Van 't noorden naar 't zuiden. Schetsen en indrukken van de Vereenigde Staten van Noord-Amerika. Deel 1

[p. 111]

Binnenshuis.

‘Wel zult ge 't zien, als gij dat oord bereikt hebt,
Hoe zich de zin vergist door verren afstand,
En daarom, zet u zelf een weinig aan.’

Deze regels van Dante schoten mij te binnen, toen ik van een langen tocht door New-York, waar ik vele bezoeken had afgelegd, teruggekeerd, mij rekenschap gaf hoe geheel verschillend deze stad was van wat ik mij had voorgesteld; hoeveel beschaafder, beminnelijker, ja artistieker de Amerikanen zijn dan ik gedacht had.

‘En daarom, zet u zelf een weinig aan!’ dacht ik, want er is ontzaglijk veel te leeren en op te merken in deze enkele weken. Gelukkig dat men hier zooveel kan doen.

We hebben thans de zoogenaamde donkere dagen vóór kerstmis, doch twintig minuten over zevenen schijnt de zon vroolijk in mijn kamer; verfrischt staat men op en draait even de kraan om van de stoompijpen aan het kleine koperen orgel dat in een hoek der kamer staat; binnen vijf minuten is de kamer heerlijk warm, ofschoon het daar buiten tien graden vriest. Dan draait men de kraan om voor zijn bad - in dit Brunswick Hotel heeft elke kamer een eigen bad en verdere gemakken - wanneer in twee minuten de kuip vol gespoten is met warm, lauw of koud water. Sinds kwart vóór achten ben ik dan ook reeds aan het schrijven.

In elke kamer zijn hier een tiental koperen pijpen van een

[p. 112]

drie voet lang (gelijk aan een miniatuur kerkorgel), door welke de stoom schiet wanneer men wil. De huizen, hotels, kerken, spoorwagens, enz. enz. worden dus verwarmd, en dat over het algemeen te veel. Het is hier overal 72 à 75 graden Fahrenheit in de huizen. Door slechts bij uitzondering den gezelligen vlammenden haard te hebben, mist men echter veel, en een huismoeder beklaagde zich bij mij over één gevolg van het groote gemak om overal de kamers met stoom te verwarmen, waaraan ik nooit gedacht zou hebben. ‘Mijn jongens vinden, als ze te huis komen, altijd hun kamer warm, ze nemen hun kennissen daar mede en brengen ze nooit binnen, gelijk mijn broeders plachten te doen; ik zie mijn kinderen weinig en leer hun vrienden niet kennen, wat mij zeer leed doet.’

Dit moet echter niet doen denken dat er geen hartelijk, ouderwetsch familieleven hier is. Integendeel! ik heb reeds meer dan één gelukkig, liefhebbend gezin gezien, en van de wijze, waarop broeders elkander tot vriend zijn, elkander het geheele leven door helpen, vernam ik tal van voorbeelden. Van de groote teederheid der ouders voor de kinderen kon ieder zich overtuigen die om zich heen ziende de uitdrukking van gezichten, de onderlinge verhouding tusschen ouders en kinderen opmerkt. Ik vernam van een amerikaanschen vriend die veel uit dineeren gaat, daar hij ongehuwd is, waardoor hij in vele gezinnen komt, dat volgens zijne ervaring de ouders zich zelfs te veel voor de kinderen opofferen. ‘Een van de gevaren van den middelbaren leeftijd voor gehuwde lieden hier is,’ zeide hij, ‘dat juist op het oogenblik als de man breede inzichten gekregen heeft door ervaring en studie, als zijn macht over zich zelf het grootst is, als hij zijn humeur in bedwang heeft leeren krijgen en het radicale, positieve en rauwe van de jeugd vervangen heeft door rijpere inzichten, hij zich zelf gaat wegcijferen of ten minste niet al zijn beste kracht aanwendt. Dit doet hij ter wille van de aanstaande mannen en vrouwen, die hij in zijn gezin groot brengt. Hij denkt er alleen aan geld voor hen te verdienen, in plaats van aan den staat een deel van zijn kracht te wijden; hij staakt zijne ontwikkeling en geeft niet het beste werk dat hij vermag, enkel omdat hij

