|
| |
| |
| |
Derde bedryf.
Eerste tooneel.
ADLAIDE, alleen.
uyt het huys haers Vaders komende met een droef gelaet, blyft met eenen voet in het zelve, en spreekt tot Valerius, die zich in het huys bevint.
Blyf onbeweeglyk, gy ongevoeligen vreedaerd! gy, die mynen Broeder zyt, en Eylaes! geensints laet blyken dat gy een broederlyk hart bezit: ik vlucht uwe tegenwoordigheyd, want ik schaem my U dien onverdienden naem van Broeder nog langer te moeten toeëygenen...
Zy treed uyt het huys tot aen het voorste des Theaters,
Nu zal mynen Vader eyndelyk gelooven, dat Valerius de medoogendheyd voor eeuwig heeft verbannen, en dat onze liefde zoodanig strydig is met zyne groothartigheyd, dat hy niet anders
| |
| |
wenscht, dan Nelzon door de krygsstraf te zien ombrengen: want hy legt geene de minste poogingen aen den dag om dien braeven Schudheer van onze goederen te redden.
| |
Tweede tooneel.
ADLAIDE en ATREUS.
met een gelaet van medoogendheyd.
Ach, Mevrouw!...
Indien gy nog iets wegens Nelzon te verrigten hebt, ach! geliefd dit ten alderspoedigsten aftemaken, want den Krygsraediheeft besloten, en zelfs bevel gegeven om hem binnen eene uer zyne doodstraf te doen ondergaen.
heel verlegen.
Binnen eene uer, ach!...
Ja, Mevrouw! hoewel zyne straf alleenlyk op morgen bepaeld was, moet zy echter heden volvoerd worden, aengezien wy door eene onverwachte tyding vernomen hebben, dat onzen Koning morgen binnen deze stadswallen aenkomt: de krygsmannen zich verpligt vindende Z.M. met alle plegtigheyd in volle wapenen te ontmoeten, is het onmogelyk dat deze krygsstraf op den voorbestemden tyd plaets grype. Myne medoogendheyd, Mevrouw, en uwen betraenenswaerdigen staet, hebben my bewogen, U van deze onverwachte verandering te verwittigen.
| |
| |
ô Mynheer! uwe dienares kent geene belooning die uwe goedheyd kan evenaren, maer eylaes! alle hoop is voor my verloren; de goedertierenheyd en de menschlievende daeden van Nelzon schynen te gering om het stug gemoed van mynen Broeder te kunnen bewilligen; ja, zynen Vader zelf, aen wien hy zoo veel eerbied en liefde verschuldigd is, kan op hem niets verwinnen. Indien deze doodstraf nog eenige dagen moog verschoven worden, hoe vlytig zou Adelaïde, in weêrwil van haren Broeder, zich voor de voeten des Konings werpen, en zyne genade voor haeren onschuldigen Nelzon zelfsmondig afsmeeken: eylaes!
Ach Adlaïde!... ga!... vlied! smeek Valerius de laetste mael, werp u voor zyne voeten, en bewilligt hem door uwe traenen dat hy ten minsten, terwyl het te laet is om den Koning te spreken, onzen Veldheer trachte te bewegen dat hy Nelson nog eenige dagen spaere.... ga, overdenk u niet langer: vlied zoo haestig gy kund, want het aekelig tydstip is naby.
O Mynheer! de liefde en de weldaedigheyd van Nelzon roepen om te meest om genade, en Adlaïde durft zich niet meer, eylaes! onder de oogen van haeren broeder begeven.
Adlaïde by de hand nemende.
Ga, Mevrouw! doet hem uwe laetste smeeking verstaen, en indien hy nog weygert, zal ik gelooven dat hem onder den schyn van Mensch, den aerd van eenen verwoeden Tyger is aengeboren.
| |
| |
| |
Derde tooneel.
alleen.
ô Hemel! hoe is het mogelyk dat Valerius zich zoo ver buyten het spoor der menschen kan verwyderen!... de Natuer, ja de broederlyke liefde, schynen geenen invloed meer te hebben op zyn trots gemoed!.. ik, die noch van het bloed noch van het geslacht van Tremon ben, ja, die het zelve voor heden nooyt gekend heb, ik vind my zoo hevig geroerd, dat ik alles wat mogelyk is zou aenwenden, om Nelzon van de krygsstraf te bevryden, en aen Adlaïde het voorwerp haerer liefde te behouden; en dien ongevoeligen, die by den Koning zoo lichtelyk de genade van Nelzon zou kunnen verwerven, laet zynen Weldoener ter dood geleyden, en zyne Zuster, als eene tweede Hecuba, in eene zee van traenen verstikken... ach! ik kan deze onbarmhartigheyd zonder schrik en ontroering niet overdenken! ô vreedaerd!...
| |
Vierde tooneel.
