Gedichten
(1861)–Pieter Joost de Borchgrave–
Auteursrechtvrij
[pagina 221]
| |
I.Laat Bogaert'sGa naar voetnoot(1) schrandre veêr aan Berg en Tiberzoomen,
Den roem van Romlus vest, het trotsch en magtig Roomen
Vry schetsen vol van zwier, in keur van Heldendicht,
Ja, Roomes Monarchy doen schittren in 't gezigt:
| |
[pagina 222]
| |
Ik zing, ontvlamd van drift, myn dierb're Landgenooten,
Ik zing het Heldenbloed, waaruit ik ben gesprooten,
Ik zing den dappren Belg, zyne onverschrokkne trouw,
Zyn kunst, zyn koopmanschap, zyn land- en akkerbouw.
Myn geest laat zich niet uit in zyn bespiegelingen,
Om langs een Fabelweg in 's Oudheids schoot te dringen,
Daar alles, met een wolk van donkerheid bedekt,
Slechts, door een harssenschim, gevoel en aandacht wekt.
Neen, 'k wraak die dweepery: 'k zie myn voorvaders Vad'ren
Uit dien alouden stam, geslacht en levensadren
Der Celten voortgeteeld, met meer bestendigheid,
Hoe ver uit ons gezigt door eeuw en tyd geleid:
'k Zie in dit moedig Volk, in die doorluchte telgen,
Die met den ed'len naam, die met den naam van Belgen
Door Cesar zyn beëerd, het onverwinbaar bloed,
Waar aan ons Vaderland zyn' oorsprong danken moet.
| |
[pagina 223]
| |
II.Gelyk de heldre Zon, met donkerheid bedoken
En, na een lange wyl, aan 't sterflyk oog ontbroken,
Haar goud en hemelgloed spreid met een' nieuwen glans:
Zoo gloort myn Vaderland, omzwagteld met een krans
Van eik, van myrtegroen, van kraakende eerlauwrieren:
Zoo glanst zyn heldenmoed, in 't lommer der banieren,
Die moed, die zich van achter 't gaas der tyden toont,
En - die, tot op dit uur, ons vrye ziel bewoont.
Het Roomsche kroost zoo magtig door zyne oorlogsdaden,
Van glorie overdekt, met palmen overladen,
Ja, groote Cesar zelf, in 't midden van zyn praal,
Bewonderde hun moed, by 't bliksemen van 't staal.
Hoe stond hy niet verbaasd op ons Celtische telgen,
Toen hy, ‘de dapperste der Gaulen zyn de Belgen,’Ga naar voetnoot(1)
Als eene goude Spreuk, liet vloeijen uit zyn' mond!
Geen wonder 't Roomsche volk in hen die fierheid vond:
| |
[pagina 224]
| |
Hun zwaard blonk niet alleen om sterkgespierde leden;
De vrouwelyke kunn', hoe vol van tederheden
Vloog ook, ontvlamd van woede en Vaderlandschen vlyt,
By 't donker van den nacht, held Julius ten spyt,
In 's vyands legerplaats, daar zy met eigne handen
Rigt slagt op slagting aan, wyl duizend' tenten branden
En kaatsen vlam en smook naar 't Hemelig azuur.
Tuigt Noordzee, Seine en Rhyn, tuigt Marne van dit vuur,
Wiens heldre schittering vloog danssend langs uw stroomen
En spreidde een Morgenrood op uw' begrasde zoomen:
Tuigt, tuigt aan 't naneefschap, by 't klatren van uw' vloed,
De grootheid van den Belg, van zijn' Heldinnenstoet.
't Is uit dien dappren drom, voor staal en vuur geboren,
Dat Roome, 't puik des krygs, zyn Ruiters heeft verkoren;
Ja, wyl hun goude speêr in Romlus vesten blonk
Wyl 't juichend Eerklaroen door zyne bergen klonk,
Verscheen de Belg aen Roome en Cesar, als een wonder!...
Wat lof zong hem het Oosten, daar zyn oorlogsdonder
Met zoo veel meerdre kracht en yzing wierd gehoord!
En, toen Gy met Robrecht, veschanssing, burgt en poort
Door staal, en vuur en vlam tot puinen wist te delgen,
Hoe schrik'lyk wierd uw Naam, hoe groot uw Roem, o Belgen!
't Aloud Bethuniën, met doodschrik overlaan,
Moest ook hun Kruisbanier zien op zyn wallen staan,
Die zich welhaast bedekten met ontelbre lyken!
