Geachte confrère

[p. 109]

De vrouwen van de grote zakenmannen

Geachte Confrère,

Wat ik hier neerschrijf geldt, dunkt me, eigenlijk voor de vrouwen van alle prominenten. Franklin D. Roosevelt had zijn Eleanor, Coty zijn Madame Coty, Eisenhower heeft zijn Mamie. Deze vrouwen bezitten een prominentie ingevolge het platform van hun mannen; een eigen prominentie daarnaast is dan nog een rijke toegift. Aan zekere minimum-eisen moeten ze voldoen. Ge kunt u de minister van buitenlandse zaken niet voorstellen naast een commun schepseltje ter ontvangst van het corps diplomatique. Hij zou slechts een halve minister zijn. De goede ziel verschijnt dus niet in het geschitter, maar Zijne Excellentie behoudt iets bevreemdend onbeëindigds. Want waar blijft toch altijd mevrouw? Maar ik ken nauwelijks andere prominenten, en bepaal me daarom tot de vrouwen van de grote zakenmannen.

Gij, Confrère, zijt vrij de inspraak van uw hart te volgen, zoals dat genoemd wordt. Uw echtgenote zal u maatschappelijk wel waardig zijn, wegens de gerichtheid van uw keus, maar wat wij een mésalliance zouden noemen telt niet voor u. Ze behoeft nergens te verschijnen, ja, uw cliënt ziet haar in beginsel liever niet dan wel. Hij zal

[p. 110]

waarschijnlijk een hond in uw studeerkamer dulden, een kat zeker, en een aquarium zal hem eenvoudig ontgaan, maar tegen uw ega zou hij groot bezwaar hebben, tenzij om uit haar handen een kop tee te ontvangen. Ik vergeet daar echter dat ge, zoals velen, geen kantoor aan huis houdt.

De vrouwen van de grote zakenmannen zijn daarentegen een integrerend bestanddeel van de laatsten. Ik ken er nogal wat, vrouwen èn mannen. Versta me niet verkeerd. Mijn kennis berust op Rotary en blijft beperkt tot Rotary-verband. Op de schaarse ladies' nights en de eenjaarlijkse landdagen verschijnen veel Rotarians met hun vrouwen. Onder de Rotarians bevinden zich grote zakenmannen. Dan ziet ge dus ook hun vrouwen. Maar ge hebt dan nog geen indruk van hen, omdat ge ook de vrouw van dokter, apoteker, burgemeester, hereboer, rijksambtenaar, kleine koopman (de volgorde is even willekeurig als de alfabetische) ontmoet.

De vrouw van de grote zakenman ziet ge, niet op haar, maar op z'n, d.i. op uw eigen gunstigst bij andere gelegenheden, in huis, tijdens vacantie elders. In huis wil natuurlijk niet zeggen dat ge qua advocaat verschijnt. De zakenman, in welke orde van grootte ook, komt bij u, biezondere omstandigheden binnen nauw tracé voorbehouden. Maar ge kunt de zakenman hebben leren kennen door het verenigingsleven; hij kan ook een oude vriend zijn. Het is overigens niet nodig de zakenman te kennen om u een oordeel te vormen over zijn vrouw. Ge sorteert hem in den vreemde onder de gasten des te gemakkelijker, naar mate hij groter zakenman is. Hij heeft

[p. 111]

een ontzaglijk aantal zakenkennissen. Hij ontvangt er velen bij zich thuis, hij ziet hen in het hotel, hij wordt door hen bij anderen geïntroduceerd (of liever zij worden dat bij hem, want daartoe is hij groot genoeg), en zo ontstaat er een bolwerk van zakenmannen met hem als kern. Steeds wisselend omringt het hem door de ganse Riviera di Levante. In zijn woning speelt zich hetzelfde af, want voor de gewichtigste dingen heeft hij op kantoor doorgaans geen tijd. Deze worden elders besproken en afgedaan, hetzij thuis, hetzij op reis, ook op de vacantiereis. Een enkele, allergrootste, weet zich te onttrekken. De meesten worden op den duur tegen hun zin onttrokken door wat tegenwoordig de managersziekte heet, hetgeen naar ik onlangs las door minder goed geïnformeerden de manégeziekte wordt genoemd. (Ik moet daarlaten dat er inderdaad ook een manégeziekte bestaat. De verwisseling zou iets komisch' hebben indien niet de laatste ziekte zo onrustbarend vreemd was.)

