Brabantsche yeesten. Les gestes des ducs-de-Brabant par Jean de Klerk d'Anvers (3 delen)

CXXXVI.

Van Jaune Chevalier hoe hy ghevanghen waert ende ghericht ende de zake waer omme.

Hier boven daer wi in goeder mate
Bescreven hebben van den tractate
Te Douway ghemaect in der stat,
Hebben wi wel verclaert hoe dat
Vrou Jacoppen moeder, die hertoghinne,
Hertoghen Jans moye, dit versinne,
Na tselve tractaet in rebellicheit
Bleef ieghen hertoghe Janne voorseit,
Ende dalti daer omme, als die vroede,
Haer duwarie ende haer goede
In Henegouwe ende in Hollant
Dede beslaen aen elken cant,
Ende tsier tafelen legghen, sijts vroet;
Ende die heeft die hertoghe goet
In sinen handen behouden mids das.
Dies doude vrouwe qualijc was
Van herten te vreden, dat es claer.
Na desen, te wetene int selve iaer
Sessentwintich, opten vridach,
Die ses daghe in decembri lach,
Jaeghde op Zonie die hertoghe coene,
Soe hi ghewoonlijc was te doene,
Ende dede in dier selver uren
Den das graven bi der Vueren.
Daer wert ghevanghen, wilt mi hooren,
Jan Chevalier, die was gheboren
Van Massels in den lande van Aet;
Die daer ghevolght was, dat verstaet,
Den hertoghe met eenen anderen knecht
Die Peeterken hiet, die te recht
Ontliep ende maecte hem van daer.
Jan Chevalier wert cort daer naer
Te Bruessele bracht, dits waer bediet,
Ende daer wert hem, in lieghe u niet,
Des maendaeghs ghevraeght sonder verdrach,
In decembri den sestienden dach,
Waer omme hi den hertoghe daer
Op Zonie dus ghevolght was naer,
Ende wien daer sant; men vraeghden das,
Wie dat sijn gheselle was
Die met hem quam, ende dien
Men soe haestelijc sach ontvlien.
Daer op dat hi antwerde saen:
Dat hi was in den strijt ghevaen
Van Brouwershavene in Zeelant
Van eenen riddere vroom ende vaillant,
Heere Janne Vileyn, nu hoort dat,
Heere van Stertbeke, diene hadde ghescat
Op twee hondert cronen sonder sneven,
Ende die hadde hem dach ghegheven
Van sinen rantsoene sonder si
Tghelt te halene; daer omme hi
Sijn erve vercochte, si u vercleert,
Maer tghelt was gherasteert.
Daer omme haddi gheweest op trouwe
Bi den baillu van Henegouwe;
Maer wat hi hadde ghedaen in desen,
Sijn ghelt en mocht niet ontslaghen wesen.
Daer omme was hi ghevolght naer
Den hertoghe, hopende dat hi daer
Vinden soude na sijn begheeren
Heere Janne van der Meeren
Bi den hertoghe, dien hi voordien
Te Steertbeke dicwile hadde ghesien
Doen hi ghevanghen sat tier steden.
Dien soe soudi hebben ghebeden
Dat hi hem aen den hertoghe rijc
Hadde willen helpen trouwelijc,
Dat sijn ghelt, daer wi af lesen,
Hadde moghen ontslaghen wesen
Om sijn rantsoen ghenoemt hier voren
Te betalene na behooren.
Als van den knecht, nu hoort na mi,
Die ontloopen was, seide hi,
Dat hine opten weghe vant,
Ende dat hi Peeterken was ghenant,
Uten lande van Limborch ter waerheden
Gheboren: ende hi hadden ghebeden
Met hem te comene tier stonde
Om dat hi die sprake conde
Van den lande, ende over al
Die weghe wiste groot ende smal.
Hier op wert hem gheseit ter stont
Dat hi wel wiste ende hem was cont
Dat hi des hertoghen viant was,
Ende dat al sijn goet mids das
Verboort ware ende gheconfiskeert:
Hoe mocht hi dan soe cloec gheveert
Hebben ende sijn van moede soe hooghe,
Te comene bi den hertoghe
Op tbosch daer hi jaeghde, verstaet tbediet,
Het en ware doch ghelooflijc niet
Hi en quam om ander zaken daer?
Ende doen wert hi cort daer naer
Op die banc ghebonden; men seide hem houde
Dat hi die waerheit segghen soude.
Ende daer soe bat hi tehande
Dat men hem loste uten bande:
Hi soude die waerheit openbaer,
Ende van grooten stucken, segghen daer.
