Oost- en West-Indische Warande

Vervattende aldaar de leef- en genees-konst. Met een verhaal van de speceryen, boom- en aard-gewassen, dieren &c. in Oost- en West Indien voorvallende

[p. 165]

Aenteykeningen op het tweede Boeck van Garcias ab Orta, over sommige Indiaensche planten.

Van den droevigen Boom die men Pariz noemt.

Om dat dit Boomtjen des nachts sijne bloemen opent, daeromme noemen de Portugijsen het selvige Arvore da Notte, even of sy seyden, den boom des nachts, dit brengt in Java overvloedelijck sijne witte bloemkens voort, dewelcke door de slaven in de stadt te koop gebracht werden, om daer kranskens van te maecken, ende het hayr der Maleysche Vrouwen mede op te cieren.

Aen de seste afdeelinge maeckt den Autheur gewagh van de bloemen die men Fula Mogori noemt; dese bloemen wassen op heesterachtige boomtjens, die niet onbequaem en zijn om hagen daer van te breyden; dit boomken en wast naeulijcks soo hooge dan een mans lengte, ende het draeght mede witte bloemen van seer aengenamen reuck, ende uytsteeckende schoon van aensien. Men maeckt uyt de bloemen van dit boomken, als mede uyt de bloemen van den droevigen Boom, een fraey gedistilleert water, het welcke heel hertsterckende is, en-

[p. 166]

de dien-volgende grooten baet doet in de beswijmelingen ende flaeuhertigheden, die in de geduerige Koortsen, in de Boors ende Roo-loop dickwils plachten voor te vallen.

Aen de sevende afdeelinge maeckt den Autheur gewagh van de bloemen die hy Champe noemt, doch de Javanen noemen de selvige na den boom, Champacea: Desen boom heeft bladeren even als den Persick-boom, doch die een weynigh dicker zijn: Maer de bloemen zijn onderscheyden in coleur: want sommige zijn bleeck-groen, alsoo dat sy ten eersten aensien, wanneer sy afgepluckt sijn, een bosje bladeren schijnen te wesen: Maer die Zaedt-luyskens, die men binnen in de kelck vint, even bykans soodanige als in de Roosen, die bewijsen genoegsaem dat het bloemen zijn. Ende andere bloemen deses booms sijn uyt gout ende geel-achtige coleure vermenght, welcke wy Orangie plachten te noemen. Beyde de bloemen zijn even seer wel-rieckende, doch beswaren het hooft, niet anders gelijck den reuck van de Campher den ongewoone moeyelijck is. Den Autheur seyt mede, dat de Indianen heel genegen zijn tot dingen die wel riecken: Gelijck oock alle de reste die de Secte van Mahometh volgen, alsoo dat men naeulijcks oyt een Indiaensche vrouwe op straet ofte publijcke plaetsen sal sien, die haer hooft ofte hayr met dese bloemen niet besteecken en heeft, om alsoo te aengenamer te verschijnen aen hare Mans ofte Minnaers.