Brabantsche yeesten. Les gestes des ducs-de-Brabant par Jean de Klerk d'Anvers (3 delen)

CXXXII.

Vanden geschille tusschen der stad van Antwerpen ter eenre ende den heere van Berghen opten boem ter ander zyden.

Binnen den voorseiden iare
Van XXV, cort hier nare
Rees een twist, een groot debat
Tusscen van Antwerpen die stat
Ende Janne van Glimes, neemt des goom,
Ende sijn stat van Berghen opten Zoom,
Daer af in den lande, soe wi vernamen,
Vele dachvaerden ende onleden quamen.
Ende dese stoot, daer wi af lesen,
Es in deser vueghen gheresen.
Het gheviel in den selven iare:
Omtrent Sinte Mertensmesse, hoorter nare,
In de Berghen merct, in lieghe u niet,
Quam een die Jan de Luutsleghere hiet,
Die een ingheseten poortere was
Van Antwerpen, sijt seker das,
Ende die cochte te Berghen sniemen
Tesscen, lakene ende spanriemen,
Die hi met valscen ghelde quaet
Betaelde, ende metter verscer daet
Wert hi ghevanghen sonder cesseren,
Ende metten dieneeren des heeren
Wert hi daer na cortelike
Ghepijnt, ghearbeit swaerlike.
Ende daer na quamen, soe ic bediede,
Van Antwerpen goede coopliede
Ende presenteerden te verborghen ghereit
Janne den Luutsleghere voorseit
Voor dusent noble, met corten woorde,
Te rechte te bringhene daer hi behoorde.
Des en mocht hen ghescien meer noch men.
Daer na screef die stat van Antwerpen
Aen den drossate van Berghen ende ooc mede
Aen den scouthet van der stede,
Dat dinghesetene poortere, dats waer,
Van Antwerpen behoorde claer
Van live van goede openbare
TAntwerpen voor die vierscare,
Ende nerghens el te rechte tstane
Binnen den mercgreefscape voortane.
Overmids dien versueken daer bi,
Ende van rechts weghen, dat si
Haren voorseiden poortere ontslaen souden
Ende, oft si hem iet optien wouden,
Quamen tAntwerpen: hen soude van dien
Onvertoghen goet recht ghescien.
Twelc die drossate, wats ghesciet,
Noch die scouthet en daden niet;
Maer hielden den portere ghevanghen daer.
Dan heeft die stat van Antwerpen, dats waer,
Den drossate ende scouthet vore vercleert
Van Berghen daer omme ghecorrigeert.
Boven welke correctie, neemt goom,
Die heere van Berghen opten Zoom
Dien selven ghebannenen hielt na dat
Openbaerlijc binnen sijnre stat
Gaende, verkeerende blikelike,
Ende binnen sinen lande desghelike.
Die van Antwerpen meinden, soe mi docht,
Dat hi des niet doen en mocht,
Segghende dat die correctien
Over tmercgreefscap meer ende men
Sloeghen alomme harentare,
Ende tstat en lant van Berghen ware
Van den mercgreefscape een let, dats claer,
Daer tstat van Antwerpen thoot af waer.
Hier op antwerde met ondersceide
Die heere van Berghen ende seide:
Dat die stat van Berghen ende tlant
Ware gheleghen in Brabant,
Ende daer met verbonden ghemeene,
Ende dat hi die hielde te leene
Van den hertoghe van Brabant, wilt verstaen,
Alsoe sijn voorderen hadden ghedaen
Heeren van Berghen, meer no men,
Met meer anderen redenen,
Die elc der partien vore vercleert
Daer op hebben gheallegheert.
Desen voorghenoemden stoot
Es ghewassen ende worden groot.
