Brabantsche yeesten. Les gestes des ducs-de-Brabant par Jean de Klerk d'Anvers (3 delen)

L.

Van myne vrouwe van Brabant en van Lucemborch en vanden ambassiatoers des Roemschen conincs.

Hets tijt dat men nu spreken moet
Van der edelre Vrouwen goet
Elizabetten, wijs van zinne,
Van Lutzenborch hertoghinne,
Hertoghen Anthonijs leste vrouwe,
Die dooghdelic was ende ghetrouwe;
Daer wi na hertoghen Anthonijs doot
Af en hebben vermaent clein noch groot.
Dese edele vrouwe was, tier tijt
Dat die hertoghe bleef inden strijt,
Op tslot te Turnhout, si u bekant.
Die staten des lants van Brabant
Scicten tot haer sonder verlaet
Een notabel ambassiaet,
Ende daden claghen met grooten zeere
Die doot van haren lieven heere,
Ende troosten die Vrouwe, alst behoorde,
Met meneghen temeliken woorde
Ende met behoorliker maniere,
Ende seiden haer toe alsoe sciere,
Van den drie staten weghen houde,
Dat mense vueren ende houden soude
Ter plaetsen, daert haer, si u bekant,
Best ghenoeghde binnen Brabant,
Om haren staet eerbaerlike
Te houdene ende temelike;
Soe dat die Vrouwe, in haer ghedochte,
Billics te vreden wesen mochte.
Dus brachten dambassiatoers met minnen
Die edele Vrouwe te Bruessele binnen.
Daer bleef si enen tijt na tgone
Bi hertoghe Janne, Anthonijs sone,
Haren stiefsone, hout u daer an.
Die welke voorscreven hertoghe Jan,
Achtervolghende met minlicheit
Datter Vrouwen toe was gheseit
Van weghen, soe ic u dede bekant,
Der drie staten van Brabant:
Presenteerde haer [te houdene] te harer lost
Binnen siere herberghen op sinen cost,
Met selken heerliken state, als hi
Haer in een cedule, segghic di,
Dede overgheven bescreven claer.
Ende oft haer niet ghenoeghde, tswaer,
Met hem te woonen in die herberghe sijn:
Soe offerde hi haer in trouwen fijn
Een huus te doene, in corter [tijt] hueren,
Te Bruessele, of die borgh ter Vueren
Te openen sonder verlaet,
Om daer te houdene haren staet.
Daer toe hi haer des iaers wel houde
Vijf dusent croonen gheven woude;
Ende bi haer soude sijn, te haer eere,
Die vrouwe van Hooghstraten, ende meere
Die vrouwe van Breda tier wile,
Entie ioffrouwe van Maignile,
Ende noch een vrouwe na haer ghenoeghen,
Of ioffrou die haer soude ghevoeghen.
Maer daer was uutghesceiden doe
Die vrouwe Boots, ende daer toe
Daneels wijf van Ranst, ter waerheit,
Die mijn heere entie drie staten voorseit
Van Brabant in gheender maten
Bi haer niet en wilden laten,
Om seker redenen wille, dit verstaet.
Dit was al bi mijns heeren raet
Van Bourgognen gheexamineert,
Oversien ende ghevisenteert;
Ende ooc bi someghen, met goeder stade,
Van mijnre voorseider Vrouwen rade
Van Lutzenborch, dat segghic dich,
Als bi den ghebrueders van Ghimnich,
Ende anderen, dien de staet van desen
Notabel ende heerlijc dochte wesen.
Hier na soe quam cort na dat
Binnen Bruessele der goeder stat
Van Brighe hertoghe Lodewijc
Ende van Legnitz derghelijc;
Ooc quam daer met in dit berec
Heer Willem Hase van Waldeck;
Van Zeletitz soe was hi heere:
Rade; ende daer toe meere
Peeter Wacker quam met hen,
Hofscriver des alder doorluchtichsten
Vorsten, heere Zeghemont,
Roomsch coninc, doe ic u cont,
Ende coninc van Hongheren derghelijc;
Ende hebben van sijner ghenade rijc
Brieve van gheloove ghepresenteert
Den drie staten, si u vercleert,
Slants van Brabant, die eens deels waren
Te Bruessele versaemt, hoordic verclaren,
Sesse in meerte, op enen vridach,
Int jaer voorscreven, als men sach
XIIII^c XV bescreven staen,
Na ghewoonte des scrivens, wilt verstaen,
Des hoofs van Brabant, sonder si,
Mids welken gheloofbrieven si
Wiselijc, met goeden staden,
Van des Roomsch conincs ghenaden
Op hebben ghedaen, dits ware dinc,
Dat die voorseide Roomsce coninc
Den drie staten met goeder moete
Ontboden heeft sijn vriendelike groete,
Ende datse die coninc uut trouwen
Ghesent hadde aen Miere Vrouwen
Sijnre nichten, om hare
Te troostene in harer ellenden sware,
Ende in harer grooter droefheit.
Voort dancten si den drie staten voorseit,
Van sconincs weghen, der goeder trouwen,
Van datse mijnder voorseider Vrouwen
Goedertieren ende goetelijc
Gheweest waren ende vriendelijc;
Biddende voort met grooten begheren,
Dat sijt soe wilden continueren.
