Van 't noorden naar 't zuiden. Schetsen en indrukken van de Vereenigde Staten van Noord-Amerika. Deel 1

[p. 299]

Amerika als Europa's mededinger.

De Vereenigde Staten zijn een Unie van republieken, en onder deze trok de staat Massachusetts, de oude republiek der Puriteinen, mij bijzonder aan. Ik meende dat ik in dit middenpunt van het intellectueele leven van het volk, hetwelk tevens de kern is van 's lands fabrieksnijverheid, antwoord zou krijgen op vele vragen die ik mij stelde betreffende de toekomst van de groote republiek. En wat ik er zag en hoorde bevestigde de overtuiging. Men kan er leeren wat de kracht en wat de zwakheid van het volk is. In Nieuw-Engeland vindt men overal de groote instelling, de machtige corporatie, die regeert en tyraniseert. De fabrikant, die op zich zelf staat, is als een kinderwagentje tusschen tramwagens, omnibussen en locomotieven. Groote compagnieën besturen de fabrieken; ze vormen een pool of een ring tegen ieder die hen in den weg komt, en hun stelselmatig beslist optreden tegen elke oppositie en mededinging in binnen- en buitenland doet de protectie-geest der natie begrijpen.

Nu in dat land zulk een tal van machtige fabrieken aan het werk zijn, en hun mededinging zoo gevreesd wordt voor de toekomst, dat menigeen in Engeland weer naar het protectionisme de handen uitstrekt, kan het belangrijk zijn met den heer James Henderson na te gaan, welke de voordeelen zijn, waarover de Vereenigde Staten als producent beschikt, wanneer men ze b.v. vergelijkt met die van Engeland.

[p. 300]

Tot nu toe is de uitvoer van fabriekwerk uit Amerika naar Engeland zoo gering in vergelijking met die van Engeland naar Amerika, dat zulk een vergelijking voorloopig al zeer noodeloos kan schijnen, doch er wordt zooveel over die mededinging gesproken èn in de Staten èn in Engeland, dat de brochure van een deskundige, die de zaak grondig onderzocht, aandacht verdient.

Noord-Amerika bezit zulke onmetelijke natuurschatten, welke zijn grond, zijn mijnen, zijn rivieren en havens het aanbieden, dat zijn hulpbronnen elke soort van industrieele overwinning mogelijk maken, doch de dwaze protectie-staatkunde, heeft aan de ontwikkeling dier hulpbronnen zoovele hinderpalen in den weg gelegd, dat het nog langen, langen tijd moet duren eer ze ten volle gebruikt kunnen worden. Voor Engeland is het zeker te hopen, dat Amerika zijn protectie-stelsel handhaaft. Amerikaansche vrije handel zou Engeland aanvankelijk baten, en rijker maken, maar de amerikaansche fabrikanten, eens tot mededinging gedwongen, zouden leeren gebruik maken van hulpbronnen, welke reuzen zich zouden wenschen.

Aanvankelijk heeft protectie daarentegen Amerika geholpen, en Engeland geschaad, door kunstmatig tal van takken van nijverheid te doen ontstaan en engelsche goederen gedeeltelijk te weren, doch op den duur doet ze juist het tegenovergestelde.

Protectie is als een Chineesche muur, die niet alleen vreemde importen maar ook eigene exporten belet. Men neme b.v. de amerikaansche katoennijverheid, welke ieder, die gelijk ik de Lowell Mills en de voortreffelijke Pacific Mills te Lawrence City aan het werk zag, steeds belang zal inboezemen, omdat die reusachtige inrichtingen met zooveel kennis bestuurd worden, en zoo goed voor de arbeiders en arbeidsters zorgen.

Welke zijn de voordeelen van een katoenspinnerij, weverij en drukkerij in de Vereenigde Staten?

Ze ligt dichter dan die in europeesche districten bij de velden welke den katoenoogst leveren; ze beschikt over water als beweegkracht; ze beschikt over knappe werklieden.

Volgens den heer Nourse, een der voornaamste katoenmakelaars van Boston, is de betrekkelijke nabijheid der oogstvel-

[p. 301]

den bij de fabrieken, den amerikaanschen fabrikant een amerik. cent per pond waard. Doch dit ontkennen de spinners van Lancishere ten sterkste. Katoen wordt van New-Orleans naar Liverpool gebracht voor niet veel meer dan ze naar Boston gaat, doch het voordeel van den Amerikaan is, dat hem de ruwe katoen in beter toestand wordt afgeleverd, daar zij niet zoo geperst en saamgewrongen wordt als die welke in transatlantische booten gaat.

Het voordeel van de vele rivieren als beweegkracht is ook niet bijzonder groot. Groote compagnieën bezitten de waterkracht van de meeste rivieren in Nieuw-Engeland, en ze zijn er zoo duur mede, dat stoom verkozen wordt boven het dure water der monopolisten.

De directeur van de Lawrence Mills vertelde mij, dat hij stoom ging gebruiken in de geheele fabriek, omdat de groote compagnie, welke over de rivier beschikte, hem op onduldbare wijze de duimschroeven had aangezet.