Die van Antwerpen met desen gheworre
Hebben den bastaert van Berghen Hectorre
Ende meer andere manne goet
Gherasteert, des sijt vroet,
Ende desghelijc hielt meer no men
Die heere van Berghen op Antwerpen;
Soe dat ten utersten met ondersceit
Bi elken van den partien voorseit
Die zake wert bracht, si u bekant,
Bi hertoghe Janne van Brabant
Harer beider heere ende prince, dits waer.
Die heeft den partien versocht aldaer
Dat si van haren ghescillen voorseit
Hen keeren wouden tsiere heerlicheit
Ende submitteren, dit vernem,
Ten goedunken ende ordinantien van hem
Ende van den drien staten tehant
Van sinen lande van Brabant.
Daer af die van Antwerpen, segghic di,
Hen ontsculdichden, segghende dat si
Van haren rechte in gheenre vouden,
Die si ghesworen hadden te houden,
Engheensins te bliven en dochten,
Noch hen submitteren en mochten.
Daer af die hertoghe, nu hoort,
Te vreden was; ende versocht voort
Beide den partien, dit vernem,
Dat si van haren ghescillen voor hem
Als voor haren prince ende heere
Met haren betoone, verstaet die leere,
Jeghen malcandren, dit onthoude,
Te rechte quamen: ende hi soude,
Elcs redene ghehoort int allen maten,
Bi rade van sinen drien staten
Behoorlijc ordineeren op dat.
Dat hebben die van Antwerpen die stat
Wederseit te doene, met corten spraken
Segghende dat si van zaken
Die blootelijc der stat aenghinghen
Niet sculdich en waren van dien dinghen,
Noch en mochten haer privilegien,
Costumen, herbringhenen meer noch men,
Noch rechten iegherincs ghemeene
Toonen, dan binnen der stat alleene
Van Antwerpen, wats ghesciet.
Hier inne en was die hertoghe niet
Van dien van Antwerpen, dats waer,
Te vreden, meinende dat si claer
Voor hem, als haren prince ende heere,
Comen souden te rechte in allen keere
Daert hem gheliefde, si u bekant,
Binnen sinen lande van Brabant.
Die van Antwerpen hier na cortelike
Versochten haren scouthet ernstelike
Opten heere van Berghen, verstaet den fijn,
Pandinghe te doene, ende sijn
Omtrent twee dusent sterc vermoghen
Metten scouthet uitghetoghen
Ghewapenderhant, onverholen,
Int lant van Berghen, daer si een molen
Nederworpen met harer roten
Ende [hebben] die huse opghestoten
Die liede ghesekert, ghevanghen na das.
Om twelke meer die hertoghe was
Verbolghen dan vore sonder waen,
Soe dat hi haer goede dede beslaen;
Ende die buten quamen, sonder cesseren
Dede hi vanghen ende rasteren.
Hi verboot dat men hen door sijn houde
Gheenerhande goet toe vueren en soude.
Nu hebben van Brabant die goede stede
Met grooten coste ende moyten mede
Bruederlijc ghearbeit in dien dinghen,
Om die van Antwerpen te bringhen
Ter gonsten van den hertoghe vri
Haren heere, alsoe dat si,
Die zake bededinghden ten utersten, dat
Van Antwerpen die voorseide stat
Haer ghedeputeerde raetsliede
Teenen ghesetten daghe, soe ic bediede,
Sinden souden te Bruessele, dats waer,
Ende den hertoghe haren heere al daer
In der ieghenwoordicheit
Van sinen drien staten vorseit
Opdoen, toonen ende bringhen bi
Dat poent van haren rechte, dat si
Haer privilegien, costumen, te waren,
Herbringhen, rechten, niet sculdich en waren
Te toonen buten harer stat.
Ende na alle tgone dat
Si daer af bi ghebringhen conden,
Souden si voort, hoort mi vermonden,
Jeghen den heere van Berghen daer naer
Te rechte comen voor den hertoghe, daer
Dat behoorlijc soude wesen;
Ende achtervolghende desen
Hebben die van Antwerpen dat
Van den voorseiden poente binnen der stat
Van Bruessele voor den hertoghe gheacht
Ende sinen drien staten bi bracht,
Ende tghene ghetoont, dat seggic di,
Dat si daer af hadden, ende dat si
Meinden dat hen mocht dienen, sijts vroet.