Voort soe daden si op te hant,
Want thertoghedom van Brabant
Met rechte, alsoe si seiden claer,
Den Roomscen coninc toehoorende waer
Van des rijcs weghen, ende ooc, dit ghisse,
Van erfeliker versterfenisse
Van weghen sijns ooms, dat meinden si dus,
Wilen hertoghe Wencelaus:
Soe begheerden si, dat, sonder verlaten,
Hen houden wilden die drie staten
Aen den Roomscen coninc, min no meere
Als aen haren rechten heere,
Ghelijc die selve coninc voorscreven
Dat dicke te kinnen hadde doen gheven
Wilen hertoghe Anthonise ter waerhede,
Ende ooc sinen vrienden mede.
Ende hier af soe begheerden si
Een antwoorde, dat segghic di,
Ende baden den drie staten op minne
Hen te bewisene alsoe hier inne,
Alsoe dats hem in sijn ghedochte
Die Roomsce coninc bedanken mochte.
Hier op wort hem wel ghereit,
Van der drie staten weghen voorseit,
Bi meester Janne Bonten, dat segghic di,
Ter antwoorden ghegheven, dat si
Die poenten hadden verstaen int clare;
Maer, want groot ende lastelijc ware
Die zake die si op hadden ghedaen,
Ende zunderlinghe ghinghen aen
Die saken, in allen keere,
Hertoghe Janne haren heere,
Sinen lande ende sijnre heerlijcheit:
Soe souden si die poenten voorseit
Hertoghe Janne in allen dinghen
Ende sinen ghemeinen lande aenbringhen;
Want die drie staten volcomelijc
Daer niet en waren samentlijc -
Ghemerct dat van den hooghsten state
Daer niet en waren dan vier prelate,
Ende luttel baenrotsen mede,
Ende niet meer dan vier stede -
Op dat hertoghe Jan met staden
Hem ripelic daer op mocht beraden
Ende bespreken, neemt des goom,
Met hertoghe Janne sinen oom
Van Bourgognen, in corten daghen,
Ende met anderen sinen maghen,
Heeren ende vrienden, alst behoort,
Ende met sinen lande voort.
Ende ghedaen sijnde die dinc,
Si souden den voorseiden coninc
Op alle die poenten, sonder vergheten,
Een antwerde laten weten,
Soe si eerst mochten, sonder waen:
Meinende altoes voort aen
Tghene te doene, hoort mi verclaren,
Dat si sculdich te doene waren.
Ende aldus soe sijn, ongheloghen,
Die ambassiatoers omme ghetoghen
Bi des conincs moghentheit.
Na desen es die Vrouwe voorseit
Elizabeth hertoghinne
Van Lutzenborch, dit versinne,
Ghebleven enen tijt na tgone
Bi hertoghe Janne haren sone,
In sijnre herberghen te Bruessele binnen,
Met eerliken state, wilt versinnen,
Die haer was gheordineert,
Als ic u vore hebbe vercleert.
Hoe wel datten voorseiden staet
Mijn Vrouwe aenveerde sonder verlaet,
Ende sceen daer met te vreden sijn,
Ende achtervolghede eenen termijn:
Soe nam si nochtan cort daer nare
Die voorseide vrouwe Boots bi hare,
Ende die joffrou van Ranst daer met,
Jeghen dordinantie die haer gheset
Ter eeren was, in haren staet.
Ende alst mijn Heere ende sijn raet
Ende tlant van Brabant min noch meere
Ghedooghen en wouden in gheenen keere:
Soe heeft ten utersten, verstaet dat,
Mijn voorseide Vrouwe liever ghehat
Minen voorseiden Heere, dit es waer,
Ende sijn hof te latene claer,
Dan van der vrouwe Boots te sceiden
Ende der joffrouwe van Ranst, dien beiden.
Twelke mijn Heere, dat verstaet,
Met weenenden ooghen, noch sijn raet,
Haer te voeten vallende tien stonden,
Gheenszins afghebidden en conden,
Si en ghinc uut, altehant,
Mijns heeren hove van Brabant,
Te Bruessele, ende streec, dits abuus,
In voorseider vrouwen Boots huus.
Van daer es si, wilt mi verstaen,
Heimelic tot Halle ghegaen
Tot Onser Vrouwen, ongheloghen.
Van daer es si voort ghetoghen
Int lant van Lutzenborch te hant,
Sonder weder te comene in Brabant.
Niet min si screef op tgone
Aen die raetsliede van haren sone
Hertoghe Janne van Brabant,
Dat si haestelijc te hant
Riden moeste, voor alle dinghe,
Om groote zaken zunderlinghe,
Die haer vore waren comen,
Welke si niet en hadde vernomen,
Noch en wiste met allen niet,
Ter tijt dat si van Bruessele sciet;
Ende bat hen vriendelijc om tgone
Dat si aen haren lieven sone
Hertoghe Janne haer ontcout deden,
Dat si soe roekeloos was ghesceden
Sonder oorlof te nemene, segghic di,
Aen hem: doch emmer hoopte si
Hem weder te siene cortelinghe.
Welke brief, verstaet die dinghe,
Was ghescreven te Halle alsoe,
XVII daghe in julio,
Int iaer Ons Heeren, sijts ghewesse,
XIIII^e tiene ende sesse.