Jerusalem, de roem, de paarel aller Ryken,
Draagt, tot aan 's waarelds eind, 't geheugen van hun praal!
| |
[pagina 225]
| |
'k Zie grooten Godefried, den eersten, met het staalGa naar voetnoot(1)
Nog klaav'ren op haar' vest, aan 't hoofd van ons BelgierenGa naar voetnoot(2):
Ik zie op Jebus muur zyn trotsche vaandels zwieren,
'k Zie Turk en Sarazyn, bespat van merg en bloed,
Al kruipende in het stof vernederd voor zyn' voet.
De lucht slaat nog terug held Diedrik's glorietoonen,
Wiens hand, uit Sions vest, de waardste en rykste Kroonen
Die ooit de waareld zag, in 't Neérland heeft gebragt:
- Den Zoenprys tusschen God en 't menschelyk geslachtGa naar voetnoot(3).
Nog verder klom hun drift, in weêrwil der gevaaren
En 't barnen van den nood, by 't klimmen hunner jaaren:
Geen' Alva, geen tyran, geen snoode Attila,
Dat schrikdier van zyn' tyd, die well' van ongenâ,
Die geessel van Gods wraak, die 't aarderyk deed beven,
Kon aan onz' Heldenschaar noch schrik noch yzing geven.
Zy dugt noch krygsorkaan, noch hagelbui van lood,
Zy vliegt, ontzelfd van woede, in d'armen van de dood:
Gy, tuigdet uit wat hevig bloed gy zyt gebooren
o Broeders! toen uw vuist de vierpaarduizend Spooren
Op 's Groening 's veld, ontruktte aan Frankryk's ruiterei:
- Ontsterflyk is die dag: uw Vaderland wierd vry!...
| |
[pagina 226]
| |
'k Zwyg' van dien wakkren Belg, dien Oostenrykschen parel,
Dat wonder van zyn tyd, dien grooten Keizer KarelGa naar voetnoot(1),
Die zyne goude Wieg met eeuwge zegeblâan,
In Odoacres vest zoo ryk heeft overlaân.
'K Zwyg' van ons' Heldenaars, beroemt door zoo veel praalen
Op Deners, Gaulen, Britten, Duitschers en Wandaalen;
'K Zwyg' van hun vlyt, hun trouw: - verknocht aan Regt en Staat,
De Belg was immer braaf, en laakte steeds verraad.
'K Zwyg van ons huidge bloed, van onze tydgenoten.
Aan wier manhaftge borst 't Eerteeken hangt gesloten
Tot sein der echte trouw, als 't loon der Dapperheid,
Door Frankryk's milden Vorst die Helden toegewydGa naar voetnoot(2).
Zwiert soms de Faam een tal van frissche Lauwerblaaren,
De Belg weet, op zyn beurt, ook zuinig die te gaaren:
Doch - is myn krachtloos Lied onwaardig uwer Kroon,
'k Vind in uw Roem, o Vaderland! myn ryksten Loon.
| |
[pagina 227]
| |
III.De Faam kroont niet alleen hun' schorre krygstrompetten,
Zy weet ook 't waar Vernuft een' glorie by te zetten
Die niet verbleeken moet voor die van 't veld van Eer.
Wat zuilen voor de Kerk, wat fakkels voor Godsleer,
Wat mannen voor den Staat, wat vaders voor 't Gemeente
Vervoegden niet hun roem, by 't edel puikgesteente
't Geen' om den schedel gloort van 't dierbaar Vaderland!
Neen Grieken! roemt niet meer: de zetel van 't verstand,
De sierbloem van Europ', uw uitgeleerde Athenen
Duikt zyn verzilverd hoofd!... die luister is verdwenen.
Uw' Wyzen, die weeleer met zoo veel heldren glans
In 't roemvol Porticus, in Wysheid's tempeltrans,
Op 's Waareld's ruimen bol afs Zeven Starren blonken,
Zyn, hoe geëerd, hoe groot van luister, neêrgezonken.
Neen Grieken! neen: sints lang heeft de edele Belgier
Aan Plato's schim ontrukt zyn gulden eerlauwrier:
Zelf staptte hy Sokrates oneindig ver te bovenGa naar voetnoot(1).
Wat garb van helder licht is uit het heerlyk Loven,
Ons Land's beroemde school, ontstaan en voortgevloeid!
| |
[pagina 228]
| |
In welke Waareld's Stad heeft zoo de Kunst gebloeid?
Waar, waar deed men meer hulde aan hooge Wetenschappen?
