kyk daar, my jongste riddertjie,	Gheen ander soudic kiesen,
Daar het jy my trou vir goed,	Waert ghi wat riker van goet.’
Ei, daar het jy my trou vir goed!’
4.	4.
‘Wat sal ek met jou troue doen?	‘Ben ic een haveloos meisjen?
Wat sal ek daarmee doen?	Ic en bens alleine niet:
Jy is 'n diensmaag sonder eer,	In een clooster wil ic riden,
En ek 'n ryk mans seun,	God loons hem diet mi riet.’
Ei, en ek 'n ryk mans seun!’
5.	5.
‘Is ek 'n diensmaag sonder eer?	‘Hi sprac: ‘Wel schone joncfrouwe!
En jy 'n ryke heer?
So sal ek na klein klooster gaan,	Als ghi int clooster gaet,
En dien daar God die Heer,	Hoe garen soudic weten,
Ei, dan kry ek prys en eer!’	Hoe u 't nonnencleet staet!’
6.	6.
‘Maar eer 'n halwe jaar was om,	‘Maar doen si in dat clooster quam,
Haar pa en ma was dood,	Haar vader die was doot;

[p. 46]

Toe werd sy die rykste nonnetjie,	Men vant in al mijns heren lant
En in klein klooster groot,	Gheen riker kint en was groot.’
Ei, haar pa en ma was dood!’
7.	7.
‘En toe die riddertjie dit hoor,	‘De ruiter haddet so haest vernomen,
Sê hy: ‘Jan, saal my perd;
Ek wil nou wat uit vrye gaan,	Hi sprac: ‘Sadelt mi mijn paert,
Dit is nou rye werd,	Dat si in 't clooster is ghecomen,
Ei, Jan saal nou op my perd!’	Dat is dat mijn hert so deert.’
8.	8.
‘En toe hy by klein klooster kom,	‘Maar doen hi voor dat clooster quam,
Toe klop hy ongenood:	Hi clopte aan denrinc:
Is hier die rykste nonnetjie,	‘Waar is de joncste nonne
Hier in klein klooster groot?	Die hier lestwijdinghe ontfinc?’
Ei, haar pa en ma is dood!’
9.	9.
‘Die nonnetjie kom voor hom staan,	‘Dat alderjoncste nonneken
Wat doen jy in my land?	En mach niet comen uit,
Ek bood my trou jou eenmaal aan,	Si sit al hier besloten,
Toe weier jy my hand,	En si is Jesus bruit.’
Ei, vertrek nou uit my land!’
10.	10.
‘Die riddertjie draai daadlik om,	‘Sit si hier in besloten,
Hy spreek g'n enkel woord:	En is si Jesus bruit?
En toe hy by d'fonteintjie kom,	Mocht icse eens sien of spreken?
Toe het hy sig vermoor(d),	Si soude wel comen uit.’
Ei, toe lê hy in sy bloed versmoor(d).’

[p. 47]

11.	11.
‘Lê jy hier in jou bloed versmoor(d),	‘Dat alderjoncste nonneken
	Ghinc voor den ruiter staen,
En dit enkel om my(n)?	Haer haerken was afgeschoren,
So sal ek jou laat begrawe	De minne was al ghedaen.’
Onder my roosmary(n),
Ei, onder my roosmary(n)!’
12.	12.
‘En ek sal daar 'n huisie bou,	‘Ghi meucht wel thuiswaert riden,
Op my soetlief se graf,
En eensaam daarop woon en wag,	Ghi meucht wel thuiswaert gaen,
Tot aan my jongste dag,	Ghi meucht 'n ander kiesen,
Ei, verwag my jongste dag!’	Mijn liefde is al vergaen.’
	13.
	‘Toen ic een haveloos meisjen was
(Ingestuur vir publikasie in ‘Ons Klyntji’, Twede Jaargang, 1897-1898, bl. 151-152 deur J.H.C. Klaasen, Lichtenburg, Z.A.R.)	Toen stiet ghi mi metten voet; Hadt ghi dat wort gesweghen, Het hadde gheweest al goet.’

Aantekening: -

Die woorde ‘in klein klooster groot’ in die agste versie lyk onsinnig, maar is waarskynlik toe te skrywe aan die invloed van die gelykluidende uitdrukking in die sesde versie, waar dit heeltemal op sy plek is