Oost- en West-Indische Warande

Vervattende aldaar de leef- en genees-konst. Met een verhaal van de speceryen, boom- en aard-gewassen, dieren &c. in Oost- en West Indien voorvallende

Van den Opium.

Den Opium, die men Meseri noemt, het welcke dat Opium van Theben soude wesen, want in Egypten is die Stadt Theba, met sijn hondert Poorten, geweest, ende Meseri, ofte in een getrocken Meseri, beteyckent hier by dese Inwoonderen, ende by alle andere Indianen, Egyptenlandt, tegenwoordigh noemen de Turcken dat Maslagh.

Men segt dat den Opium ofte Heul-traen gebruycken slaperachtigh zijn: Nochtans en zijn dese Natien noch dom noch geck in't drijven hares Koop-handels; die van Europa overtreffen haer lieden per Avontuyr in de Wapenen, ende konst van Oorlogen, wat de rest aengaet, daer soude twijffel over mogen vallen. Seeckerlijcken indien ick het lof deses saps dat uyt den Heul geperst wert wilde verhalen, ick soude schijnen de Alchymisten hare eere te willen berooven. Dit durve ick immers seggen, indien wy hier niet wel versien en waren van den Opium ende van de Compositien die uyt den selvigen bestaet, wy souden te vergeeft in dese soo seer heete Landen de Roo-loop, het Boors, de brandende Koortse, ende andere Galachtige sieckten, daer de humeuren nu aen 't werken ende aen 't hollen zijn,

[p. 126]

poogen te genesen: ende op dat ick u niet en schijne te willen bedriegen, wat soude in het Vaderlandt die soo seer gepresene compositien die uyt Opium bestaen, den Veneetschen Theriakel segge ick, ende den Mithidaet wesen? wat hadt men van den Philonium te verwachten, de welke alle, 't en ware sy van den Opium, als sijnde haer Fondament ondersteunt werden? men soude te vergeefs van haer soo behulpsame uytwerckingen verwachten. Ende sekerlijcken het is een groote dwalinge, dat men het geen geseyt wert tegen het misbruyck ende de quade voor-bereydinge des medicaments, wil passen op het goet gebruyck van de edelste ende uytnemenste genees-middel onder alle medicamenten. Ende sulcks dickwils sonder fondament, ende in de Scholen sonder ondervindinge.

Doch den Armen onder de Indianen koken een slechte soorte van Opium uyt de bladeren ende uyt de stelen van den Heul, die sy dan vorders in de Sonne laten droogen: Dat medicament noemen sy Poust, ende die dit gebruycken, werden by maniere van verwijtinge Pousty van de Rijcken genoemt, even al of sy seyden, voet-vegen, ofte verwerpelingen. Maer de Armen kaetsen dien Bal wederom op de Rijcken, haer den naem van Affiony gevende, even als of sy haer van gulsigheyt ende leckernyen berispen: Want Affion, ende soo sommige willen Amphion, is het selvige by de Arabiers ende Indianen, dat by de Griecken het Opium is: Ende daeromme doet mijn dit meer gelooven, dat de Griecken den naem van Opium van een seer out Volck ontleent hebben,

[p. 127]

dewijle sy de selvige voor alle geheugenisse gebruyckt hebben. Doch de Griecken schijnen alleen de schadelijckheyt van dit medicament gekent te hebben, ende niet wel ondertast te hebben, het ware gebruyck, ende des selviges gantsch Goddelijcke krachten. Ick hebbe hier een seer dienstigh extract in 't gebruyck, dat ick van den Opium ende den Indiaenschen Saffraen, dat is, Curcuma, plagh te maken, tot het welcke ick, even als toe het leste Plicht-ancker, plagh mijn toevlucht te nemen in het Boors, in de Roo-loop, in Phrenesien, ende in de Krampen, die hier heel gemeen zijn, wanneer dese alle bykans buyten hoop zijn. Maer hier van breeder in onse Genees-konste.

Nota. Tot een toe-gifte, sal ick hier noch byvoegen, dat onse Voor-ouders al vry wat in de Opium moeten gesien hebben, dat sy dien den naem van Heul-traen gegeven hebben, ende het kruyt, daer die uyt geperst wert, Heul noemen, hier door des selviges kracht afbeeldende, want Heul is soo veel te seggen, als hulp, troost, bescherminge: in desen sin wert het genoomen wanneer men seyt: Heul aen yemant soecken. Daeromme durve ick met den Poëet wel seggen:

Niets dat 'er op de Aerde leeft,
Dat meerder Heul, dan Heul-traen geeft.

Dock die de selvige willen in 't werck stellen, dienen wel onderwesen te zijn in de lesse van de Schole van Mompeliers, de welcke hare Leerlingen ernstelijcken voorschrijft:

Ab opiatis & diagrydiatis Cave te fili mi.

[p. 128]

 

Den Heul-traen en 't Scammony kruyt

 

Is wel van 't beste dat 'er spruyt:

 

Maer ghy mijn zoon siet dat g' u wacht,

 

Dat gy haer kracht te weynigh acht.