Men vind zich, als verward, in de onderscheidne trappen
Waarop, als met de hand, Minerv' haar' kindren leid.
Hier, weid men met den geest in Gods verholenheid,
En vest men 't verziende oog in wondervolle boeken;
Daar, weet 't vernuft der kunst Natuur zoo t'onderzoeken,
Dat ze in het verste pit van haar' geheimen dringt,
En aan d'onvatbaarheid, die haar zoo digt omringt,
Op vleug'len van den geest behendig weet te ontdragen.
Ginds, wikt men 't heilig Regt in Themis gouden wagen,
En schift men, met beleid, het Onwaar van het Waar,
Terwyl een Esculaap oogt kracht en werking naar
Van Kruit, van Artzeny tot in de fynste deelen.
Wie voelt niet, op dit zigt, zyn oog en geesten streelen!
Wie ziet dit Heiligdom in zoo veel luister staan,
Die zich niet vind ontzelft en in verrukking staan!
Wat overgroot getal, wat rei van puikverstanden
Met kranssen om de kruin, met lauweren in de handen,
Zyn uit dit Letterveld, zyn van dit Kunstaltaar
Naar hunne woon gekeert sints drymaal honderd jaar!
My dunkt, 'k zie, in dit uur, uw GoessensGa naar voetnoot(1) als herleven;
'k Ontwaar uw Aelsterling aan 't rustig graf ontheven,
Hy bied U 't Zegegroen, verworven door zyn geest:
- Zyn vreedzaam beeld verheerlykt uw zoo staatig Feest. -
| |
[pagina 229]
| |
Gelyk de woeste Zee, door 't stroef geklots der baaren
Het aard-en-ryssig werk, die borsweêr voor gevaaren,
Dat werk, 't welk haar zoo digt omringt, soms openrekt,
En 't aangelegen land met watren overdekt:
Zoo wist die edle School, trotsch Griek en 't roemryk Roomen,
Ons landstreek met een zee van wysheid te overstroomen,
In wier bepaareld nat en golvend kristalyn
Ons dierbaar Vaderland, by Wysheids zonneschyn,
Zich onverpoosd verkwikt als in een beemd van roozen.
Ja, vreemde en nagebuur moet voor haar glanzen bloozen;
Vergeefs blaakt in hun hart, waan, nyd of overmoed,
Hun starrende oog moet zich verzengen aan haar gloed.
Haar invloed strekt zich uit in 't hart van alle Staaten,
Zy flikkert op de kuif van Vorst en Onderzaaten,
Zy ziet haar' puiksaffier geklonken in den staf
Die Roome's Myterhoofd zal zwaeien tot aan 't grafGa naar voetnoot(1).
In 't afgewyderst oord, by d'ondermaansche kringen,
En zelfs tot in den schoot der tegenvoetelingen,
Heeft Lovens milde gloriezon haar glans verspreid,
Door mannen ryk van roem, en ryk van schranderheid.
Geen wonder, dat die Stad, door volk en burgervad'ren
Wier wysheidslievend bloed ontstolbaar vloeit door de ad'ren,
Zoo moedig wierd beschud voor 't Leliaansche zwaard:
Ja, haar Paladium scheen hen van grooter waard
Dan eigen have en goed, zelfs waardiger dan 't leven;
Haar' trouw', haar heldendeugd, heeft Karel ook verheven:
| |
[pagina 230]
| |
Haar schonk die billge Vorst een Koninklyken Pand:
- 'Z ontving een gouden Sleutel uit zyn' milde hand.Ga naar voetnoot(1)
O glorieryk geslacht! ô langberoemde Belgen!
Myn geest vind zich verward in uwe Lauwertelgen.
Wat leizeel, groote God! rigt myn thans bange schreên,
In 't dool, in 't kronkelpad van zoo veel schranderheên?
'k Sla nauw een flikkrend oog van ons geletterd Loven,
'k Ben nauw die zwaare taak van oefening te boven,
Of, 'k vind my in een' drang van nieuwe grootheên staan.
En 'k zie op nieuw myn Wieg omkransd met glorieblaan.
VerbiestGa naar voetnoot(2) laat Vaderland, laat bloedverwant en maagen,
Om 't Evangeliewoord de volk'ren voor te dragen
Die nog verzonken zyn in 's afgronds gruwelleer:
't Oud China ziet dien lolk, dien Godgezalfden heer
Nog nauwlyks in zyn' schoot, of 't werpt hem in de boeijen:
Verbiest laat 's Keizers wraak, laat schorre donders loeijen,
Hy trotst het rampgeval, hy geeft de schoonste blyk
Van zyn' begaafden geest, tot heil van 't Keizerryk.