Doen hi uten banden was ghevrijt
Seide hi dat hi langhen tijt
Te Steertbeke ghevanghen lach:
Ten utersten ghecreech hi dach.
Doen tooch hi te Keynoot sonder vieren
Bi der ouder Vrouwen, der duagieren,
Die seide hem, sijt seker das,
Daer Lambrecht van Bingh bi was,
Dat hi soude trecken in Brabant
Ende vernemen alle tghestant
Hoe die hertoghe, hoerter naer,
Ute te treckene plaghe daer
Om te jaghene, des sijt vroet,
Soe te peerde soe te voet,
Ghewapent, nu leght hier op merc,
Oft onghewapent, ende hoe sterc:
Wes hi hier af vernemen soude,
Dat hi dat weten laten woude
Bi Peeterken den Knecht voorscreven.
Ende hi soude hebben ghebleven
Te Steertbeke na dit bedrijf
Bi heeren Jans Vileyns wijf.
Des dijnsdaeghs, nu hoort na mi,
Seventiene in decembri
Voor middaghe omtrint tien uren
Wert den voorseiden daer wi af rueren,
Janne Chevalier, ghevraeght tier stonden
Sonder arbeit oft pine, onghebonden,
Oft hi bleve bi dien woorde
Dat men sdaeghs te voren van hem hoorde,
Ende dat hi die waerheit, wats ghesciet,
Segghen soude ende anders niet.
Doen antwerde hi tehant
Dat doude Vrouwe van Hollant
Bi Lambeert van Binch al bloot
Hem bi haer te comene ontboot,
Ende beval hem in Brabant ghereet
Te treckene, alst voorscreven steet;
Ende dat die voorseide Lambeert daer bi
Hem daer na seide ooc, dat si
Den hertoghe wel souden al bloot
Vanghen ende bringhen te Keynoot,
Als si tghestant wisten claer;
Ende dat si souden comen daer
Te peerde ende te voet in deser maniere,
Deen na den anderen viere ende viere,
Van Namen tot Wavere onghelet,
Ende vergaderen, na topset
Dat si souden maken als dan.
Ende als si den hertoghe Jan
Ghevanghen hadden, soe ghi hoort rueren,
Souden sine te Keynoot vueren.
Ende seide voort dat al bloot
Doen waren binnen Keynoot
Omtrent hondert, des sijt vroet,
Ende LXXX ghesellen te voet,
Ende vijftich te peerde, al soudeniere,
Die stat te verwaerne als die fiere.
Voort seide hi noch ende dede bekant
Dat Otte van der Motten eenen halsbant
Hadde, die welke halsbant was
In Inghelant ghemaect, sijt seker das,
Ende men hadde, hoort mi vermonden,
Weder in Inghelant ghesonden
Om noch eenen anderen tot dien
Te doen makene; maer wien
Men die halsbande, wats ghesciet,
Aen doen soude, en wiste hi niet.
Ende seide dat Peeterken voorwaer,
Die met hem comen was al daer
Met Otten van der Motten woonde bloot
Oft metten proost van Keynoot.
Des selfs dijnsdaeghs daer wi af rueren,
Na der noenen omtrint IIII uren,
In presentien der raetsliede, hoort den sen,
Des hertoghen van Bourgongien
Wert Janne Chevalier voorseit
Onghebonden ende sonder arbeit
Ghevraeght oft hi bi dien woorde
Bleve dat men hem segghen hoorde
Des morgens, ende hi sonder falen
Dat segghen soude ende verhalen,
Ende die waerheit segghen al.
Doen vertooch hi groot ende smal
Die zaken claerliker, wilt verstaen,
Dan hi te voren hadde ghedaen,
Ende esser gheheellijc bi bleven,
Alsoe si boven staen ghescreven.
Ende seide voort met woorden snel
Dat doude Vrouwe hem dit bevel
Op Sinte Andries dach hadde ghedaen,
Des avonts, als zi soude dwaen
Om te soppeerne; ende daer
En was niement bi noch naer
Dan Lambeert van Bingh voorseit.
Welke Lambeert hem hadde gheseit:
Consten si den hertoghe Jan
Ghevanghen, soe soude dan
Doude Vrouwe herde snel
Haer duwarie crighen wel,
Ende alle die thare hadden verlooren
Souden worden verricht na behooren.