ATREUS, en TREMON in de diepte.
tot Tremon.
Mynheer! het smart my dat ik U in uwen hoogen ouderdom zoo veel hartsdruk en foltering zie ontmoeten, zoo door de standvastige
| |
| |
liefde van uwe Dochter, als door de trotsheyd van uwen onmedoogenden Zoon.
Het is waer Mynheer! van alle kanten word ik verdrukt; doch, ik zou lichtelyk myn geleden hartzeer te boven komen, indien ik van dit rampspoedig geval een gelukkig eynde mogt ontdekken, en myne kinderen, zoo getrouw als voor heden, elkanderen zag beminnen.
Indien uwen Zoon van over lang zoo veel grootsmoedigheyd niet gevoed had, hy zou de weldaedigheyd beloond hebben, en Nelzon waeralreeds in zyne voorige vryheyd hersteld; want zyne aengekleefdheyd tot Adlaïde, door wie hy alles begaen heeft, zou bezonderlyk by den Koning voor hem gepleyt, en de zaek gewonnen hebben.
stamlende door droefheyd.
Houd op... Mynheer, uwe roerende woorden, verscheuren eylaes! myn vaderlyk hart!...
Hy laet zyn hoofd in zyne regte hand rusten, en leund zich tegen eene der scherms.
ô rampzalige Kinderen!... ô ongelukkigen Vader!...
hem bytredende.
Ga, Mynheer! by uwe Dochter, troost elkander zoo veel het mogelyk is: ik twyfel niet of Valerius is door de laetste smeeking van Adlaïde bewogen: hy heeft den Veldheer alreeds gesproken en tot het uytstellen der krygstraf bewilligd... ik ga alles ondernemen, en gy mogt verzekerd zyn, dat ik voor Nelzon, zoo veel het myn geweten my toelaet, zal stryden.
| |
| |
| |
Vyfde tooneel.
alleen.
Ach! de goedhartige inborst van dezen edelmoedigen krygsman vringt eenen vloed van traenen uyt myne oogen, als ik de tegenovergestelde handelwys van mynen Zoon overweeg... ô Hemel!... wat klachten, wat naere zuchten verspreyden zich door deze plaets!...
Adlaïde gewaer wordende.
Adlaïde!...
uyt het huys komende, laet zich vallen op eenen steenen bak aen de huysdeur van Tremon.
Vader!... ach Vader!...
Het is vruchteloos haer te vraegen of Valerius den Veldheer gesproken heeft, terwyl haere traenen genoegzaem te kennen geven, dat...
zich een weynig opregtende.
Ik smeek u, ô Vader! van mynen Broeder voortaen in myne tegenwoordigheyd niet meer te noemen, want het hooren van zynen naem alleen...
Meld my ten minsten, Adlaïde! of hy op zich genomen heeft den Veldheer te spreken.
opstaende.
ô Neen, Vader! ik heb hem daer toe niet kunnen bewilligen, terwyl hy zoo aenstonds vertrokken was om de krygsstraf te doen ten uytvoer brengen.
| |
| |
Ja, dien vreedaerd! hy is niet genoegzaem voldaen met Nelzon te laeten sterven, maer hy wilt hem zelf in den drang van duyzende volkeren onder het geweld van zyne regters zien bezwyken, en zynen laetsten adem benemen.
ô Myne Dochter! terwyl dien ongelukkigen oogenblik aenstaende is, en dat mynen zoon in zyne vreedhartigheyd verzonken blyft, ga ik zelf de menigte der gewapende schaeren doordringen, my vernederen voor de voeten van hunnen Veldheer, en hem smeeken tot uytstel van de bereyde straf!
Ach! Vader, indien uwen gevorderden ouderdom zoo veel vermag, ga, ga, verliest geenen tyd.
| |
Zesde tooneel.
alleen.
Hier ziet men in eenen helderen dag het vermogen van een kind op het hart van zynen Vader! hier ziet men, eylaes! tot wat punt de natuer eenen Vader kan bewilligen, en tevens wat dankbaerheyd en liefde een kind aen zynen Vader verschuldigd is. Maer ach! dit streng gebod, die kinderlyke pligt, die heylige wet der natuer, word zoo menigmael verbasterd en onteerd; ja, van mynen Broeder zelf, die het gesmeek en het handgevring van zynen zoo waerdgeliefden Vader schynt te verwerpen... Valerius! hoe kunt gy uwen Weldoener, uwe Zuster en uwen Vader dry onschuldige slachtoffers maeken van
| |
| |
uwe opgeblaezene trotsheyd! daer gy Nelzon in zynen voorigen staet kundet herstellen, uwe Zuster vertroosten, het leven van uwen Vader verlengen!
| |
Zevende tooneel.
