Van 't noorden naar 't zuiden. Schetsen en indrukken van de Vereenigde Staten van Noord-Amerika. Deel 1

[p. 211]

Te Boston.

In Boston aangekomen, bleek het te laat om nog naar het buiten van mijn vrienden te vertrekken, en ik nam dus mijn intrek in het prachtige hotel Brunswick. Ik reed er heen in het hotel-rijtuig, een fraaie oude diligence, hangende op lederen riemen, die als een sloep op zee heen en weder schommelde toen we pijlsnel door de straten reden.

Na gesoupeerd te hebben in een eenzame zaal - daar het diner sinds lang was afgeloopen - bediend door een leger gedienstige negers en mulatten, ging ik een kijkje nemen in Boston.

Het sneeuwde en was glad. Ik ging in de schaduw van hooge huizen van graniet, en langs vele kerken waaruit gezang en muziek opsteeg. Een dezer kerken herinnerde mij aan een decoratie in Gysbrecht, en bij het zien der verlichte boogvensters en luisterende naar het zingen op dezen avond voor Kerstmis, kwamen de schoone regels van Vondel mij te binnen, en zeide ik in gedachten het:

‘O Kerstnacht schooner dan de dagen!’

Hoe troffen mij die regels op dat oogenblik! Hoe kunnen dezelfde woorden, onder verschillende omstandigheden, een geheel verschillenden indruk maken! Die regels verplaatsten mij in Holland! dwongen mijn verbeelding in een oogwenk naar gene zijde van den Atlantischen oceaan, en brachten lang verleden herinneringen uit de jeugd te voorschijn.

[p. 212]

Iets dergelijks trof mij toen ik, ten laatste in Washington-street gekomen, te midden der duizenden liep, die zonder zich om koude en sneeuw te bekommeren de winkels afliepen. De Kerstboomen flikkerden achter de spiegelruiten, in de plaatwinkels hieven de madonna's der glorierijke oude Italianen het kindeke in hare armen op, en zag ik de edele gelaatstrekken van menige madonna, die de wanden onzer hollandsche huiskamers adelt.

Welk een heerlijke internationale taal is de kunst toch! dacht ik. Die gravures spreken tot hart en verbeelding in oude en nieuwe wereld; ze doen hier in Boston hem, die alleen rondwaart in eene onbekende stad, zich tehuis gevoelen, en toen ik, een kerk binnengeloopen, naar Beethoven's muziek luisterde en vervolgens een Te Deum hoorde zingen, dat tranen in de oogen bracht, boog ik in gedachten voor die heerlijkste van alle gaven der menschen, het wondervermogen der kunst, dat ons reinigt en veredelt, ons opvoedt, en al het beste in ons omhoog, in het licht weet te brengen.

Toen ik de vorige week te New-York door Broadway liep, had ik een muziekwinkel geheel versierd gezien met groen en frissche bloemen. Het was de winkel van Schirmer, waarin de omlauwerde buste stond van Beethoven. Letters van primulae veris en reseda meldden: geboren 16 December 1770, en de rozen en heliotropes, de palmen en varens, die het borstbeeld omringden, getuigden hoe de grootste muzikale dichter en schepper geëerd wordt in Amerika.

Wat hebben kunstenaars, die met verf en marmer en muziek hun gedachten en gevoel uiten, toch veel voor, doordien ze nooit vertaald behoeven te worden, doordien ze te gelijk verstaanbaar zijn in oude en nieuwe wereld.

Om tien uur keerde ik terug van mijn avondwandeling door Boston.

Ik had mijn brief aan het Handelsblad nog te schrijven - want een vredes-correspondent moet, dunkt mij, even als een oorlogs-correspondent, onmiddellijk zijn indrukken frisch op het papier zetten - en het was dus laat eer ik mij te rusten begaf.

[p. 213]

's Morgens om acht uur op Kerstdag werd ik gewekt door geklop op de deur. Een telegram werd onder de deur geschoven, en ik las een Christmas-groet uit het Sticht, de mededeeling dat vrouw en kinderen over vier uur wel waren. Het telegram was om twaalf uur 's middags van Driebergen verzonden en ik las het om acht uur 's morgens te Boston. Voor hollandsche schooljongens, die met de vacantie te huis zijn, is dit een fraaie aanleiding om aan hun zusjes uit te leggen hoe dit mogelijk is. Het verwonderlijke, het bewonderingswaardige van die elektrische gemeenschap onder de zee der stormen door, tusschen oude en nieuwe wereld trof mij nooit zoo diep als nu. Dus geven onze eigene emoties beteekenis aan veel, dat we, door gewoonte verstompt, niet langer opmerken.

Het ontbijt in de groote zaal van het hotel was eigenaardig. De wanden - die aan Pompeji herinneren - zijn bruin rood. De wit marmeren, met gekleurd marmer ingelegde vloer, is bedekt met tal van kleine persische tapijten, op elk waarvan een ontbijttafel staat. De zaal was vol. Aan vele tafels zaten ouders met hun kinderen, en telkens brachten de negers en mulatten witte pakjes, met rose en blauwe linten gebonden, binnen. Onbetaalbaar grappig waren die lachende negerjongens, met hun hagelwitte voorschoten, alpaka buisjes, hooge witte boorden, breede witte dassen, lange witte manchetten en glinsterend witte tanden. Ze konden hun nieuwsgierigheid moeielijk bedwingen als de pakjes werden geopend, en zij langzaam, als met lood aan de voeten, naar hun standplaats aan den wand terugkeerden. Beter, vlugger, vriendelijker kellners dan deze negers en mulatten kan men zich niet denken. Ze voorkomen elken wensch, zijn onhoorbaar en snel in hun bewegingen, gedienstig en daarbij zoo opgeruimd en goed lachs! De hoofdkellners zijn mulatten, met gekleede rokken, terwijl de negerjongens buisjes dragen. Een negerjongen kwam tot mij - den eenigen die geen pakje kreeg - en zeide: ‘Krijgt gij niets?’ Ik antwoordde: ‘Neen, al mijn geschenken wachten op mij in Holland’. ‘Is dat ver?’ vroeg hij.... ‘O ja, aan de andere zijde van de zee?’ - ‘Verder dan Engeland?’ - ‘Ja, verder dan Engeland!’