Des goensdaeghs, XVIII in decembri,
Na der noenen, bekinde hi
In presentien, si u bekant,
Der drie staten van Brabant
Dat die zaken sonder ondersceit,
Soe hi sdaeghs te voren hadde gheseit,
Ghesciet waren sonder waen
Ghelijc si boven ghescreven staen.
Voort seide hi ende dede bekant
Dat Otte van der Motten uut Inghelant
Van Vrouwe Jacoppen der hertoghinnen
Harer moeder brachte, wilt versinnen,
Enen rinc daer enen steen in lach:
Als dien die oude Vrouwe sach
Beval si rechtevoort herde scier
Den voorseiden Janne Chevalier
In Brabant te treckene sonder verbeit,
Om der zaken wille voorseit.
Ende als si hem dat bevel dede
Antwoorde hi haer ter stede
Dat hi om haren wille verloren
Sijn goet hadde daer te voren:
Noch soude hi al sonder blijf
Om haren wille waghen sijn lijf.
Een peert dede si hem daer toe
Bi den proofst van Keynoot gheven doe,
Ende Peeterken ooc een aldus,
Daer si op quamen tot Flerus.
Doen sonden si te Keynoot metter spoet
Die perde omme, ende ghinghen te voet
Al totter Vueren, doe ic ghewach.
Des vridaeghs opten XX^sten dach
Der selver maent ghenoemt alhier
Wert den voorseiden Janne Chevalier
Gheseght dat hi sonder beide
Alle die uterste waerheit seide:
Oft si hertoghe Janne hadden ghevaen,
Wat men hem soude hebben ghedaen?
Op twelke hi antwerde met stade
Dat ware ghesloten in den rade,
Als hi te Keynoot bracht soude wesen;
Dat men ontbieden soude na desen
Tabellioens ende derghelike
Notarise van Camerike
Ende van eldere, wilt versinnen,
Daer vore hi der hertoghinnen
Vrouwe Jacoppen soude scelden quijt
Ende vertien ter selver tijt
Op Henegouwe, Hollant, Zeelant.
Dan soude men in Brabant
Laten weten alsoe houde:
Soe verre als tlant gheloven woude
Des wrake te doene nemmermeere,
Soude men hen senden haren heere.
Ende ten lesten seide hi daer na
Dat die hertoghinne Vrouwe Jacoba
Bevolen hadde, als hertoghe Jan
Ghevanghen ware, dat men hem dan
Aen sinen live, wats ghesciet,
Emmer en mesdade niet.
Na dat met woorden ende met spraken
Jan Chevalier alle dese zaken
Te vele stonden ende steden
Bekent hadde ende verleden,
Es hi op die Steenpoorte daer naer
Te Brussele bleven ghevanghen daer;
Ende hoe wel, in lieghe u niet,
Die greve van Saint Pol daer toe riet
Ende meer andere heeren groot,
Dat menne ontcommerde van der doot
Ende rechte van den live, sijts vroet,
Die sachtmoedeghe hertoghe goet
En wouts ghedoghen niet, openbare
Segghende dat hi sculdich ware
Recht doen te ghesciene, hoort mi bedieden,
Over die ghene die anderen lieden
Mesdaen hadden in eneghen keere,
Die hem claeghden dat als heere;
Maer als men aen hem selve mesdade,
Ende hi dat om die Gods ghenade
Vergave: verwecte hi sonder verlaet
Gode te verghevene sine mesdaet;
Ende alsoe meinde hi voortan
Ghevanghen te houdene den selven Jan
Tot des Goeden Vridaeghs, sijt seker das,
Dat doen naestcomende was,
Ende dan woude hi hem tier tijt
Om Gods wille laten quijt,
Ende vergheven hem sijn mesdaet,
Op dat hi te voorder creghe aflaet
Ende verlatenesse van sinen zonden.
Maer God Ons Heere, hoort mi oorconden,
Hevet anders ghevoeght, doe ic ghewach,
Want opten Goeden Vridach
Was selve doot die heere voorbaer,
Als int Capittel dat hier volght naer
U verclaert sal worden scier.
Bi desen en wert Jan Chevalier
Niet quijt noch ontslaghen, dats waer,
Maer hi bleef ghevanghen daer
Tot die greve van Saint Pol, si u bekant,
Tot den hertoghedomme van Brabant
Ontfanghen wert, hout u daer an;
Die dede den voorseiden Jan
Op een hooghe stellinghe, sijt seker das,
Die voor der stat huus ghemaect was,
Op die merct van Bruessele sonder bliven
Bi Wouteren Pipenpoy ontliven,
Die amman van Bruessele was sekerlijc,
Ende vierendeelen openbaerlijc.