Hier na heeft die hertoghe goet,
Ter beden van den drien staten voorseit,
Gheconsenteert met guetlicheit
Dat die zaken daer wi af scriven
Tusscen hem staende souden bliven
Ende die van Antwerpen voorseit,
Behoudelijc hem siere heerlicheit
Ende ooc der selver stat
Haren rechten; ende dat
Men ierst voortvaren soude te male
Op die zake principale
Tusscen die van Antwerpen sonder sneven
Enten heere van Berghen voorscreven,
In der manieren verclaert hier bi.
Dats te wetene: dat si
Voor des hertoghen heerlicheit
Ende den drien staten voorseit,
Daert gheliefde den hertoghe vaillant,
Binnen sinen lande van Brabant
Comen souden, hoort mi ghewaghen,
Tot vueghliken beteekenden daghen,
Om aensprake, verantwerden, redene, besceit
Op te doene van den ghescille voorseit,
Ende al tghene dat si wouden
Daer toe segghen, dat si dat souden
In ghescrifte overgheven.
Ende oft die selve partien voorscreven
Enich betoon doen wouden, hoort den sen,
Met privilegien, carthen, registren,
Met brieven ocht met ghetughenessen:
Soe soude die hertoghe sonder messen
Uut sinen rade vroede ende wise,
Ende die state haer commissarise
Senden in elke van den steden
Om tvoorseide betoon met wijsheden
Met brieven, privilegien, alst mocht gheboren,
Voort conde ende waerheit, te verhooren,
Ende anders hen claerlike
Te informeren volcomelike.
Opter partien cost, sijt seker des,
Daer dat gheboert. Ende soe wes
Voor die commissarise voorghelesen,
Ghetoont oft bi bracht soude wesen,
Dat souden si bescreven, ende niet el,
Onder haer zeghele besloten wel,
Overbringhen den hertoghe tehande
Ende den drien staten van den lande,
Om daer op bi hem met goeder stade
Gheordeneert te wordene met ripen rade,
Alsoe dat na allet gheboren
Van rechts weghen soude behooren.
Om welke ordinanancie, die ic vermane,
Ende overdraghe na te gane
Hebben die van Antwerpen tien tiden,
Ende die heere van Berghen ter ander siden,
Hare ghebreke, clachten sonder begheven
Ende eisscen al overghegheven,
Ende weder daer op gheantwert al
Met ghescrifte groot ende smal,
Ende ten utersten, bi onderwise,
Hebben si hem als die wise
Bi rade van vrienden tien tiden
Ghesubmitteert in beiden ziden
Van alle den ghescille voorseit,
Ende verbonden te houden met sekerheit
Tghene dat daer af, si u bekant,
Die heere van Edinghen greve van Conversant,
Ende die ioncheere van Montjouwe desghelijc
Uutspreken souden samentlijc
Om te bevellene desen twist,
Ende al sonder arghelist,
Elken van den partien behouden daer in
Haren rechten meer ende min.
Tghene dat deze segghers, sijts ghewes,
Hier af ordeneerden, dat en es
Niet ghebracht tot mijnre conden;
Maer ghemeinlijc seide men tien stonden
Dat die hertoghe sekerlijc
Van der siden van Antwerpen grootelijc
Daer af ghedient wert tsinen wille.
Ende hoe wel dat dese ghescille
Porden in den iare, dat segghic di,
Van XXV, soe bleven si
Nochtan hanghende, met woorden clare,
Tot omtrent den inde van den iare
Van XXVI, ic seker ben,
Eer die voorseide partien hen
Daer af submitteerden, sijts ghewes,
Ghelijc als dat voorscreven es.