ADLAIDE en BENONUS.
Beminde zuster! Nelzon is, tusschen het gewoel van eene menigte soldaeten, naer zyne bereyde strafplaets geleyd, om de borst doorschoten te worden: den weêrklank van het donderende geschut zal op dit oogenblik zyne dood betuygen.
Men ziet eenig Volk langs de straet gaen naer het verschiet.
Zie, het volk begeeft zich reeds door de straeten, om op de bestemde plaets dien braeven Soldaet van het leven te zien berooven!
als verwoed.
ô regtvaerdigen Hemel!... hoe is het mogelyk dat gy uwe bliksemschichten zoo lang kunt onttrekken aen de goddelooze kruyn van eene aldersnoodste en strafwaerdigste minnaeres!... gy weet dat Nelzon op myne aendringende smeeking alles verrigt heeft, en dat Adlaïde alleen aen zyne amptgenoten het moorddaedig lood heeft overgeleverd om zyne borst rampzalig te verscheuren!... zie hier de moorderes van haeren Weldoener, van haren Minnaer, van haren
| |
| |
aenstaenden Echtgenoot! weêrhoud, ach Hemel! weêrhoud niet langer uwe geregte vraek!
Myne Zuster! waertoe wordt gy vervoerd!...
Nelzon is door my een onschuldig slachtoffer geworden; uwe Zuster wilt hem niet overleven...
Zy haelt eenen dolk uyt haeren zak, die verborgen en gewenteld ligt in eenen witten zakdoek.
Zie dit bereyd en reeds langverborgen stael, om my de borst te openen... wel hoe! gy schrikt, daer Adlaïde het zelve met blydschap gaet omhelzen!...
Adlaïde vastnemende.
Myne Zuster!
Geliefden Broeder! gedoog dat ik U voor de laetste mael aen myne wangen mag drukken!
Hem omhelsd hebbende.
Nu wil ik in uwe tegenwoordigheyd dit gevloekte stael... maer... ô Hemel! de kracht word my ontnomen!...
Zy zinkt neder.
Nelzon!... Nelzon!...
Ik kan dit schrikkelyk vertoog niet langer aenschouwen!
O God! waer word ik gevoerd! dwael ik? de kracht is my begeven.. den grond ontzinkt my... ongelukkige Adlaïde!...
Hier hoort men uyt de diepte des Theaters dry Musketscheuten te gelyk.
| |
| |
zyne armen opheffende.
Alle hoop is ons ontnomen!
als buyten haer zelve.
ô Hemel!... grooten God! ach mynen Broeder! dat ongelukkig tydstip is eyndeling geboren! Nelzon ligt ontzield ter aerde, en Adlaïde gaet, dit Stael door haeren boezem vringende, zyne schreden rampzalig volgen!...
Zy poogt zich te doorsteken, maer zy word door Benonus wederhouden.
| |
Achtste tooneel.
ADLAIDE met den dolk op de borst, BENONUS hare hand grypende.
komt schielyk toegeloopen en roept:
Wederhoud, wederhoud haere hand! ach Adlaïde!
in haere voorige beweging met den dolk op de borst.
Wie spreekt my?...
Over haren schouder ziende.
ô Vreedaerd!.. barbaer!... tyger!... wederhoud my niet; ik wil Hem niet overleven....
Zy doet pooging om zich te doorsteken.
haere hand vastgrypende.
Ach myne Zuster!...
Verwyderd u van my!... gy hebt liem vermoord; verwyderd u.
| |
| |
ô Bloedgierigen! ik ben uwe Zuster niet meer, maer Gy, gy zyt den moorder van uwen Weldoener, den beul van mynen Minnaer!...
Hy leeft, hy leeft, Mevrouw!
Neen, uwen bloeddorst heeft hem verslonden.... het donderende geschut heeft my reeds zyne dood bevestig: dit stael...
| |
Negende tooneel.
ADLAIDE, VALERIUS en BENONUS, alle in de voorige beweging, terwyl TREMON komt schielyk toegeloopen.
met een gelaet van vreugd.
Myne Dochter! troost u, Nelzon leeft, ja, hy leeft, hy is, goeden God! aen de armen der dood ontrukt!...
in onmacht vallende.
