Lekenspiegel

34 Hoe men een stad of een land dient te besturen

Toen de aarde nog maar net bestond, was het volk over het algemeen arm: het wist niets van rentenieren of van sparen. Het hield zich jaar in jaar uit in leven dankzij akkerbouw en veeteelt en kende geen andere bezigheden. Alle bezit was gemeenschappelijk. De mensen waren niet afgunstig en evenmin zocht men ruzie. Maar zodra men besefte dat men een lijfrente kon kopen en rijkdom kon vergaren, ontbraken afgunst, bekvechterij en knokpartijen nimmer. Immers, de hoeveelheid bezit maakt de mens zo welgesteld dat hij vaak denkt dat niemand aan hem zou kunnen tippen; hij geeft zich nergens rekenschap van en wil zijn medemens niet kennen die wellicht beter is dan hij. Kijk eens of dit waar is.

In lang vervlogen tijden waren de Romeinen niet op eigen gewin uit, maar ze verzamelden alleen schatten tot algemeen nut van de stad; ze bewaarden die zorgvuldig, en indien dat nodig was maakten ze er op oordeelkundige wijze gebruik van. Ze behartigden hun zaken zó goed dat ze met overleg heel de wereld in hun macht kregen. Maar vanaf het moment dat hun raadslieden loon gingen vragen, meer oog hadden voor hun eigen portemonnee dan voor het algemeen belang van de stad én vrienden en familieleden spaarden in strijd met het stedelijke recht, zonk Rome hoe langer hoe dieper en verloor het zijn macht en aanzien, want de burgers werden zó rijk dat niemand

[p. 63]

voor een ander wilde wijken: iedereen wilde zelf beter worden dan zijn buurman. Ze raakten onderling met elkaar in hevige gevechten ten gevolge van hun enorme trots. Dat werd door niets anders veroorzaakt dan door de goederen waarmee ze zichzelf en hun stad in het verderf stortten, zodat vreemdelingen de stad konden veroveren en innemen.

Nu moet u nagaan en onderzoeken of iets dergelijks ook in andere steden heeft plaatsgevonden. Ja zeker, u weet dat vooral in Vlaanderen de notabelen van de stad elkaar afgunstig bekijken omdat ieder alle voordelen en baten naar zich toe wil trekken zodat ze elkaar in de haren vliegen en afmaken; uiteindelijk gaan ze allemaal ten onder. Een vreemd volk dat oorspronkelijk in hun dienst was geweest, greep zijn kans: ze gingen de stad in en vermoordden de stedelingen die over waren gebleven. Nog steeds hebben zij de touwtjes in handen, maar ik zou niet weten hoe lang dat nog zal duren. Wees er echter van overtuigd dat men in ook andere landen waar de raadslieden voortdurend uit zijn op hun eigen voordeel en gewin en het algemeen belang verwaarlozen, iets dergelijks kan zien gebeuren.

Wie op verstandige en rechtschapen wijze een stad wil regeren, moet twee zaken voor ogen houden. Ten eerste mag men het algemeen belang nooit uit het oog verliezen, wie er ook voorof nadeel van mocht hebben. Want het algemeen belang is voor hoog en laag en daar is meer mee gemoeid dan met het welzijn van één mens. Wie deze regel wenst te overtreden, houdt niet van zijn stad en zou nooit ofte nimmer een bestuursfunctie moeten bekleden, want die zou hij ten eigen bate aanwenden waardoor de stad schade zou lijden.

Ten tweede moet men de winst die een stad behaalt, bewaren op een veilige plaats om de stad te helpen, of het nu veel of weinig is. Zodra de stad in moeilijkheden geraakt, zal men ten behoeve van het algemeen belang die schatten aanspreken, op verstandige wijze en met mate: er mag geen stuiver over de balk gegooid worden, want vrouw noch man heeft er persoonlijk

[p. 64]

recht op. Op die manier kan men een stad tot grote welvaart brengen.