Anansi

De taal

Botosingie - Bootgezang. Watramamma - watermoeder, watergeest. Twee woorden uit het neger-engels, pidgin-engels, taki taki, het Sranang tongo, het Surinaams. Zóveel namen voor één taal.

In dezelfde tijd dat de negers in de driemastbarken van de West-Indische Compagnie naar Suriname werdem gevoerd voegde onze prins der dichters, Vondel een gevleugeld woord toe aan het Nederlands: ‘De taal is gans een volk’. En hoeveel verschillende volken zijn er niet te rug te vinden in die ene Surinaamse taal die in een tijdvak van vier eeuwen is ontstaan.

Hoewel men er op de eerste plaats veel Afrikaans in zou verwachten zijn er daarvoor toch maar weinig woorden terug te vinden, als we tenminste de taal van de bosnegers buiten beschouwing laten. In die afgezonderd levende groep is de Afrikaanse herkomst nog duidelijk bespeurbaar. In het Sranang tongo treffen we bijzonder veel engelse elementen aan.

[p. 5]

De verklaring is deze: vóór Suriname bij de Vrede van Breda in 1667 in Hollandse handen kwam was het ongeveer 25 jaar in het bezit geweest van Engelse kolonisten. Deze hadden uit het eigen land ambachtslieden en landarbeiders meegebracht. De meesten van hen waren in Engeland voor een meer of minder zwaar vergrijp veroordeeld. De negerslaven kwamen te werken zij aan zij met deze blanken en uit dat contact ontwikkelde zich een nieuw soort engels.

Bovendien waren de negers, hoewel allemaal afkomstig van de Afrikaanse westkust, toch niet van de zelfde stam. Zij kenden elkaars taal niet en om zich voor elkaar verstaanbaar te maken bedienden zij zich ook onderling van het pidgin-engels. De Hollanders maakten uitsluitend gebruik van negerarbeidskrachten, maar de taal die zich inmiddels had gevormd werd niet meer ingrijpend gewijzigd, hoewel er natuurlijk allengs allerlei Hollandse elementen aan werden toegevoegd. Doordat uit andere delen van Zuid-Amerika zich ook nog Portugese en Spaanse kolonisten in Suriname kwamen vestigen werden er ook uit die talen elementen overgenomen. Nog niet zo lang geleden was bij oude negers een lied bekend: ‘Mooi Africa mi lobi di’, waarin naast het Nederlands en Engels ook nog het Postugees herkenbaar is. Zo is uit de samenstelling van de taal een groot stuk Surinaamse geschiedenis af te lezen; maar historie, romantisch of gruwzaam, is altijd verleden tijd. De ontwikkeling staat niet stil en met de groei van het Surinaamse volk die nu in volle gang is, heeft ook de taal zich tot een zelfstandigheid ontwikkeld. Van een kontakttaal is het tot een kultuurtaal aan het worden, waarin wordt geschreven en gedicht. Wat eens de taal der slaven was is nu de algemene volkstaal. Het Sranang tongo.