Van 't noorden naar 't zuiden. Schetsen en indrukken van de Vereenigde Staten van Noord-Amerika. Deel 1

[p. 107]

Amerika's heldeneeuw.

‘Het sneeuwt heden aanhoudend, en daar alles hier op grooter schaal gaat dan elders, sneeuwt het in New-York in een uur ook meer dan bij ons in een week’, schreef ik den 20^sten December 1880. Den vorigen avond, toen het begon te sneeuwen, had juist een proefneming plaats met de electrische verlichting van Broadway, en het felle maanlicht der hooge electrische lampen deed de sneeuwvlokken fonkelen en lichten.

Toen ik in dat vreemde tooverlicht voortwandelde, trok op Union Square eensklaps een standbeeld mijn aandacht, dat ik nog niet had opgemerkt, doch dat mij nu trof gelijk nog nooit een standbeeld gedaan had.

Daar schuin tegenover het edele beeld te paard van Washington, verrees uit de schaduw een man van hooge gestalte, met opgeheven hoofd. Het electrisch licht straalde op het fiere gelaat. Hij doet een stap voorwaarts naar den grooten generaal; zijn linkerarm is naar hem uitgestrekt, als bood hij hem zijn ziel, zijn leven aan, en met de rechterhand houdt hij met een hartstochtelijk gebaar innig en krachtig zijn degen tegen het hart, als zwoer hij den eed van loyale trouw aan den nobelsten held waarop een volk fier is, aan George Washington.

Hij staat op den voorsteven van een schip, terwijl hij dus zijn generaal te gemoet snelt: het costuum behoef ik niet te raadplegen; ik zoek niet naar de leliën van Frankrijk, want dat gelaat, die houding, dat gebaar hebben hem doen kennen;

[p. 108]

de fiere, jonge enthousiaste ridder, die daar in den winternacht plotseling in een aureool van licht voor mij schijnt op te rijzen uit het duister, is La Fayette.

Aan Auguste Bartholdi, den Elzasser, is dit schoone beeld te danken, en wellicht kon dan ook enkel een Franschman naar den eisch hulde brengen aan dien tweeden Bayard, die juist een eeuw geleden blaakte van edelmoedige geestdrift voor hooge beginselen, voor de vrijheid van een volk.

De Amerikanen zeggen telkens dat ze zoo jong zijn, dat ze nog bijna geen geschiedenis hebben, maar ze vergeten dat de jaren voorbijsnellen en dat ze langzamerhand een heldeneeuw zijn rijk geworden. Die gedachte viel mij in, toen ik La Fayette aan Washington zijn hart en degen zag aanbieden, en ik mij herinnerde dat juist een eeuw geleden de bloem van Frankrijk's jonge edelen vol bezieling, hoop en moed Amerika kwam helpen in den tijd van zijn nood. Ik denk met bewondering aan de heldenschaar, die den Atlantischen oceaan overstak in tijden toen de reis lang en gevaarlijk was, en schrikwekkend vooral voor de hovelingen van het schitterend fransche hof. Maar ze waren dan ook opgewekt tot dien riddertocht door het woord van hun koningin, door Marie Antoinette, die de amerikaansche koloniën wilde helpen en steunen. Het is juist honderd jaren geleden dat La Fayette, die paladijn der 18^de eeuw, naar Newport ging om een aanval op New-York te beramen.

Is er wel iets zoo tragisch als het levenseinde van de meesten dier jonge fransche ridders, die slachtoffers werden van de beweging, welke ze zelf ondersteunden, en die in Frankrijk het schavot beklommen na voor de vrijheid in Amerika te hebben gestreden?

Doch de gedachte aan La Fayette en al de enthousiaste fransche ridders, die de kleuren van Marie Antoinette in de nieuwe wereld omhoog beurden, geeft thans een eigenaardige bekoorlijkheid aan de geschiedenis van die dagen. Men ziet hen in verbeelding in het fransche hofcostuum, met gepoederd haar en den dunnen degen in handen, voor de vrijheid strijden van den breedgeschouderden, forschen amerikaanschen reus, die

[p. 109]

zich zijn kracht nog niet bewust was; men ziet hen voorwaarts springen om Washington te volgen... Weest gegroet, jonge helden! Amerika zal u zeker nooit vergeten, gij fiere, vroolijke, enthousiaste mousquetaires de la liberté.

