Brabantsche yeesten. Les gestes des ducs-de-Brabant par Jean de Klerk d'Anvers (3 delen)

IV.

Hoe hertoghe Anthonijs dienst begherde van sinen lande ende hoe Sijn edele hem dienden ende someghe vanden steden, ende die someghe niet.

Hertoghe Anthonijs, die edele heere,
Die na der natueren herde seere
Bedruct was om zier vrouwen doot,
Die edel was, scoone, ende menyoot,
Trooste hem selven na redelicheit,
Daer met hi kinde die moghentheit
Ende dwerc Gods, dat niemen can
Beletten, verbetren, wijf noch man.
Dus troosti hem soe hi best mochte,
Ende keerde weder sijn gedochte
Om die zaken te volcomen
Die hi hadde in den sin ghenomen;
Ende versocht aen sijn lant
Dienst van volcke, in Brabant,
Om hem na te volghene houde
Daer hi henen trecken soude.
Sijn lant vreeghde met wijsheiden
Waer hise henen wilde leiden,
Tot wat orbore, ende op wien,
Ende om wat zaken. Maer van dien
Dede Anthonijs gheen berecht;
Maer begheerde, als boven echt,
Dienst soe hi voren hadde begheert.
Dedele hebbent gheconsenteert
Vore hen selven altehant;
Maer die steden van Brabant
En wilden die begherte des heeren
Soe lichtelijc niet consenteeren.
Bi dien selven overdraghe
Bleven in dien selven daghe
Die van Antwerpen, dats waer;
Ende tsHertoghenbossche daer naer
Bestellet die hertoghe soe int fijn,
Dat si hem ghevolght sijn.
Die van Antwerpen, der ic lijen,
Metten mercgrevescappe van Rijen
Volghden hem tot Diepenbeke.
TsHertoghenbossche dergheleke
Heeft hi soe minlijc onderwesen,
Dat si hem volgden inder resen
Met scoonre gheselscap tot Sonne toe.
Die hertoghe quam selve doe
Te Bruessele in die goede stede,
Opter stat huus, ende dede
Tfolc vergadren, segghic di,
Opte merct. Daer versocht hi
Die seven scepenen te samen
Dat si met hem ter poyen quamen.
Die scepenen, dats waer bediet,
En wisten sijn begheerte niet,
Ende sijn ter poyen met ghegaen.
Daer bat die hertoghe alsoe saen
Den volcke, dat si hem volghen souden,
Ende inder reisen dienen wouden;
Ende vraeghde hem oft sijt doen selen.
Eneghe riepen met luder kelen:
‘Ja wi, Heere, ja wi, Heere.’
Doen soe sprac met snellen keere
Een der scepenen die niet was dwaes,
Van Sinte-Gorijcs mijn heer Claes,
Een wijs ridder ende beweeght:
‘Die minen heere hebt toe gheseeght
Dienst, die moghen hem volghen naer;
Maer tstat van Bruessele, dat wet claer,
En heeft hem niet gheconsenteert
Eneghen dienst.’ Dus wert gheweert
Dat die hertoghe van der stede
Gheenen dienst en hadde, so hi en dede
Vander stat van Lovene, noch int ghemeine
Van den andren steden; dan alleine
Van Antwerpen: die volgden hem naer,
Entie vanden Bossche, dit was waer,
Alsoe ghi hebt hooren moghen.
Dus es die hertoghe wech ghetoghen
Te Valkenborch weert, met meneghen man
Van edelen die hem volghden an.
Hem quam te dienste, in dat caboel.
Grave Waelraven van Saint-Poel,
Sijn zweer, herde eerbaerlijc.
Ooc quam hem dienen moghentlijc
Grave Philips, des sijt vroeder,
Van Nijveers, sijn joncste broeder,
Met herde meneghen edelen man,
Die hi brachte in sijn ghespan
Wel toeghetouwet eerbaerlijc.
Die zake wert zeere heimelijc
Ghehouden, daer omme dus vermoghen
Die hertoghe was uut ghetoghen.
Sommeghe seiden dat hi die stat
Van Tricht geheel wilde hebben ghehat,
Mids dat die elect, ongheloghen,
Van Ludike te hem weert hadde ghetoghen
Meer dan hem wel toebehoorde.
Ander seiden dese woorde,
Dat hijt hadde, dits waer bediet,
Op tstat van Aken; dwelcke niet
Gheloofelijc en was, ghemerct al bloot
Die vrientscap ende die minne groot,
Die zi te voren hadden ghestaect
Met elc andren, ende ghemaect,
Alsoe dat boven es bescreven.
Andere hebben uut ghegheven
Dat coninc Robbrecht, sijt seker das,
Van Heylsberghe, die roomsch coninc was,
Afquam met groter moghenthede
Om hertoghe Anthonise, soe men sede,
Te verdrivene altehant,
Ende die lande van Brabant
Ende van Limborch, hout u daer ane,
Altemale ane hem te slane,
Als verscenen opt roomsche rike;
Ende men seide ooc desghelike
Dat hertoghe Reinout, in allen keere,
Van Gulcke ende van Ghelre heere,
Ende hertoghe Jan van Beieren,
Elect van Ludike, onder hen
Hem toe hadden geseit, si u bekant,
Hulpe, troost, ende onderstant
Op seker vueghe ende voorwoorde.
Andre seiden andere woorde,
Alsoe elc vermoeden mochte.
Die rechte sake, alsoe mi dochte,
Was dese: want hertoghe Reinout
Van Gulcke, van Ghelre, met gewout,
Als hertoghe Willem aflivich waert,
Sijn brueder, hadde gheaenvaert
Stat ende slot weder ende voort
Van den Grave, metter toebehoort,
Ende en hadt niet te leene ontfaen
Van vrou Johannen noch voort aen
Van hem, alsoe hi na der zoene
Van rechte sculdich was te doene;
Twelcke hi meinde, met corter talen,
Op hertoghe Reinoute te verhalen,
Ende ten utersten die leene voort an
Soe langhe te houdene sonder man,
Alse hertoghe Reinout min no meere
Gehouden hadde sonder heere.
Hier latic dese materie bliven,
Ende wille u een luttel scriven
Hoe die van Ludike seer vermoghen
Voor tstat van Tricht sijn ghetoghen
Met heercrachte, die si beleiden,
Ende metten cortsten daer af sceiden;
Ende hoe hertoghe Anthonijs tsiere eere
Te Tricht ontfanghen was over heere.