|
| |
| |
| |
| |
| |
| |
Het IX. Capittel.
Willemijnken bespot zijnde, vvilt haer leedt vvreken: maer sy haelt eene groote plaghe op haren hals.
Willemijnken. Suster hier come ick gheloopen dat ick sweet, maer krijtende ende huylende van spijt.
Duyfken. Wat Godt seghen ons, met het heyligh Cruys, ghy sieter uyt als een kool-draeghster die met slijck gheworpen is. Ghy en ghelijckt gheenen mensch. Waer hebt ghy soo langh geweest? ende hoe zijt ghy dus verbaest?
Willemijnken. Hoort ick sal't u vertellen: De loose Boerinne belachte ende bespottede my soo schandigh, doen ick met den ouden muer van boven neder viel: dat speet my soo seer dat ick op mijne tanden beet: doch ick bedwonghe my voor dien tijdt, dat ick haer niet in't ghesicht en vloogh, want daer was doen al te veel volcks by, soo dat ick veynsde met een blijde ghelaet, maer ick swoer dat ick my wreken, ende dat ick't haer verghelden
| |
| |
soude, om soo die schande met grooter eere te verbeteren ende mijn hert gerust te stellen. Dit hoorden een hekel-vrouw die oock vande selve Boerinne eens belacht was, (soo sy seyde) ende vraeghde my, oft ick met haer wilde aenspannen, ende een ghetuyghenisse doen, om de Boerinne wederom eenen schandighen spijt aen te doen? ick dochte dit is een rechte gheleghentheydt, daerom was ick met haer ghereedt: wy ghinghen t'samen naer den Rechter, ende beklaeghden de Boerinne datse over sommige dagen vande hekel-vrouwe eenen Kaproen gestolen hadde, ick swoer dat ick dat gesien hadde: den Rechter (in't eerste) spottede wel half met ons, maer wy staken hem een gheschenck in de vuyst, doen begost hy hem wijsselijcker te houden. De Boerinne wierde ont-boden, ende den Rechter gaf't vonnisse dat de Boerinne de Kaproen moeste betalen: daer-en-boven datse voor boete met eenen Sots-kaproen allen t'Dorp door gheleydt soude worden, tot spot van alle man: ende (dat oock om te lacchen is) den Rechter gaf den Klerck (die't vonnis soude schrijven) den inctpot, dien hy over-al zijn lijf stortede. Hadde't ghy daer ghesien, hoe dat den Rechter beslentert was! De Boerinne wierde uyt-gheleyt, met den Sots-Kaproen aen: daer begonst 'tvolck
| |
| |
over hoop te loopen: ende wy bespotteden de Boerinnen. Maer eenen cleynen schelmsen jonghen, broeder vande Boerinne heeft ons verraden, ende seyden teghen de andere jongers, dat het al ghelogen was ende dat ick sulckx niet konste gesien hebben, overmidts ick van mijn leven in't dorp niet geweest en hadde, maer nu eerst van buyten in quam. Daer dreven ons de jongers alle gelijck naer den Heer van't drop, aen wien sy ons beklaghden, hy ontboodt den Rechter ende sy t'samen riepen my alleen, vraeghden wat koleur dat den Kaproen ghehadt hadde, die de Boerinne ghestolen hadde? Ick was beteutert, peysende (hondert-duysent Francoysen) hoe raeck ick hier uyt? niet-te-min, ick moester wat af maken, ende seyde een gheele. Doen vraeghden de sy hekel-vrouwe oock alleen, die was oock bedeest, ende seyde, een blauwe. Den Heer van't dorp straften ons, ende wy moesten openbaerlijck die loose Boerinne weder-om ontschuldighen: maer tot boete, soo wierde my een gheele, ende de hekel-vrouwe een blauwe Kaproen aengedaen, daer kreghen wy wel hondert jonghers achter ons. De Boeren all' aen't lacchen, de jonghers aen't jauwen, ons dus ellendigh met slijck ende modder te werpen, tot dat wy in des hekel-vrouwens
| |
| |
huys quamen gheloopen: Wy lapten de deur toe, die kappen uyt, maer de jonghers stieten de deur om verre, ick vloogh achter uyt over heck ende over dam, siet alsoo come ick hier.