Ik keer tot de vrouw van de grote zakenman terug. Ze is openbaar. Ze neemt deel aan het leven van de echtgenoot dat circuleert rondom de grote zaken, zijn zaken. Hij is heel openhartig, hij heeft voor haar geen geheim. Ze ontvangt het bolwerk thuis, is aanwezig bij het geredeneer, en doet met talent mee. Ze zit in de lounge van het hotel, aan de samengeschoven tafels in het restaurant als enige vrouw, als tweede centrum van het bolwerk, waarvan haar grote zakenman het eerste is. Ze zit altijd in de rook. Het bolwerk praat over zaken, eigen en andermans. Er vallen kleine opmerkingen aangaande de sherry, een schotel, iets van muziek. Er is ook heel even een anekdote of een mop op het kantje af (nimmer er over). Het

[p. 112]

zijn onbeduidende ontsporingen. Dadelijk wordt de trein weer in de rails gelicht, en voort gaat hij met zijn zware vracht aan zaken.

Ze doet bij dat alles mee. Ze kent de relaties van haar man, die ook de relaties zijn van de anderen. Ze weet wie er bedoeld wordt met Kees, Krijn of Kenneth. Misschien komt ze uit een heel eenvoudig milieu, door de zakenman uitgekozen toen hij nog lang geen centrum van het grote verband was en mogelijk verkeerde in een nog eenvoudiger milieu dan zij, en daar niet eens als centrum. Echter heeft ze met dat verbazingwekkend receptief, verwerkend en aanpassend vermogen, aan de vrouw eigen, de zakenman zelfs in de openbaarheid cultureel voorbijgestreefd, maar zo onopvallend, bescheiden dat hij, noch een ander het merkt. (Om iets te noemen: haar uitspraak van de vreemde talen is meestal beter dan de zijne.) Is de grote zakenman toevallig een vriend van u, tien tegen een dat uw vrouw na afloop van het kaartavondje, waarvoor de zakenman nog net eventjes tijd heeft kunnen vinden, tegen u fluisteren zal: ik mag haar eigenlijk liever dan hem. Dat zegt heel wat voor een vrouw. Ze meent het overigens allerminst kwaad ten opzichte van hem. Slechts heeft haar verfijnde tastzin meer geestelijke afronding in haar dan in hem aangevoeld. Want ondanks de enorme druk aan zaken op het dak van haar huis, als de druk van de eeuwige sneeuw op de Alp, vindt ze nog tijd voor iets anders dan zaken en huishouden. Als ge niet reeds met het echtpaar bevriend zijt kan ze u verrassen door een corresponderende gevoeligheid, want gij, Confrère, zit ook niet aan de zaken vastgebakken. Dat komt door lyceum of gymnasium, maar als gewezen gymnasiast stel ik

[p. 113]

u altijd nog iets hoger. Ja, en nu is me hier een heel lelijk ondemocratisch oordeel ontglipt, want ikzelf kom van het gymnasium. Dus schrappen? Geen denken aan, Confrère. Toen ik voorbereidend hoger onderwijs ontving bestonden er immers nog geen lycea?

De zwakke plek in deze rechtvaardiging is u niet ontgaan. Laat ik daarom vervolgen. Ik heb u iets verteld van de vrouw van de grote zakenman, en, eerlijk gezegd, bewonder ik haar meer dan uw eigen hartsvriendin, omdat deze laatste haar leven kan leiden zoals ze verkiest. Wel bebewonder ik in haar stem door de telefoon, als ik naar u vraag, iets dat tegelijk zakelijk, beslist, pittig en prettig is, maar dat vertonen de meeste vrouwen van advocaten, rechters, notarissen, dokters enz.

Dat ge ooit zult buigen voor Eleanor of Mamie acht ik uitgesloten, alleen reeds vanwege de situatie. Doch een ontmoeting met de vrouw van een grote zakenman behoeft geen onbestaanbaarheid te blijven. Buiten de praktijk en misschien - ge zijt nog jong - eens binnen de praktijk kan ze zich verwezenlijken. Ziet ge haar in een kring van zakenmannen, dan beleeft ge een schouwspel dat nu nog merkwaardig is. Over tien jaar misschien niet meer.

Hoogachtend,

Uw dw. cfr.