Ja, Amerika heeft een heldeneeuw, een bewonderingswaardige, dichterlijke, heerlijke heldeneeuw. Amerika is jong, maar toch is het reeds drie eeuwen geleden dat de kloeke zeelieden van den grooten Raleigh de leeuwenvlag van de Tudors voor het eerst op dat ongerepte vasteland der nieuwe wereld plantten, dat Elisabeth van Engeland het nieuw ontdekte land Virginia noemde, naar haar, de maagdelijke koningin.

We denken aan het verleden, en ziet, welke bonte stoet van avonturiers, van edelen, van soldaten, zeelieden en priesters rijst daar op voor de verbeelding. Daar wappert de spaansche vlag in Peru en in den Archipel; ik zie den oranjewimpel en de driekleur van Holland wuiven in Brazilië en Nieuw-Amsterdam; ik hoor het geruisch van de breede wateren van de Mississippi en zie hoe vrome Jezuïeten het eerst de geheimen ontdekten van den stroom, die lang slechts bekend was als ‘de verborgen rivier’. Het was pater Marquette, van de orde der Franciskanen, een edele zendeling, door wien het kruis van Christus in de amerikaansche wildernis werd geplant, die het grootste deel van den ‘vader der wateren’ in een kano afzakte, waarvoor hij maanden noodig had. Het wapen van Frankrijk werd tegen een rots gehecht, en Louisiana - naar Lodewijk XIV dus genoemd - werd in bezit genomen.

Pater Marquette, die als een heilige der Indianen vereerd werd, behoort te huis onder de helden. Zijne woorden, toen hij de reis aanvaardde, zijn de woorden van een kruisridder: ‘Ik ga nieuwe volken zoeken naar den kant van de zee van het Zuiden, om hen bekend te maken met onzen grooten God, en de machtige rivier op te zoeken, ten einde een weg te openen voor zoovele onzer paters, die sinds zoolang op dit geluk wachten!’

Dit zijn schoone woorden, door een schoone daad gevolgd.

En als men aan dien heldeneeuw denkt, dan getuigt het hart van ons Protestanten voor de pelgrimsvaders, die op de May-

[p. 110]

flower, midden in den barren winter te Plymouth-rock landden, en met verheven moed en standvastigheid op de kale granietrotsen Nieuw-Engeland stichtten, den bijstand en de hulp ontvangende van de Hollanders in Nieuw-Amsterdam, die ze voor hun hulp met bazuingeschal dankten.

De heldeneeuw van Amerika!... maar wat hebben we daarvoor terug te gaan naar het verre, verre verleden? Herhaaldelijk werden mij in New-York winkeliers en kooplieden gewezen, die in den ontzettenden oorlog tegen de slavenhouders medestreden: deze man met één arm, in den kruidenierswinkel; gindsche klerk met het houten been, die voor u naar Holland seint, ze hebben als vrijwilliger voor het vaderland gestreden, in den gruwelijksten oorlog welke misschien ooit gestreden is. Hoort naar de verhalen die ze u vertellen uit dien tijd! Ik heb er gehoord, welke mij diep aandeden. Die helden en redders gingen terug in het dagelijksche, burgerlijke leven; ze zijn eenvoudige, nuttige burgers gebleven, die voor Garfield gestemd hebben; geen militarisme werd hier ingevoerd, maar de nationale schuld werd betaald en het land ontgonnen. Een volk, dat zulke zonen telt, is een groot, machtig en edel volk; ik eer van ganscher harte die ex-vrijwilligers van den reuzenstrijd; ze behooren tot de heldeneeuw van Amerika, en La Fayette, Washington en pater Marquette, zoowel als Pieter Stuyvesant van Nieuw-Amsterdam en Raleigh van Virginia, zouden hen als evenknieën begroeten en hun de accolade geven!