Brabantsche yeesten. Les gestes des ducs-de-Brabant par Jean de Klerk d'Anvers (3 delen)

CXXVI.

Hoe de hertoge van Brabant met groeter macht belach de stad van Berghen in Henegouwe, ende vanden peise die de hertoge van Bourgognen maecte te Duway.

Veertien hondert XXV, segghic u bloot,
In de maent van meie, tracteerde ende sloot
Hertoghe Jan in sinen rade
Dat hi met sinen edelen stade,
Ende met alder macht tier stonde
Die hi te peerde ghewerven conde
Van lieden van wapenen, trecken woude
Voor sijn stat van Berghen in Henegouwe,
Die hem rebel noch was voorwaer -
Ende vrouwe Jacop die was daer
Binnen der selver stat tier tijt
Metten edelen, des seker sijt,
Die van harer partien waren, -
Om die te beweldeghen, hoordic verclaren,
Ende weder hen lief ware oft leit,
Te bringhene tot sijnre ghehoorsaemheit.
Ende op dat sijn lant van Brabant tier tijt
In siner absencien, des seker sijt,
Wel besorght bleve, segghic di,
Ordineerde ende mechtichde hi
Willeme greve te Zeyne ende meere
Van Sinte Aechtenrode heere,
Ende heere Thomase met hem,
Heere van Diest ende van Sichenen,
Heere Aernde van Crayenhem, die was
Van Grobbendonck heere, als ic las;
Meester Cornelijs Proper zekerlike
Proofst der kerken van Camerike,
Ende Wouteren van der Noot voort ane
Sijn raetsliede, om te verstane
Tot allen zaken siere heerlicheit,
Rechten, palen ende landen voorseit,
Ende tot sinen ondersaten ghetrouwe,
Alsoe langhe als hem in Henegouwe
In die reise ghebeuren soude te wesen.
Hertoghe Jan die reet na desen
Opten XII^sten dach van meie
Van Bruessele tot Nyvele. In die contreie
Bleef hi drie daghe meer noch men
Verbeidende sijns volcs van wapenen.
Van daer tooch hi, met corte woort,
Tot Roest, ende van daer alsoe voort
Tot Sinte Denijs in Brekeroye.
Van daer sant hi die heeren moye,
Den greve van Penthevre wide bekant,
Ende den greve van Conversant,
Heere Inghelbrechte van Edinghen ghetrouwe
Ende den joncheere van Montjouwe
Om die stat van Berghen te beriden;
Ende hi volghde hem binnen corten tiden
Met sinen hoope binnen twee daghen.
Als die stat van Berghen, der ic saghen,
Dus was beleghen princelike,
Ghinc men daer scieten vreeselike
Met donderbussen, met boghen tien stonden
Ende scermutsen, hoordic oorconden,
Jeghen die ghene met grooten gherute
Die van binnen quamen ute.
Ende ander werken ridderlike
Bedreef men daer zeere vroomelike,
Als in selken besitten altijt die coene
Gheerne ghewoonlijc sijn te doene.
Binnen den tide van desen besitte
Dede die hertoghe van Bourgognen ditte:
Soe vele arbiten onghespaert,
Dat ten utersten ghededinght waert
Dat die hertoghe van Brabant, pour vray,
Bi hem soude comen te Douway
In sijns selfs persoon; te dien inden
Soude Vrouwe Jacop aldaer sinden
Van haren vrienden derghelike,
Ghelast sijnde volcomelike
Om doorloghe neder te legghene twaer
Ende anders tovercomene, soe daer
Die raet ghedraghen soude tehant.
Want hertoghe Jan van Brabant
Betrouwen hadde volcomelijc
In sinen neve van Bourgognen rijc,
Soe en woudi hem des weernen niet,
Ende es daer omme, dits waer bediet,
Met eenen deele sijns raets met weerden,
Meer dan met vijfhondert peerden,
Te Douway ghetoghen met eerbaerheit
Bi sinen neve van Bourgognen voorseit.
Ende sijn heer vore verclaert
Liet hi voor Berghen wel bewaert
Van capiteinen ende ander dinghen
Ende van provanden zunderlinghen;
Ende die bleven daer ligghende na dat
Scermutsende, scietende op die stat
Ende scadeghende die viande
Daghelijcs met roove ende met brande,
Met dootslaghen, met ghevanghenen,
In vele manieren, ic seker ben.
Na vele raets ende na vele spraken
Die de heeren te Douway op die zaken
Tsamen hadden, doe ic ghewach,
Soe waert opten iersten dach
Der maent juni met eenicheit
Bi beiden den hertoghen voorseit
Van Bourgognen ende van Brabant
Overdraghen ende ghesloten tehant
Tghene dat hier na bescreven steit.