Wat wond'ren ommekeer! men bryzelt zyne banden,
Men juicht zyn wysheid toe, men draagt hem op de handen,
En - wyl de goude schaakels glinstren op zyn borst,
De vrygelaaten Belg word Raad van China's Vorst.
| |
[pagina 231]
| |
En, Gy, o RavensteynGa naar voetnoot(1) hoe moest ge in achting praalen!
Wat Hemelhooge deugd uw' zilvre kruin omstraalen,
Daar Trenten U herkende als Keizer's zendeling.
Om in den ruimen school dier Kerkvergadering
Uw stem, die hooge orakeltaal, te laten hooren,
Die als een praalbazuin, in die beroemde Kooren
Met goddelyk geweld, met Evangeliekracht
Moest dringen door de ziel van volk en Oppermagt!
GriffonGa naar voetnoot(2) doet Gode's zaad onwrikbre wortels schieten:
Hy zeilt naar Morea, bekeert de Maronieten,
Rukt door het Heilgeloof, omstraald van 't Eeuwig Licht,
Den sluijer van den geest, den blinddoek van 't gezicht.
BusbeekGa naar voetnoot(3) weet aan den Staat d'heilzaamste hand te leenen,
Toen hem door Ferdinand, als Afgezant van Weenen,
't Bestuur by Soliman zoo eerlyk word vertrouwd.
- Ja, waar myn geest zich wend, ja, waar myn oog thans schouwt,
Ontwaar ik, ryk in tal, een drom van schrandre Mannen
Die, om hun' waarde kruin den eelsten praalkrans spannen,
Die, groot door deugd, van gaven ryk, ten allen kant
Een' eeuwgen glans verspreiden op myn Vaderland.
| |
[pagina 232]
| |
IV.Maar hoe! wat nieuw gezicht! wat rei van Kunstenaaren!
De bodem word bestrooid met eeuwiggroene blaâren.
De adem van hun geest welt, als een Hemelbron,
Zyn balsemgeuren uit op 't juichend Helikon.
'k Zie Teeken- Schilder- Bouw- en Beitelkunst herleven,
't Zie, 'k zie Hen, hand aan hand, als 't ware, om Lauwren streven.
Geen Troon, geen Kapitool, geen Tempel, geen Altaar,
Geen Schouwburg, geene Zaal, geen Praal- of Pronkpilaar,
Geen Standbeeld, geen Sieraad, ja, zelfs geen Zeekasteelen
In wier verhevenheid of schikking zy niet deelen;
Hun' Kunst boeit hart en geest: - vol eerbied voor hun Schoon,
Buigt zich de Vreemdling neêr, staart op hun' Gloriekroon.
Wat Belgen zyn weleer langs die vergodde wegen
Door zwoegen, moeit en zweet, ten top van Eer gestegen!
O Vaderland! wat schatten spreid gy op uw schoot
Wier onverslensbre glans weêrstaat aan Tyd en Dood!
Ja, wist de Schilderkunst door gladde en fyne trekken
Haar Praalstoel met een kostbren Lauwerkrans te dekken,
| |
[pagina 233]
| |
De Beitelkunst kwam ook haar keurge merken slaan
In Marmer, in Porfier, die nimmer zal vergaan.
Waar gloort niet hunne Kunst door meesterlyke stukken!
Waar weet zy niet den geest, hoe schrander, te verrukken!
Wat afgelegen Ryk, wat oord, wat waareld's deel,
Daar Rubens, waar van Dyck niet leven door 't penseel!
Daar groote Jan van Eyk in 't goud niet staat geschreven,
Hy, die de Schilderkunst een onverganklyk leven
Door kracht van olieverv, sinds lang heeft toegewyd!
- Zyn Naam gloort in den tempel der Onsterflykheid. -
Zyn welverdiende roem heeft zyne Stadsgenooten
Tot op dit uur, met drift en fierheid overgooten;
Ja, zyn vereerde kruin, omkranst van zegegroen,
Strekt aan zyn bakermat tot 't eêlste praalblazoen.
SuvêeGa naar voetnoot(1) steeg, langs dien trap, naar grootsche Eerlauwrieren,
De kroon der Schilderkunst moest ook zyn schedel sieren;
Hy streed in Roome's school: en Roome's pronkjuweel,
Viel meermaal aan zyn' Kunst en schranderheid ten deel!...
