Brabantsche yeesten. Les gestes des ducs-de-Brabant par Jean de Klerk d'Anvers (3 delen)

CXVII.

Hoe de hertoge de stat van Bruesele in synre gracien ontfinck ende daer weder quam resideren ende hoe de capyteyn ontset wert ende verlaten.

Want die hertoghe vore vercleert
Eenen tijt hem hadde gheabsenteert
Met sinen rade ende edelen mede,
Ende ghescuwet hadde sijn stede
Van Bruessele, als men te rechte mach liden.
Sijn residentie in langhen tiden
Daer en hadde ghehouden, wilt verstaen,
Alsoe sijn voorders hadden ghedaen,
Om zaken soe hem dochte, en lieghe u niet,
Daer hem te cort in was ghesciet;
Van den welken ten lesten, si u verclaert,
Hi guetlike onderwesen waert:
Soe dat hi, ter oetmoedegher bede
Dier van Bruessele siere goeder stede,
Met sinen rade ende edelen heeren
Daer binnen quam met grooter eeren
Opter goeder Sinte Kathelinen dach,
Ende ontfinc die stat, doe ic ghewach,
Ende alle haer poorteren meer ende men,
Inghesetene, ende elc van hen,
Bezundere, niement uutghesceiden,
In sijnre gracien ende gunsticheiden,
Ende verliet hen alle voorledene dinghen.
Ende elken van hen zunderlinghen
Alre wangonsten, indignatien,
Aenspraken, tichten, calaengien,
Hinders, letsels, moysels daer bi
Ende ongheriefs, daer inne dat si
Jeghen hem in tiden voorghelesen
Comen oft ghevallen mocht wesen.
Als die hertoghe dus te Bruessele was comen,
Dede, alsoe ic hebbe vernomen,
Heer Willem van Bigaerden, in lieghe u niet,
Die capitein van Bruessele hiet,
Oetmoedelijc bidden met someghen lieden,
Ende groote sommen van ghelde bieden
Den hertoghe met grooter ernsticheit,
Datti hem tcapiteinscap voorseit
Metten wedden daer toe gheordineert
Sijn leven lanc hadde gheconfirmeert.
Dies die hertoghe door sijn houde
In gheenre manieren doen en woude.
Als die capitein tier stonde
Gheensins dat verwerven en conde,
Soe wert hi tsier beden daer naer
Op Sinte Thomaes dach, dats waer,
Van den hertoghe verlaten ende ontset
Van der capiteinscap ende ooc met
Van den eede, dien hi daer af te voren
Tot shertoghen behoef hadde ghesworen
Voor scepenen van Bruessele. Voort bat hi houde
Den hertoghe dat hi condeghen woude
Den scepenen van Bruessele in wat maten
Hine ontlast hadde ende verlaten
Bi eneghen van sinen rade na dat;
Want hi ooc eet der selver stat
Van der capiteinscap voortijts dede:
Dat sine van dien selven eede
Quijt wouden scilden ende verlaten voortan.
Dier beden navolghende hertoghe Jan
Ontboot des anderdaeghs daer naer
Des goensdaeghs XXII, dats waer,
In decembri, ic segghic u dat,
De ghedeputeerde sijnre stat;
Ende als zi bi hem quamen daer
Op Coudenberch, dat weet voor waer,
Dede hem die hertoghe segghen ghereet
Tghene dat voorscreven steet.
Ooc dede hi hem segghen al bloot
Dats voort meer en ware gheen noot
Eenen capitein te hebbene daer;
Aenghesien dat hi daer comen waer
Om eendracht, peis, raste ende vrede
Te vuedene, te houdene, te meerderen mede.
Twelc si aennamen, hoort mi tellen,
Te bringhene bi haren medeghesellen
Ende voort daert behoorde, soe ic vernam.
Ende als dese meere beneden quam
Onder tvolc, hoort hier abuus,
Na der noenen, waert in der stat huus
Ende op die merct zunderlinghe
Onder tvolc groote berueringhe;
Want someghe wouden, wats ghesciet,
Den capitein houden ende someghe niet.
Doch werdet uutgheset, dits waer,
Tot des anderdaeghs daer naer.
Dus quamen sdonderdaeghs, segghic di,
Drieentwintich in decembri,
Die greve van Saint Pol wide bekant,
Met hem die greve van Conversant
Ende van Brienne ende ooc meere
Van den lande van Edinghen heere,
Opter stat huus, verstaet den sen,
Bi borghemeestren ende scepenen,
Bi den gheswoornen, hoort mi bedieden,
Ende ooc bi den hondersten lieden
Ende vele anderen hout voor waer
In grooten ghetale vergadert daer,
Om die tonderwisene wel
Dat si den hertoghe ende niement el
Hielden ende kinden in allen keere
Alleene over haren heere,
Ende ieghen sinen wille groot noch clein
En onthielden eneghen capitein:
Daer si goet ghestant af sonder verlaet
Aen die wet vonden ende aen den raet,
Ende meer goeder manne utermate.
Maer someghe liede van cleinen state
Setten hen daer ieghen sterkelike
Met woorden zeere onredelike.
Doen die greve van Saint Pol albloot