[p. 113]

voor zijn kinderen nacht en dag wil arbeiden. Men overdrijft dit bij ons, zoodat het openbare leven, kunst en wetenschap er door schade lijden. Het is niet alleen geldzucht, geloof mij, maar vooral te angstvallige zorg voor hun kinderen, die hen drijft.’ Dit is iets geheel anders dan wij ons wel eens voorstellen van de Amerikanen, en juist daarom deel ik het mede.

Er zijn hier vele mooie kinderen. Voor iemand, die gaarne zijn wijsheid zoekt in de zachte donkere diepten van kinderoogen, is hier veel te leeren. Soms wordt men zeker verrast door het vroegrijpe, het onverwacht, bijna schrikwekkend scherpzinnige en slimme van enkele opmerkingen en vragen, doch evenals er veel menschelijke natuur in elken mensch is, zoo is er ook veel kinderlijke natuur in elk kind, en behalve dat ze levendiger, vlugger, sneller, gejaagder spreken en zich bewegen dan hollandsche kinderen over het algemeen doen, bestaat er toch groote gelijkenis tusschen hun aanvalligheid en frischheid in alle oorden der wereld.

Gisteren had ik na den eten een gesprek met een vader van vele zonen. De jongens gingen op ongedwongene, eenigszins ongegeneerde wijze met hem om. Ze waren niet brutaal, volstrekt niet; maar jongens van 12 tot 14 jaar behandelden hun vader als waren ze academie-vrienden die met hem gestudeerd hadden. De vader was wellicht een weinig beleefder jegens de jongens, dan zij jegens hem, ‘doch dat komt van mijn meerdere beschaving en ervaring,’ zeide hij lachend. Wat ik opmerkte was niet onaangenaam, het was slechts ongewoon. ‘Wij gelooven hier,’ zeide hij, ‘dat men kinderen veel eerbied moet toonen, hen meer als gelijken dan als minderen moet behandelen. Ik ben voor de emancipatie van kinderen, voor een minimum van tucht en een maximum van onderlinge samenwerking. Ik ben voor het coöperatieve systeem van ouders en kinderen en raadpleeg mijn jongens over hun opvoeding, onderwijs, enz. Ik heb nog nooit iemand uit Europa gesproken, of hij klaagde over zijn opleiding. Overgroote gestrengheid heeft hem zenuwachtig en angstig gemaakt, of weekelijke toegeeflijkheid, die een kind niet de natuurlijke gevolgen van zijn daden liet ondervinden, heeft hem bedorven. Zoo hij te veel aan zich zelf

[p. 114]

en aan eigen initiatief werd overgelaten, heeft hij nooit discipline geleerd en hij springt van den hak op den tak. Zoo hij daarentegen te streng is gehouden en te veel gesnoeid en gedwongen is, dan werd zijn verbeelding opgeofferd. Indien zijn ouders een beroep voor hem kiezen, is zijn neiging niet genoeg geraadpleegd, en als hem de keuze werd overgelaten, werd op hem een verantwoordelijkheid geladen, waarvoor hij niet geschikt was gemaakt door een mannelijk stelsel van opvoeding en onderwijs.

‘Ik poog die klachten te voorkomen door mijn jongens niet kunstmatig te straffen, maar hen zooveel mogelijk de natuurlijke gevolgen te doen ondervinden van hun eigen misgrepen. Ik voed hen op als vrije burgers van een republiek, die vroeg moeten leeren oordeelen en snel een beslissing moeten kunnen nemen.’