Met wat ontvlamden drift ziet ge onze jeugdelingen
In de achtingsvolle paân van hunne Vadren dringen!
Zy toonen door hun vlyt, hun navorsching, hun moed
Hoe, hoe zy waardig zyn van hun zoo kunstvol bloed.
Ga van de laagste plaats tot in de grootste steden,
Beschouwt hunne oefening, staar op hun' bezigheden:
| |
[pagina 234]
| |
Elk teekent, elk boetseert, leert Bouwkunde en Natuur,
Elk kwyt zyn stroeve pligt: En - 't loffelyk Bestuur,
Begunstigt hunne taak, als ware Mecenaaten.
Wat gloor, wat heerlykheid, wat luister voor ons Staaten!
Wat jaspis, wat smaragd, wat ed'le diamant
Baart niet het schoon der Kunst, om volk en Vaderland
In 't aanzien van 't Heelal, de trotsche borst te sieren!
Elk oogslag word ontmoet van lachende Eerlauwrieren.
'k Zie in uw gryze Stad nog glinstren, in 't verschiet,
De Wieg aan wie de Belg nog heden hulde bied,
Die Wieg die eertyds MaertensGa naar voetnoot(1) door zyn daglicht eerde.
't Is Hy die aan den Vlaanderling de Drukkunst leerde,
Hy, die ze in 't Vaderland, de eerste, heeft gebragt.
'k Zie grooten HondiusGa naar voetnoot(2) doordrongen van gedacht,
En, die met wakkren vlyt, zoo kunstig wist te snyden
In koper, in ivoor, dat ieder tot deez' tyden
De vruchten van zyn geest teregt bewond'ren moet.
Wie wyd aan 't Vaderland geen gift, geen offergloed
Op 't smookend Kunstaltaar? herinnert U van ManderGa naar voetnoot(3),
In Dicht, in Schilderkunst en groot en even schrander:
Schoon hem een nedrig Dorp de vroegste zorgen schonk,
| |
[pagina 235]
| |
Daar nooit penseel of schrift in zyne handen blonk,
Vliegt hy, vol yver, tot de Nederlandsche Dichtren,
En word welhaast, de ziel dier Taal en Dichtkunststichtren.
Ziet in wat staatig kleed van geest en kunstwaardy
Van Halen hem verbeeld door kracht van Poëzy:
Een godlyk licht omglanst zyn sneeuwbedekten schedel,
Zyn heldre blik, door 't vuur der Kunst bezielt, straalt edel;
Het koopryk Amsteldam, dat zyne vlyt en geest
Had uitgeput, gewikt, ontbloot tot aan de keest,
Doet, by zyn laatsten snik, met bloemen en lauwrieren
Als eene laatste huld, de kruin van Mander sieren.
Thans wierd die Letterheld, gekroond, ter aard geleid...
O weêrgalooze praal! neen, nimmer plegtigheid
Wierd Vondel, Hoogvliet, Zeeus, Antonides noch ander'
Hoe eervol, zoo gewyd: - roemt, Belgen! op van Mander:
Hy kaatst zyn ed'len glans, zoo groot, zoo ongewoon
Uit 't vraatig graf tot op uw' waarde Gloriekroon.
| |
[pagina 236]
| |
V.De Kunst kan om 't Heelal den grootsten luister geven:
Maar, wierd met billykheid een' Landstreek ooit verheven
Om haaren Akkerbouw, 't is die van Belgenland.
't Is daar, dat vrouw Natuur, door haare milde hand,
Ontluikt een praaltapyt van haar bekoorlykheden;
Dat Ceres en Diaan', verrukt ten reie treden,
Wyl Duizend veldsefiers door loof en twygen slaan,
En lisplen tusschen 't groen van vlas en klaverblaân.
't Is daar, dat onverpoosd de schelle filomelen,
Dat 't dartlend pluimgediert, met vliegende orgelkelen,
Wyl Phebus slaat zyn' vlugge rossen in 't gespan,
Begroeten om te meest den noesten akkerman,
En weten 't bigglend zweet zyn aangezigt te ontdragen,
ô Veld! ô lustprieël! ô Eden onzer dagen!
Hoe word myn geest bekoord door uw betoovrend schoon,
Het geen van plant tot plant zoo sierlyk slaat ten toon!
Hier, ziet me 't nuttig graan en oog en hart verrukken,
Zyne opgezwollen bloem die aar en halm doet bukken,
Blinkt door het donzig vlies, dat haar tot kerker strekt.
