Afrikaanse volksliedjies. Deel 1. Piekniekliedjies

18. ‘Wat maak Oom Kalie daar?’

a. Lied en Spel: -

'n Rij jongetjies staan teenoor 'n rij meisies, en, terwijl hul in die hande klap, hef hul die liedjie aan: - ‘Wat maak oom Kalie daar?’ Bij die eerste reëltjie kruis die rije oor-en-weer, en bij die herhaling van ‘Wat maak oom Kalie daar?’ kruis die rije weer terug tot hul oorspronkelike posisies. Bij die aanhef van ‘Oom Kalie steek 'n stijwe dop’, ontmoet die twee

[p. 50]

rije mekaar weer, en dan volg - die vervoering van die verleidelike afrikaanse ‘tiekiedraai’. Dan word die liedjie en die dansbeweginge weer van voor af aan herhaal, totdat 'n algemene handgeklap 'n end maak aan altwee. Dit is 'n tiepiese voorbeeld van 'n afrikaanse piekniek-rij-dans.

Hierdie liedjie kan ook gesing word as 'n begeleiding bij 'n ring-dans in 'n kring, waarin jongetjies en meisies om die beurt naas mekaar te staan kom. (vgl. die engelse liedjie: - ‘I'll buy me a horse, and borrow a gig, and all the world shall have a ride: to push the business on!’)

Daar is meer inwendige samehang in ‘Wat maak oom Kalie daar?’ dan in die ‘Siembamba’-liedjie; maar die piekniekgees van uitbundige baldadigheid is dieselfde: oom Kalie steek 'n stijwe dop, word hoenderkop, en dan moet sij vrouw deurloop onder die besemstok! Dis misskien bedoel as 'n waarskuwing vir die piekniek-nooientjies!

Wat die vorm betref, mag gewijs word op die assonansie en die alliterasie.

b. Liedjie: -

‘Wat maak oom Kalie daar?
Wat maak oom Kalie daar?
Oom Kalie steek 'n stijwe dop,
Hij slaan sij vrouw met die besemstok!
Wat maak oom Kalie daar?
Wat maak - - - - -’ ens.

c. Aantekeninge: -

1.	‘Steek 'n stijwe dop’: Hierdie uitdrukking, wat deur-en deur afrikaans is, herinner tog sterk aan die dop-wijn, wat die

[p. 51]

Hotnots-volk nog dageliks in die Westelike Provinsie van die K.P. steek. Sou hierin misskien 'n aanduiding lê van die plek van herkoms van hierdie piekniek-liedjie?

2.

Die liedjie: Van die liedjie sê Schonken (O.K.-H.V. p. 112, en voetnoot, waarin hij verwijs na Erk und Böhme: ‘Deutscher Liederhort’ [II, 50): - ‘De melodie is met 'n kleine afwijking dezelfde als van het bekende Duitse groenelied: “Was komt dort von der Höh'?” Ook de opzet van de Afrikaanse tekst is geheel dezelfde. De melodie van het studentenlied is eerst in de 19de eeuw aan een oude volksmelodie uit de 18de eeuw ontleend, welke waarschijnlik regelrecht door Duitsers in Zuid-Afrika is ingevoerd.’