Het gesprek werd algemeen en nam een andere wending, doch ik deel deze onafgewerkte schets van een gesprek mede, om een denkbeeld te geven van de inzichten over opvoeding, van een knap man van zaken, die innig aan zijn kinderen gehecht is. Ik generaliseer niet en zeg niet: dus denken de Amerikanen, maar ik zeg: dus sprak één Amerikaan.

Worden de kinderen gedeeltelijk geëmancipeerd, zoo kan ik daarentegen met groote blijdschap zeggen, dat ik van vrouwenemancipatie, in den hinderlijken zin, nog niets bespeurd heb.

Ik ben werkelijk verwonderd over het aantal zeer schoone, bevallige, elegante vrouwen, dat men hier ziet. Geen parisienne kan zich smaakvoller, artistieker kleeden, en Beecher had nog zoo'n ongelijk niet, toen hij in zijn preek te kennen gaf, dat volgens zijn meening ‘clothes were made for men, but women were made for clothes’, want ze zijn gekleed alsof ze in haar japonnen gegroeid zijn. Het onderscheid met Londen is belachelijk groot in dit opzicht. De vrouwen zien er zoo wakker, zoo levendig, vroolijk en opgewekt uit! Levenslust straalt haar uit de oogen, die belangstellend, vragend en opmerkend schijnen. Ik weet het niet juist te omschrijven, maar ze hebben iets, dat aan arenden, valken en ongetemde snelvliegende vogels doet denken. Niet dat haar gelaat op een vogelkop gelijkt! - er kijken madonnakopjes uit de donkerrood of donker

[p. 115]

purperen fluweelen hoedjes - maar er is iets zoo fiers, ongedwongens en ontzagwekkends en toch vrij's in haar bewegingen en uitdrukking. Ze houden er veel van zich keurig te toiletteeren en komen er voor uit, dat ze het een plicht van de vrouw rekenen om er zoo lief en aantrekkelijk mogelijk uit te zien, en daarom verklaarde een harer mij lachend, dat ze elkander zelden of nooit ijdel of coquet noemen. ‘In den goeden zin zijn we het allen!’

Bravo! dat doet der Nieuwe Wereld eer aan! Laat dit tot voorbeeld strekken in Holland. Laat vrouwen elkander toch niet te spoedig ijdel en coquet noemen. Een vrouw, die niet een weinig behaagziek is, is zoo erg onvrouwelijk. Dat geven van namen is een slechte gewoonte. Men noemt een man pedant of verwaand, een vrouw coquet of een nest, eer hij of zij weet wat zij gedaan of gezegd hebben. Deze manier van personen een étiquet om den hals te hangen, als een drankjesfleschje, gelijkt op niets zoo zeer als op de eigenaardige wijze, waarop de communisten door de officieren van Mac-Mahon behandeld werden. Een korte roffel op de trom, geen onderzoek - en de pedante, de ijdeltuit, de coquette wordt tegen den muur geplaatst en gefusilleerd met een naam even scherp als een puntkogel.

Aan de vrouwen-emancipatie, in den goeden zin, heeft men hier echter veel aandacht geschonken. Men acht het hier minder een quaestie van wat mogelijk is, dan wat geschikt is voor de vrouw. Hiermede ben ik het eens. Zelfs nadat vrouwen getoond hebben, dat ze even goed op rondrennende paarden kunnen staan als mannen, en eveneens, zonder een al te benauwd gezicht te zetten, door een hoepel kunnen springen, vind ik deze bezigheid nog steeds even barbaarsch, onvrouwelijk en letterlijk afzichtelijk.

Daarentegen is menige vrouw bijzonder goed geschikt om als dokter op te treden. Er zijn trouwens - met eerbied gezegd - onder de geneesheeren altijd zulk een groot aantal bejaarde dames geweest, die beter voor baker dan voor dokter geschikt waren, dat het optreden van jonge dames als dokter een frissche afwisseling geeft. Ze voldoen hier dan ook bijzonder goed, naar ik hoor.