Het derde voordeel dat men den amerikaanschen katoenfabrikanten steeds toeschrijft is ook minder groot dan het was en dan het nog schijnt. De amerikaansche fabriekwerkers zijn vervangen door immigranten uit Ierland en Fransch-Canada; de Engelschen wil men liever niet hebben, omdat ze te ontevreden van aard zijn en steeds tot werkstakingen aansporen, doch de directeur van de Lawrence Mills zeide mij, dat de werklieden, waarmede hij zich nu moest vergenoegen en die hij zoo duur te betalen had, niet haalden bij zijn vroegere, die geboren Amerikanen waren, doch meest allen naar het Westen trokken. Zoolang er nog veel goedkoop land te ontginnen is, trekken de fabrieken niet de beste werkkrachten.

De nadeelen voor de mededinging welke de amerikaansche fabrikant te overwinnen heeft, zijn grooter dan de voordeelen welke hem begunstigen. De engelsche fabrikant krijgt zijn kapitaal veel goedkooper; hij heeft veel minder te betalen voor zijn gebouwen en machinerie; vrije handel, welke alles in Engeland goedkooper maakt, stelt de engelsche fabriekwerkers in staat voor minder loon even comfortable te leven, zich te voeden en te kleeden als de amerikaansche werkman. De Engelsch-

[p. 302]

man betaalt minder voor licht en brandstof en bereikt, door zijn handelsvloot en zijn huizen met al hun vertakkingen, veel gemakkelijker de verbruikers in het buitenland dan de Amerikanen vermogen.

De amerikaansche fabrikant betaalt 50% meer voor zijn werktuigen en zijn fabriek dan zijn engelsche mededinger. Hij betaalt telkens voor steenkool een prijs, welke een Engelschman van ontzetting zou doen achterover vallen. De Pennsylvania coal-rings drijven nu en dan de prijzen omhoog op een manier, als slechts in een land waar protectie heerscht, aan monopolisten mogelijk is. In Nieuw-Engeland hebben de fabrikanten de voortreffelijke steenkool van Nova Scotia onder hun bereik, doch om de amerikaansche steenkooleigenaars te beschermen ten nadeele van het amerikaansche volk, belast men den invoer van elke ton buitenlandsche steenkool met twee dollars.

En dus maakt de wetgeving de steenkool noodeloos duur in een land, welks steenkoolmijnen de geheele wereld zouden kunnen voorzien! Wat hebben de mijnen van Engeland niet een reuzenwerk tot stand gebracht met de gedurende honderde eeuwen opgespaarde zonnewarmte, waarvan de mensch - die zaterdagavond laat geboren is - partij trok. En toch is het steenkoolveld van Engeland, dat honderdduizende werktuigen laat rondwielen, de zee met stoombooten overdekt en de werelddeelen aan elkander bindt, kleiner dan een der kleine schotsche meren, terwijl Amerika steenkoolvelden bezit van welke eenige zoo groot zijn als geheel Engeland.

De zwarte aderen, die zich daar op enkele plaatsen zelfs boven den grond vertoonen, omlijsten een reuzenlandschap met glinsterend ebbenhout.

Toch moet de amerikaansche fabrikant zijn steenkool duur betalen! Enkele hollandsche fabrikanten en industrieelen, die Amerika's protectie-stelsel benijden en op half bedekte wijze - als schaamden ze zich een weinig - er om vragen, verdienen dat de hollandsche veenderijen en bosschen, de limburgsche mijnen, en de makers van windmolens beschermd mogen worden in ons land door een inkomend recht op steenkool van vijf gulden per ton.

[p. 303]

Alles wordt kunstmatig zoo duur gemaakt in de Vereenigde Staten, dat zij moeten toezien hoe zelfs Zuid-Amerika door Engeland van alles voorzien wordt, en dat ze zelfs geen lijn van stoombooten tusschen zich en Zuid-Amerika in de vaart kunnen houden.

Fabrikanten van wollen goederen in Canada krijgen hun grondstof grootendeels uit Londen, al liggen hun fabrieken ook vlak bij de amerikaansche grens, omdat ze daar alleen de hoedanigheid en hoeveelheid kunnen krijgen, welke ze noodig hebben. Vrije handel heeft Engeland tot de wereldmarkt gemaakt, en indien men gelooft dat de Amerikanen - die geen geprotegeerde fabrikanten zijn - dit nadeel voor hun land niet beginnen in te zien, dan heeft men geen groot denkbeeld van amerikaansch gezond verstand. Als de fair traders en de voorstanders van reciprocity in Engeland en Holland nog eenige jaren geduld hebben, eer ze er in slagen hun landen zelfmoord te laten plegen, dan zal Amerika waarschijnlijk beginnen zijn handel vrij te maken tegen den tijd dat de handelsvolken van Engeland en Holland hun handel en zeevaart in banden slaan.

En geschiedt dit, dan zal de nieuwe wereld triomfeeren op het veld der nijverheid et par droit de naissance et par droit de conquête.