Daar, ziet m' een ruim gezigt, 't welk de aandacht ook verwekt:
| |
[pagina 237]
| |
Wat uitgebreide vlakt' schier zonder perk of paalen
Zie ik met spichtig vlas in vollen luister praalen!
Gints, ruikt de ryziger de aangenaame geur
Van 't koolzaed, dat van ver, golft in zyn gulden kleur,
En overvloedig stort een zee van oliedroppen,
Terwyl de klimmend' hopp', vol zwier, haar malsche toppen
Voert, hutslend langs de stang, gedreven door de lucht.
ô siersel van het veld! ô wonderbaare vrucht!
Wie zal, hoe afgerigt, de duisd en duizend bellen
Geslingerd door elkaàr, aan uwe ranken tellen!
Myn Zangster blyft verrukt in uwe reien staan,
Omschaduwd van uw groene en schoongepaarde blaàn.
Dat vry Oost-Indiën zyn roem draage op muskaaden,
Dat Japan, Borneo, met kamfer overlaaden,
Zich kroonen met de bloem van dit welriekend hout:
Dat Tymor en Solor in 't schoone sandelwoudGa naar voetnoot(1),
't Geen op hun bodem wast, een trotschen toon doen hooren:
Ja, dat Amerika zyn kakauw staa te vooren,
En Java zich verheffe in zyne koffyplant;
De vrucht, die 't lachend veld van 't dierbaar Vaderland
Laat spruiten uil zyn schoot, en vloeit door duizend handen,
Trotseert, in heerlykheid, die roostende Oosterlanden,
Ja, streeft hun vreemd gewas, hun heete specery,
Hun geurig balsemhout oneindigver voor by.
| |
[pagina 238]
| |
Beschouwt ons edel graan, zoo nuttig, zoo van waarde;
Beschouwt ons ryken oogst, staart op dien roem der aarde,
Waar mede ons Belgie's grond zoo mild beschonken heeft,
En mensch en dier een zee van heilzaam voedsel geeft.
Wat schatkist heeft het vlas voor 't Vaderland ontsloten!
Wat rykdom, heeft die vrucht niet over ons gegoten!
Het Peruaansche goud zwigt voor de kostlykheid
Die in die eedle plant zoo mild besloten leid:
Haar nut strekt zich niet uit tot eenge huisgezinnen,
't Vlas laat aan duizend Burgren 't noodig voedsel winnen;
Haar stof, met kunst behandeld, door de vlytge hand,
Dient tot sieraad en tooi voor Vorst en burgerstand,
ô Vlas! ô heilzaam vlas! wie zal uw' goude draaden
Die vlek, en dorp en stad met rykdom overlaaden,
Toen ze om uw stam ontrollen, volgen met den geest!
Wat goudmyn' ligt verborgen in uw' tengre keest!
Wilt u van veld tot veld, van vrucht tot vrucht begeven,
Ze ontplooid haar kelk, en schynt op haare schacht geheven,
Op dat een dankbre Zegegroet ontglippe uw mond.
Werpt thans een lettend oog op onzen Akkergrond:
Ziel hoe de veldeling, verslaafd aan duizend zorgen.
Ten kost van moeite en zweet, reeds sints den vroegsten morgen
De weldaàn die Natuur laat golven op zyn land
Zet groei en krachten by door zyne noeste hand.
Hoe weet zyn wakkre vlyt onze akkers niet te leggen!
Hier sloopt hy 't stroef gebergt, daar veld hy stronk en heggen,
Gints vult hy aan een laagte, een gragt, een waterpoel:
Ja zuinigheid en zorg staan hem gestaag ten doel.
| |
[pagina 239]
| |
En - echter door de lucht reeds suislen de sefieren,
't Rust alles: werkman, knaap, en afgematte dieren;
Toen streelt Hy 't teder wichtje dat hem vriendelyk lacht,
En, in zyn' Ega's kus, vind ernst een nieuwe kracht.
Zyn taak is afgedaan: toen ryker als een Koning,
Vind hy zyn wensch volbragt door vruchten, graan en honing:
Hy reikt, vol vreugd, ter Hemlen eene dankbre hand,
En roept: ‘Gezegend zy uw grond, ô Belgenland!’
| |
[pagina 240]
| |
VI.Maar, zacht! wat nieuwe glans! wat ongewoone luister
Onttrekt zich aan den nacht, breekt door des Oudheid's duister,
En spreid zyn heerlykheid op nog een grootren toon!