In den iersten dat Vrouwe Jacop voorseit
Van Beieren, gheborteghe erfvrouwe
Van Hollant, Zeelant, Henegouwe,
Wesende te dier selver tijt
Binnen der stat van Berghen, des seker sijt,
Soude veilich moghen comen, hoort den sen,
In shertoghen lant van Bourgognen,
Ende daer onder die hande sijn
Haer houden, ende woonen soe lanc termijn
Tot int hof van Roome opte zaken van desen
Tyonnesse soude sijn ghewesen
Tusscen den hertoghe, des seker sijt,
Van Brabant ende hare, oft toter tijt
Dat proces soude sijn gheeint al bloot
Bi enich van haer beider doot.
Ende om te houdene haren staet
Desen tijt ghedurende, dat verstaet,
Soude men nemen iaerlike
Een somme van ghelde redelike
Op die lande, si u bekant,
Van Henegouwe, Hollant, Zeelant:
Sonder prejuditie sal dit wesen
Van der zaken vore ghelesen
Ende van den processe, hier op goome,
Hanghende in den hove van Roome.
Ende voort dat die hertoghe voreghelesen
Van Brabant gherestitueert soude wesen
Toter possessien ende ghehoorsaemheit
Des lants van Henegouwe voorseit,
Alsoet eenen heere, verstaet mijn woort,
Van den lande toebehoort;
Welke possessie ende ghehoorsaemheit
Bi den hertoghe van Brabant voorseit
Ghenomen soude werden, hoort mi tellen,
Oft anderen die hi daer toe sal stellen,
Mechteghen ende committeren sal,
Sonder dat bi hem oft bi dien sal
Sinen commissarissen in gheenre manieren
Correctie oft punitie eneghertieren
Ghedaen werden van live oft goeden.
Ende als die possessie wilt ghevroeden
Ende ghehoorsamheit, verstaet den fijn,
Ghenomen ende ontfanghen soude sijn
Dat dan die hertoghe van Brabant
Soude ordeneren ende stellen tehant
Eenen notabelen heere, ic seker ben,
Die den hertoghe van Bourgongien
Toten governemente gheneme sal wesen
Des lants van Henegouwe voorghelesen.
Welc gouverneur soude gheloven tehant
Ghetrouwelijc te verwaerne tlant
Van Henegouwe met ernsticheiden,
Privilegien, rechten ende vriheiden
Des selfs lants in allen uren;
Ende dit gouvernement sal duren
Tot dat die zake voreghelesen
Metten rechte gheeint soude wesen,
Oft bider doot, verstaet den sen,
Des hertoghen oft Vrouwen Jacoppen.
Welken tijt hanghende daer wi af scriven,
Soude Vrouwe Jacop woonende bliven
Int shertoghen lant, sijt seker des,
Van Bourgognen, alst voorseit es.
Ende oft die gouverneur voorseit
Aflivich worde, sal sonder verbeit
Die hertoghe Jan, ic segghe u dat,
Eenen andren stellen in sijn stat,
Die, als boven, gheneme sal wesen
Den hertoghe van Bourgognen tot desen.
Ende dat in den lande, verstaet mijn tale,
Een ghemeine abolitie generale
Oft remissie soude worden ghedaen
Van allen peinen, wilt verstaen,
Mesgripinghen oft ghebreken,
Crimineelen oft lichameleken,
Ende ooc van allen confiscacien
Van goeden meer oft men.
Maer om civile correctien tzwaer
Over die ghene te doene die daer
Culpabel ende besmet waren in desen
Inconvenientien vore ghelesen
Ende quaetheiden onghetrouwe,
Die in den lande van Henegouwe
Ghesciet waren, alst es vercleert,
Souden sijn gheset ende gheordineert
Bi den hertoghe van Brabant sciere
Wise notabele persoonen viere,
Daer af die hertoghe, dit onthoude,
Van Bourgognen die twee nuemen soude.
Welke viere persoonen met ondersceit
Metten gouverneur voorseit
Souden ernstelijc informeren hen
Van voorseiden besculdichden,
Ende doen die civile punitien
Oft correctien na dat hen
Redelec soude dunken wesen.
Ende bevonden si eeneghe van desen
Verdient hebbende der scande
Ghebannen te werdene uten lande:
Dat mochten si doen onder hen.
Ende oft eenich der besculdichden
Hen absenteerden, wats ghesciet,
Ende te rechte en quamen niet
Voor den gouverneur in gheenre wise
Ende voor die commissarise:
Soe soude die hertoghe van Brabant
Die corrigeren ende sijn hant
Op haer goede legghen, dat segghic di,
Om die te ghebruken, tot dat si
Voor den gouverneur ende commissarisen
Te rechte quamen ende ter justicien.