Duyfken. Maer lieve Heer, wat eenen grauwel! och Suster al hinghe de gheheele wereldt daer aen, soudt ghy derren peysen eenen valschen eedt te sweyren? en weet ghy niet wat eenen schroomelijcken laster, dat de sulcke volght? datse ghehaet ende mispresen worden van alle menschen: noch en derren hun hooft oprechten by eerlijcke lieden: noch en zijn in eenighe deghelijcke Ampten vertrouwt, ende moeten al hun leven den naem van meyn-eedigh behouden? sult ghy dan doen om sulcken slechten saecke? draeght ghy de wraeck, met een lacchende ghelaet, soo geveynst in u hert? o vileyne beveynstheydt, met u pluymstrijckende ghelaet, ghy schijnt vriendt te zijn, tot dat ghy u schoonste siet, ende dan steeckt ghy met uwen fenijninghen steert: wie sal hem van sulcke Serpents treken connen wachten? ende dit dickwils om seer slechte beuselinghen, ghelijck ghy nu oock doet. Och Suster[,] suster, wat bitter natuer is dat? aenmerckt eens, hoe ellendigh dat ghy door u wraeck-gierigheyt u selven oock quelt, jae meer dan uwen vyandt,
| |
| |
ghy moet wachten tot bequamen tijdt, om u te wreken) onder-tusschen u knaghende ghemoedt en laet u niet rusten, maer quelt u als eene verwoede beest, ende in spijt moet ghy uwen vijandt laten gaen, die in rust en vrede is, niewers af wetende. Als ghy u nu meynt ghewroken te hebben, soo moet uwen schandighen lust, met eenen bitteren na-smaeck, kortelijck verdwijnen, maer het swaermoedigh vroeghen blijft in u herte: dan bekomt het u soo fraey, ende ghy vaert daer soo wel af, als ghy nu gheleert hebt, want ghy proeft nu, hoe glorieus, hoe eerlijck, ende hoe gerust dat u herte nu is, met u te wreken, slecht hooft als ghy zijt, soudt ghy u soo slechtelijck, soo lichtelijck van u boose beroeringhen ende van een ander quaedt mensch laten op-roeyen? om eene persoon zijne eere te benemen, met lieghen ende valschen eedt te doen? o wat schrickelijcke stucken zijn doch dat?
Willemijnken. Wie soude oock peysen, dat dat openbaer soude worden, daer het soo looselijck besteken was?
Duyfken. Doch te wonder loos, van twee wijse hoofden, daer eenen jonghen, een kindt, u loosheydt conde ontdecken.
willemijnken. Wel den rechter en hadde het niet ghemerckt, want hy hadde het
| |
| |
vonnis al teghende Boerinne ghegheven.
Duyfken. Ghy-lieden hadde't den Rechter met u gifte de handt ghevuldt, ende soo oock d'ooghe verblindt, het moest oock wel eenen wijsen Rechter zijn, die hem soo liet d'ooghen uyt-steken, ghevende soo haestigh lichtveerdigh oordeel: des worde hem zijne voorsichtigheydt oock fraey betaelt, met het kladden vanden inckt-pot, welcke kladden al wat langh ende vast sullen aenkleven, dat sal hy wel ghewaer worden. Maer al was't dat het niemandt ter wereldt ghemerckt en hadde, soudt ghy die ongherustheyt van sulcken leugen ende valschen eedt soo in u hert mogen dragen? wat vroeghende onlust soude dat oock zijn? wat raedt nu oock met dese uwe schrickelijcke vuyligheydt? 'tis al bedorven, wat ghy om ende aen hebt. Och Suster hoe veel beter waer't gheweest, (doen de Boerinne u belachte)dat ghy in plaets van die vileyne wraeck, een goedt voornemen hadt ghemaeckt, van wijser ende voorsichtigher te zijn, soo hadt ghy rust, eere, vreught ende nettigheydt, daer gy nu dese hatelijcke schande ende vuyligheydt hebt: hoe sult ghy dese schandt-vleck uyt crijgen? ten is niet mogelijck eenen goeden gront te maken, 'ten zy dat ghy eerst de Boerinne haer eere wederom gheeft.
| |
| |
willemijnken. Dat hebben wy al moeten doen, al spet het ons.
Duyfken. Neen, laet u dat niet spijten, maet laet het u leedt zijn, dat ghy u selven dit schandigh verdriet op den hals gehaelt hebt. Ende laet ons terstont aen de Riviere gaen, om dit af te kuysschen: Want dit is al te grouwelijck om by mensschen te komen. De Honden sullen u aen-bassen, want ghy en ghelijckt gheen mensch.
Willemijnken. Goede Suster ghy beweeght my, als ick my oock wel bedencke, soo moet ick belijden mijn groot misverstandt. Ick mochte gherust ende vrolijck zijn, daer ick nu vol vermoeytheydt, vroegen ende in groote beschaemtheyt ben, maer wat sal ick doen? lieve Heer wat sal ick doen? wacker, comt Suster, terstondt aen de Riviere: ick sal't wel anders schicken, dat beloof ick.