Wat trotsche Ryksvorstin zie ik den elpen Troon
Optreden? 'k zie haar sleep gesternd met glans en praale.
- 't Is de edle Koopmanschap, die, door den Graaf van MaaleGa naar voetnoot(1),
Reeds sints de veertiende Eeuw, gebragt is tot dien stand,
Dat Zy, voor vreemde en nagebuur en Vaderland
Op gulle trouw gesteund, in handeling ervaaren,
Gevest wierd op een' grond van goude moerpilaaren.
O pronkzuil van Euroôp'! ô koopryk Brugge! uw Naam
Van goude WaareldGa naar voetnoot(2) zal vereeuwigen uw Faam,
Die, als de heldre star in 't duister, steeds zal pryken.
De kooplièn, d'handelaars, uit schier ontelbre ryken,
| |
[pagina 241]
| |
Hun schat, hun overgroote rykdom 't allen kant
Zyn ver uit ons bereik: - die schetst geen' vlugge hand,
Neen, zelfs Apelles niet door keur van kunstpenseelen.
- De winst der Koopmanschap die me uit de verste deelen
Der waareld in deez' vest zag golven als een vloed,
Bragt Brugge tot dien trap van weeld'gen overmoed,
Dat ze haare Ridderschaar in Doornyk liet beschouwen,
Verheerlykt door een' stoet van driepaarhonderd Vrouwen,
Getoeid, ryk uitgedoscht in zyde en blinkend goud,
Wyl 't adelyk gesteente en 't riekend balsemhout
Vermengden glans en geur by 't sieren hunner leden:
Zoo hoog steeg Brugge's luister boven de andere steden,
Dat DinasGa naar voetnoot(1) zich alleen tot waarborg heeft gesteld
Voor 't losgeld van zyn Graaf, die in het Turksch beweld
Eylaes! door 't Lot verraad, rampzallig was gevallen.
De nutte Koopmansschap, liet in de gryze wallen
Daar Rubens, daar van Dyck het eerste daglicht zagGa naar voetnoot(2)
Met geen' geringren glans haar goude glorievlag
Op scheep- en stapelplaats, op Beurs en torens waeijen:
De Staf dien haare hand, zoo heerschend, wist te zwaeijen,
Wierd door het zwalpend zout, zoo ver de ebbe vloeid,
Zoo ver men handel dryft, ook mildelyk besproeid.
| |
[pagina 242]
| |
En echter - Waarom sints een reeks van lange jaaren
De weelde, 't waar vernuft van Belgie's handelaaren
Gezongen op myn Luit? daar, tot dit staatig uur
Ons koopryk Vaderland, met vreemde en nagebuur
En vluggen handel dryft, en koopmanschap doet bloeijen,
En, schier van pool tot pool, ziet haaren luister groeijen,
En tuigt der zorg, der zuinigheid, der noeste vlyt,
Die aan den wakkren Belg, sints eeuwen, zyn gewyd?
Wat onuitputbre bron voor Vlaandren's onderdaanen
Zyn niet hun horenvee, hun' ryke en dierbre graanen,
Hun onwaardeerbaar vlas, die bron van kostlykheid!
Waar word langs zee en land ons lynwaad niet verspreid,
Die handelryke bron, die taak van zoo veel' handen,
Dat edel broodgewin, die goudmyn onzer Landen?
Ons lynwaad, 't meesterstuk, het schoonste puikjuweel
Van geest en uitvinding, 't geen 't verste waareldsdeel
Hoe ruw, hoe onbeschaafd, doet waagen van de Belgen;
Ons lynwaad, overdekt door Nyv'rheid's glorietelgen,
't geen, als een kleinood, word geschat by arm en Vorst,
En, meer dan blinkend goud, hunn' roem en achting torst.
Bespiegelt, overweegt zyn' invloed, zyn vermogen;
o Belg! wie heeft zyn' kostbaarheid ooit opgewogen?
Weid, weid met oog en geest in tooisels en sieraad,
Aan Troonen, aan Altaar, aan Hof en Kerkgewaad,
Aan Veld, aan Legertent, aan grootsche Praalgebouwen,
Zelfs tot in 't pluksel toe, kunt gy zyn nut beschouwen:
| |
[pagina 243]
| |
Wen 't reeds aan flarden ligt, denkt, hoe 't nog zachtheid wyd
Aan Held, aan Krygsman, hoe gemarteld in den stryd;
Ja, zelfs by d'Oorlogsramp, zal 't steeds tot heil verstrekken:
Vergeefs zou bitse nyd zyn echten glans bevlekken,
Het kaatst zyn' roem, zyn schoon, zyn zilver in 't gezigt.