Onder tfolc sach die beruerte groot
Ende in lanc soe meerder wert al doe,
Sprac hi den goeden mannen toe
Ende sprac ter venstren ter merctwaert uut.
Die ghene versuekende overluit
Die sijns heeren, sijns brueder, te waren
Ende ooc sijn vriende waren,
Haer harnasch aen daden tervaert,
Ende bi hem quamen onghespaert
Twelc alle die goede sonder verbeiden
Daden met grooter willicheiden.
Entie heere van Edinghen onghespaert
Reet rechtevoort te hove waert
Ende bracht den hertoghe sonder verhouden
Ende den greve van Nassouwen,
Den heere van Rotselaer gherade,
Ende alle dandere van den rade
Met altemale den huusghesinde;
Ende als die hertoghe quam ghehinde
Bi sinen brueder opter stat huus,
Soe wasser daer een deel confuus.
Daer wert overdraghen, ic seker ben,
Bi der wet ende bi den natien
Ende overghegheven sonder letten
Die de beruerte opsetten
Ende ghemaect hadden, houde
Dat men die aentasten soude
Ende vanghen sonder cesseren,
Ende na haer mesdaet corrigeren,
Behouden der stat meer ende men
Rechten ende previlegien.
Daer worden den hertoghe, sonder sneven,
XIII personen overghegheven
Die van der beruerten daer wi af verclaren
De meeste roepers ende opsetters waren.
Doch bat die ghemeine stat zeere
Hertoghe Janne haren heere
Dat hi sijn ghenade rive
Van lede ende ooc van live
Aen hen lieden woude bewisen;
Maer dat men se in alder wisen
Corrigeerde na haer mesdaet.
Twelc hertoghe Jan sonder verlaet
Door haer bede oetmoedichlike
Van sijnre ghenaden princelike
Ende zunderlingher gracien onghecesseert
Goedertierenlijc heeft gheconsenteert.
Des vridaeghs, doe ic u cont,
Opten heileghen Kerstavont
Worden die XIII, meer ende men,
Mesdadeghe persoonen in presentien
Shertoghen ende sijns brueders, dat wet,
Van Saint Pol ende der heeren met
Van shertoghen rade, dat verstaet,
Bi den amman, borghemeestren, scepenen, raet
Der stat van Bruessele overluut
Op thuus ter poyen gheroepen uut
Ende swaerlijc ghecorrigeert,
Te wetene: Jan Voet, si u vercleert,
Doude, die welke een meersman was;
Gui van Rijswijc, sijt seker das,
Mesmaker, die in sijn woorde was bout,
Ende een sceedemaker Andries van Voorhout:
Jan Van der Scueren, en lieghe u niet;
Wouter Oebrechts die[n] men hiet
In de Wintmolen, hout u daer an,
Ende een visscer ghenuemt Jan Stichelman:
Jacob de Monck int Swaenken gheheeten;
Jan de Moldere, metsere, wilt weten;
Heinric Snacke, beckere, si u vercleert,
Ende van den Lichtenwatere Godevaert:
Gielijs de groote in den Hantscoe,
Ende Jan int Scildeken daer toe,
Die de Duvel es gheheeten;
Ende Gielijs Quaetsaet, seldi weten.
Hier na, des sondaeghs, doe ic ghewach.
Op des goeden Sint Stevens dach,
Quamen bi den hertoghe van love
Op Coudenberch in sinen hove,
Borghemeesters, scepenen, raet, hoort dat.
Van Bruessele siere goeder stat,
Segghende dat si met waren waerden
Den voorscreven heer Willeme van Bigaerden
Niet meer en hielden voor capitein,
Maer daer af verlaten certein,
Ende dat si hem, dat wilt onthouden,
Engheen wedden meer gheven en souden:
Des die hertoghe wel was te vreden.
Des maendaeghs daer na, ter waerheden,
Op Sinte Jans Ewangelisten dach
Quam heer Willem, daer ic af dede ghewach,
Van Bigaerden, dat wilt verstaen,
Te Bruessele op der stat huus ghegaen
Ende gaf daer over met goeder stade
Den borghemeesteren, scepenen ende rade
Die slotele die hi, ic segghe u dat,
Hadde van der selver stat,
Ende sijn commissie die hi hadde al daer
Van der capiteinscap, ende daer naer
Alle brieve die hi onder hadde ghehat
Van weghen der voorseider stat;
Ende alsoe waert hi verlaten beide
Van der capiteinscap ende van den eide
Die hi daer af, wilt mi verstaen,
Der stat voor tiden hadde ghedaen.
Na allen desen, segghic di,
Twintich der maent ianuari,
Heeft die wet sonder verlaet,
Gheswoorene, hondert manne, ende raet
Op thuus vergadert met ernsticheden;
Ende met harer aller eendrechticheden
Wert die commissie, sonder waen,
Ghecancelleert ende te nieute ghedaen
Van der capiteinscap, si u ghesaeght,
Die heer Willem over hadde ghebracht
Der wet, alsoe dat es voorscreven.
Aldus es die hertoghe bleven
Te Bruessele met sinen state, dits waer,
Sijn residentie houdende daer,
Soe sijn voorderen ende hi ongheloghen
Van ouden tiden hadden gheploghen.