Waerden Vader!
Naer eene poos elkander beschouwd te hebben.
ô myne Dochter, herstel u, rys op; wy zyn onze ellenden en vreede
| |
| |
martelslagen, ter goeder uer gelukkig tebovengekomen! wy zyn getroost, Nelzon is in leven....
by haer zelven komende.
Wie Nelzon!... wanhoop, woede'en droefheyd hebben my te diep ontroerd, ik ben machteloos!...
Men hoort eenige trommelslagen.
| |
Tiende tooneel.
De diepte des Schouwburgs gaet open, waer men een verwoest Veld ontdekt: in het verschiet ziet men eenige bergen, voor de welke NELZON met den doek aen de oogen, in de armen van verscheyde Soldaeten ligt achterover in onmacht, omringd van Officieren, Soldaeten en Volk: FLACUS op een prachtig Peerd gezeten, draegt in zyne regter hand de Koninglyke genade van Nelzon, en in zyne linke hand het Krygsvaendel: TREMON, ADLAIDE, BENONUS en VALERIUS op het voorenste des Theaters, en ATREUS by Nelzon in het verschiet.
Zie daer, myne Zuster! uwen zoo teergeliefden en beminnenswaer digen Nelzon!
haere oogen na het verschiet slaende.
ô Hemel!
Ga, Adlaïde! vlieg hem te gemoed; neem hem uyt de armen der Soldaeten; ontdek zyne oogen, en druk hem aen uwe wangen.
| |
| |
Adlaïde by de hand nemende.
Kom myne Dochter! ontfang uwen minnaer, uwen weldoener, uwen Echtgenoot.
met haeren Vader in de diepte des Theaters.
Ach Nelzon!
een weynig tot zich zelven komende.
Wie zie ik?... in wat plaets?... wat bedwelmd myne oogen?...
Adlaïde gewaerwordende.
Ach Adlaïde... ik mag u omarmen!...
Zy omhelzen elkanderen.
Komt, myne Kinderen! vergeet uwe voorledene smart, verbant uwe vrees, en leeft gelukkig.
Tremon met Adlaïde, Nelzon en Atreus komt op het voorenste des Theaters.
Herken in uwen waerden en edelmoedigen Broeder, dien zoo roemwaerdigen verlosser van Nelzon; hy alleen heeft alles beneerstigd wat tot zyne genaede vereyscht wierd.
met verwondering.
Wat hoor ik! mynen Vader! ik durf my voor de oogen myns Broeders niet vertoonen; want ik heb zyne deugd voor trotsheyd opgenomen, en zynen naem te zeer gelasterd en onteerd.
Ga, werpt u beyde voor zyne voeten.
met Nelzon voor de voeten van Valerius.
Dierbaren Broeder!
| |
| |
Sla doch geene oogen van verachting op uwe Zuster, neem haere voorige scheldwoorden niet heuvel af; maer denk dat myne buytenspoorigheden door uwe stilzwygendheyd alleen gepleegd zyn.
hun beyde de hand nemende.
Myne Zuster, en gy getrouwen Nelzon, staet op: ik weet dat gy beyde door een kwaed vermoeden, wegens myne geveynsde handelwys opgevat, zoo ver in roekeloosheyd vervoerd geweest hebt; maer zyt gerust, alles is aen myne geheyme beproeving uwer Liefde toegeschreven. Zoo haest ik binnen deze Stad ben aengekomen, heb ik de aengekleefdheyd van U, ô Nelzon! voor myne Zuster Adlaïde, ontdekt, en tevens het gevaer waer in de zelve u gebragt had: schoon uw jammerlyk lot my meenigmael bewogen heeft tot medelyden, zoo om de zorgvuldigheyd die gy gehad hebt voor onze goederen, dan om de tedere genegenheyd voor myne Zuster, heb ik my echter altyd strydig getoond aen uwe neyging, en besloten van u volgens de krygswetten tot op den uytersten oogenblik te laeten behandelen, doch alleenlyk om de liefde van u en die van Adlaïde ten vollen te kunnen beproeven: ik dacht niet dat gy aen elkanderen zoo trouw vervoegd waert, en noch veel min dat gy tot de laetste uer standvastig zoud gebleven zyn.
Ach Mynheer! uwe goedheyd en uwe menschlievendheyd, die my het leven geschonken hebben, zal ik eeuwig gedenkeu, en door eene staege dankbaerheyd trachten te vergoeden.
Waerden Broeder! ik bloos van schaemte: ik worde spraekloos,
| |
| |
als ik overdenk hoe ik in myne vooroordeelen wegens uwe inborst en gevoeligheid bedrogen was.