[p. 214]

‘Than I will bring you a very nice breakfast with hot buckweatcakes’ (‘Dan zal ik u een extra lekker ontbijt met warme boetweitkoeken brengen!’) zeide hij goedig, terwijl hij met wijden, open mond lachte, alsof hij wilde zeggen: ‘Kom, laat den moed maar niet zakken, 't is een goede wereld!’

Het geheele ontbijt door was die neger-jongen zoo vriendelijk en gedienstig mogelijk, hij bracht mij telkens nieuwe schotels om uit te kiezen, meer dan ik had kunnen nuttigen al had ik vierentwintig uur doorgegeten.

Het is een aardig slag menschen, die negers, en dat er zoovele goede harten kloppen onder zwart, bruin en wit vel, is een nog aangenamer stemmende gedachte, dan die wondere algemeene macht der kunst, waarvan ik zooeven sprak.

Na 't ontbijt ging ik naar de Episcopale kerk, pas gebouwd door een architect, wien ik dien dag buiten aan het het diner ontmoeten zou.

Deze Trinity Church, waar ik het heerlijkste koraalgezang hoorde, is van een rijke, geheel oorspronkelijke bouworde. Ik durf haar niet beschrijven, uit vrees dat mijn geachte vriend Cuypers - wien we in Nederland zoovele schoone kerken te danken hebben - mij op de vingers zou tikken wegens mijn onwetendheid. Het geheel was zeer indrukwekkend en schoon.

Het kwam mij zeer opmerkelijk voor, dat ik in het puriteinsche Boston dus in een protestantsche kerk zat, die meer aan een middeleeuwsche kathedraal dan aan een bedehuis der gestrenge Nieuw-Engelanders doet denken. De schoone eeredienst, het koraal gezang, de gekleurde boogvensters, de schitterende tinten van wanden en pilaren, het zachte, roode tapijt, het fraaie beeldhouwwerk, zouden geen van allen een twintig jaar geleden hier zijn geduld.

De invloed van de Nederl. gereformeerde kerk in New-York, van de Puriteinen in Massachusetts, van de Baptisten in Rhode-Island, van de Lutheranen en Presbyterianen in de Midden- en Zuidelijke staten en van de Kwakers in Pennsylvania heeft den uitersten eenvoud gebracht en eeuwen lang gehouden in kerk en eeredienst. Ze waren allen afgescheide-

[p. 215]

nen van de kerk, die de heerlijke kathedralen in de oude wereld bezat, en zij vreesden en haatten de symbolen van het geloof dat hen vervolgde en tot ballingschap dwong.

Doch de geërfde eerlijkheid van karakter maakt, dat thans andere kerken gebouwd worden voor gewijzigde behoeften en overtuiging. Men heeft gothische kathedralen nagebootst voor protestantsche kerken, men heeft de bouworde van de dagen van koningin Anna gevolgd, maar men is ook oorspronkelijk te werk gegaan, en heeft schoone kerken gesticht. Men vergeet niet, dat de mensch ook zinnen heeft, en door kunst bereidt men hem voor, brengt men hem in de ware stemming. Dit is dunkt mij een voortreffelijke verwarming van den eeredienst.

's Middags deed ik een wandeling bij Kernwode, het buiten waar ik logeerde. Onder de zwiepende takken der boomen, over de heuvelen ging mijn weg. De velden toonden zich, waar de sneeuw was weggewaaid, overal bruin en grijszwart; de bevroren beken schenen te slapen onder de overhangende takken. Helder getinte mossen verlichtten de donkere stammen; een vogel tjilpte (ik geloof de snowbird), en hier en daar liepen grijze eekhorens snel over den grond en tegen de boomen op, mij een versregel van den amerikaanschen dichter Paul Hayne in herinnering brengende:

‘The Squirrel that quaint sylvan harlequin mounts the tall trunks.’

Over de heuvelen zag ik den Atlantischen oceaan en geheel Boston met de pyramide van Beaconhill aan mijn voeten. Het begon hard te sneeuwen en het witte gordijn onttrok zee en stad aan mijn oogen, doch ik zie het schoone panorama opnieuw als ik er aan denk. Ik kan de stad, die de kern en de kroon tevens van Nieuw-Engeland is, voortaan voor de verbeelding roepen wanneer ik wil.

De kern van Nieuw-Engeland, dat is de kern van het geloof, van de onverzetbare trouw aan beginselen, van de rustelooze geestkracht en ijver die Amerika gemaakt hebben tot wat het is.

Nieuw Engeland is de mayflower, de hagedoorn-bloesem, de bloem op den harden, zwarten tak van Amerika. Op de steenrotsen van Massachusetts en Maine is de republiek gevestigd.