Golconda staat verbaasd, Visapour wykt en zwicht:
En, schoon hun ryke paarlengroeven 't hart bekooren,
Schoon voor 't begerig oog hun goud en steenen glooren,
Die schatten hoe gekeurd, die ydle pronksierâan
Verbleeken by het nut van Lynwaad, Vlas en Graan.
Uw kuif, o Belg! is niet omheind met flikkerstraalen,
Maar, op een' hoogren trap mag uwe Handel praalen;
Al wat in 't Vaderland ontstaat, of word bereid
Is heilzaam voor den mensch, strekt tot zyn nuttigheid.
De Zee is overdekt met nimmertelbre vloten,
Waar in, op stapels, graan en lynwaad zyn besloten:
Geen' Schelde is meer geboeid, haar vloed is losgemaakt,
Haar kristalyn stroomt vry, haar kluisters zyn geslaakt:
Vry, klieft men 't zwalpend zout met zwaare Zeekasteelen,
Vry, golft ons Koopmanschap naar alle waareldsdeelen,
En - strekt den Belg die Vryheid tot een' dierbre pand,
Hy stuurt een beê aan God voor 't heil van 't Vaderland.
Zy trotsch, ô dierbre Grond! op uw' Celtische telgen,
Roemt op uw vlytig kroost, roemt op 't vernuft der Belgen;
Roemt op hun' Koopmanschap, die haare vlerken spreid
En rolt van golf tot golf, zoo ver het water glyd.
| |
[pagina 244]
| |
Wat stervling, by hun' grootheid, zou zich niet verwarren!
Hun' schedel gloort omzet van duizend gloriestarren,
In 't goud gegrift is steeds alom bekend hun' Naam:
- Onslensbaar is hun' gloor, onsterflyk hunne Faam. -
Hoe zal, door eeuw of tyd, ooit uit 't geheugen slyten
Hun schoon en kunstig werk, hun wand- en vloertapyten,
Daar Brugge, Ryssel, Aelst, daar Doornyk, tot deez; dagGa naar voetnoot(1)
Als, op een praalblazoen, teregt op pryken mag?
Ja, 't is die fraaije Kunst, die 't schrander AudenaardeGa naar voetnoot(2)
Eene eeuwge Lauwerkroon aan zynen schedel paarde,
Die, door die grootsche taak, verworven heeft een krans
Die nooit by 't Naneefschap verliezen zal zyn glans.
Hoe steeg ten top hun' Kunst, toen groote Alexander
Verbeeld wierd in het veld, met volk en Oorlogsstander
Met al wat tot zyn dienst, zyn' krygskunde eigen was?
Hoe fraai was dit gewrocht, waar in het ooglyn las
Des Vorstens drift om heel den Aardbol te bestryden?
O Kunstnaars! te vergeefs wou men uw' gloor benyden:
Uw' Kunst wreekt U gestàag voor vuige lastertaal,
En - spyt tempeest en dood, zal glinstren uwe Praal.
Hoe schoon, hoe duidlyk, ja, hoe zweemend naar het leven
Heeft KortrykGa naar voetnoot(2), ryk van geest, in Damast niet geweven
| |
[pagina 245]
| |
Al wat Natuur ooit teelde, of bloot stond aan 't gezicht?
Die heldre schittering, dit schoon, dit glimmend licht
Waar van de fiere Belg, door regtgeaarde zeden,
Door onverschrokken moed, door keur van schranderheden
Den schedel wierd omstraald, sints zynen morgenstond,
Spreid op ons gastvry oord, ons Vaderlandschen grond
Een' gloor, een' heerlykheid, een' ongemeenen luister!
O groot, O dapper Volk! kon ik het ovrig duister
Dat nog uw' Faam bedekt, doen schuiven aan de een zy!
Kon ik, ô Vaderland! uw' grootheid, uw' waardy
Aan heel 't geletterd Al, in myn' Gezangen toonen,
'k Omhelsde in uwen Roem nog rykre Gloriekroonen
Dan in het glimmend goud, dat thans elk Dichter wacht!
Ga voort, O langberugt, O glorieryk geslacht!
Toont, uit wat bloed, wat heldenstam gy zyt gesprooten,
Bezoedel nooit den Naam der vroegste landgenooten:
- Zoo zal, teregt, de Belg, met onverwelkbre blaàn
By 't laatste Nageslacht nog in zyn Grootheid staan.
1810. |
|