Ach mynen Zoon! ik heb waerlyk noyt zoo een gelukkig eynde verwacht van uwe goedheyd, hoewel ik Adlaïde gestaedig getroost heb.
Dierbaeren Vader! 't is Gy nochthans alleen die ten deele verzekert waert van myne gevoeligheyd; geheugd het u niet meer, dat ik u gezeyd heb: ‘ach Vader! gy weet niet waerom ik haere Liefde zoo zeer betwist: maer gy zult dit eerlang ondervinden.’ Uyt deze woorden was lichtelyk te begrypen dat ik niet dan hunne liefde beproefde: ô neen, Vader, gy weet dat ik nooyt, zelfs van myne geboorte af, zoo ontaerd geweest heb om mynen evenmensch en wel bezonderlyk onzen weldoener te laeten sterven.
ô Verkeerde denkwys! lichtvaerdige vooroordeelen! gy hebt ons beyde verleyd!...
Ach Vader! de deugd van medoogendheyd, die gy Valerius van zyne jeugd af hebt ingeplant, was te groot, opdat hy zynen evenmensch kon vergeten.
Hier zie ik de goedheyd, de dankbaerheyd en de standvastige aengekleefdheyd, naer myne wenschen, het toppunt van volmaektheyd, ja den eervolsten zegeprael bereyken!...
tot Atreus.
Mynheer! uw medoogen en goedertierendheyd, die gy my, niet-
| |
| |
tegenstaende uwe krygsbediening, in mynen droeven staet betoond hebt, zullen my eeuwig aen U verpligten.
Gy, Mynheer! gy hebt myne traenen in het akeligste tydstip afgedroogd, en my eenen nieuwen adem doen erlangen! welke belooning...
Wees bevredigd Adlaïde! schryf alles toe aen uwen Broeder, die door zyne geheyme goedheyd iedereen verwondert: ik ben genoegzaem beloond met U zulk een gelukkig en gewenscht eynde, dank aen Valerius, te zien bereyken.
aen Flacus die het Peerd afstapt, en met de Genaede en het Vaendel tot op het voorenste des Theaters komt.
Treed naeder, Flacus.
Aenvaerd, ô Nelzon! uyt de hand van uwen aenstaenden Broeder uwe Genaede en uwe Vryheyd, U door de goedertierendheyd van den grooten Lodewyk geschonken.
het Schrift aenvaerdende.
Ach Mynheer! wat dankbaerheyd zal uwe goedheyd evenaeren!
Indien Gy in den krygsdienst, na dat gy met myne Zuster vereenigd zyt, geliefd te volherden, U word van op dezen heugelyken dag het eerambt van Vaendrik met deszelfs Teeken gulhartig, op bevel des Konings, opgedragen.
Mynheer! alles hangt af van uwe bevelen.
Wy erkennen in U onzen tweeden Vader.
| |
| |
het Vaendel nemende uyt de hand van Flacus.
Mynen edelmoedigen Broeder! aenvaerd, 't is myn wensch, dit eerlyk Ampt en Eerteeken des Konings, en denk dat gy eerlang door voorspraek van Valerius in hoogere bediening zult gevoorderd worden.
Nelzon aenvaerd het Vaendel uyt de hand van Valerius, onder het geluyd van eenige Trommelslaegen.
ô Roemwaerdigen Nelzon!
Hy neemt de hand van Adlaïde.
Ontfang uyt myne Vaderlyke hand, myne eenige en teergeliefde Dochter, tot eene eeuwige herkentenis uwer gedienstigheyd en onvrikbaere liefde.
met Adlaïde aen de voeten van Tremon.
ô deugdryken Vader! wy betuygen U onze dankbaerheyd aen uwe voeten.
adlaïde.
Beminden Vader! wy zullen het geheyligd spoor van uwe regthartige minzaemheyd, tot het eyndstip onzer dagen, trachten te volgen.
hun beyde by de hand opregtende.
Ryst op, myne Kinderen! dien naem word u niet onbillyk toegeeygend, wyl gy U door uwe standvastige Liefde den zelven hebt waerdig gemaekt.
in volle vergenoeging.
Ach mynen geliefden Broeder en minzaeme Zuster! ik kan myn hart- en zielsvermaek niet genoegzaem betuygen over den gewenschten en allergelukkigsten uytval uwer: beproefde liefde.
| |
| |
in volle blydschap.
En ik, myne Kinderen! over myne wenschen zoo volkomentlyk vervult te zien.
1795.
eynde van het derde en laetste bedryf.
|
|
Auteursrechtvrij