Duyfken. Ay wascht u doch suyver, ende en slaet niet over: ick sal met u gaen om my selven oock wat te suyveren: Ke wrijft doch de plecken wel uyt: want onsen Beminden siet seer scherp, komt, zijne versterckende Confitueren sullen ons helpen.
Willemijnken. Soo, soo, dat is nu soo wel, och had ick nu mijn bloemkens wederom, die ick ghelaten hebbe by de hekel- | |
| |
vrouwe, daer ick eerst dien boosen raedt toeghestaen hebbe. Willen wy dit alstillekens ter zijden omgaen? sien oft ickse by avontuer daer in dat huys noch vinden konde?
Duyfken. 'Tis doch wel de moeyte weerdich daer naer te soecken: maer wacht u wel in dat huys van vuyligheydt, by alle dat vlassen ende hekelen.
Willemijnken. En vreest niet Suster, ick sal my wel wachten. Vrouken hoe vaerde ghy al? ende hoe zijt ghy doch de jonghers ontcomen?
De Hekel-vrouwe. De guyten ende fielen, ick hebbe't daer quaedt ghenoegh mede ghehadt, siet hoe datse my toe-ghemaeckt hebben, soo waert ghy immers oock ghestelt, hoe zijt ghy nu soo net weder op-gheschickt? maer peyst eens de duyvelsche Boerinne, hoe sal ickse noch eens door den mostaert sleypen.
Willemijnken. Sus, sus, bepayest u wel, 'tis ons eyghen onbedachtheydts schuldt: hadden wy 'tsamen wat mede ghegabbert, doen sy ons eerst belachte, soo hadden wy alle dese groote moeyte ende schande ontgaen, vrede ende vriendtschap ghehadt.
Maer alsoo dat nu niet te herdoen en is, soo en isser nu niet beter, dan dat te vergeten, te vergheven, sy-selven weder suyver
| |
| |
te maken, ende op een ander tijdt, beter voor hem te sien.
De Hekel-vrouvve. Wel wijs hooft, soo en spraeckt ghy niet, doen ghy swoert u te sullen wreken, ende doen wy t'samen aenspanden: Want doen meynden ghy, dat vvraeck te nemen, u grootste lust ende eere soude zijn.
Willemijnken. Dat is waer, maer de onbedachte sotte buyen hebben ons alle dit spel ghemaeckt.
De Hekel-vrouvve. 'Tis oock seker de waerheydt: ick mochte het mede wel vergheten, my in vrede stellen, ende oock wat af-kuysschen.
Willemijnken. Lieve doet dat: en wilt met de Boerinne niet kijven, maer ick sien hier al vast om naer mijn bloemen, welcke ick hier verloren hebbe: ay doet die venster eens open. Siet daer liggense, ick ben verblijdt, in't doncker hadt ickse verloren, in't licht vinde ickse wederom. Ick wensch u vrede vrouken, besonder met de Boerinne, komt Suster, gaen wy nu voort, al eer my yemandt siet, ick ben verheugth met mijn bloemkens.
Duyfken. Danckt Godt Suster: Weest voorsichtigher, ende en wordt soo niet van uwe quade driften vermeestert. Peyst hoe schandigh dat alle quade stucken zijn: dat
| |
| |
wijst dat natuere selver: Want siet, ghy soeckt nu terstont al-uyt het ghesicht van de menschen te zijn: peyst oock al-eer dat het suck ghedaen is, hoe dat het des menschen gemoedt toe-lacht, ende heftigh daer toe ophist, met eenen dullen blinden drift, maer daer na thoont het een ijselijcke droef ghelaet, ende ghedaen zijnde, moet altoos ghedaen blijven: noch men en can niet wederom doen, hoe seer datmen daer naer beschaemt is: oock het leelijck gherucht en sterft nimmermeer, soo al waer dat den mensch hem dan keert oft went, het ghemoedt als verrot ende bedorven, blijft heel ongherust.
| |
Gheestelijcke uyt-legghinghe.
Ondersoeker. Hier schijnt al veel speels uyt het bespotten van dese Boerinne ghecomen te zijn?
Verclaerder. Dat is waer, sulcken verbittertheyt, valsche ghetuyghenis ende swarigheydt komt al-te-met uyt sulcke kleyne saken: waer door den mensch leelijcke sonden (welck groote vuyligheydt is) op zijn ziele haelt: alsoo wort oock desen Rechter besmet, om dat hy een lichtveerdigh vonnis gaff. Willemijnken door haer boos voor-nemen, haer goede wercken verloren hebbende, crijgth die wederom door goedt voornemen ende biechten oft suyveren der ziele.
|
|
Auteursrechtvrij
