Brabantsche yeesten. Les gestes des ducs-de-Brabant par Jean de Klerk d'Anvers (3 delen)

Hoe vrou Johanne haer lant van Brabant regeerde ende wanneer dat si sterf.

CXI.

Int jaer Ons Heren met droeffenesse
M. CCCC ende sesse,
In december den eersten dach,
Sterf vrou Johanne, dat menich mach
In Brabant clagen, groot ende cleine.
Si wort begraven met groten weine
Te Brusele toten Carmeliten,
Daer men den menegen hoerde criten,
Ende druckelijc mesbaren;
Want alle die omtrent haer waren,
Ende over menegen termijn
Haer dienstliede hadden ghesijn,
Waren van herten seere bedruct;
Want hen nu seere was mesluct;
Averecht was ghekeert haer cansse;
Beide Rutten, Gheerken, Coensch endeHansse
Die riepen leyder! wach! owi!
Want ander quamen in den bri.
Die hen voersien hadden voertiden,
Die mochtens nu te bat gheliden;
Want het sijn al te snode dingen
Oude arme hovelingen.
Ic sach bi vrou Johannen tiden
Den selken op hoeghe perde riden,
Die na haer doot, seere cort na dat,
Metten cledren in de modre sat,
Ende als een erm snodelinc
Al drupnesende achter straten ginc.
Dat waren die, die niet en achten
Hoe sijt doersloegen, ende overbrachten,
Ende hadden meininghe ende berueren
Dat hen eewelijc soude dueren.
Al waest dat dese maecten rouwe,
Daer en was noch heere noch vrouwe
Si en maecten alle groot mesbaer;
Maer ten baette niet een haer,
Si en mochter niet met wederkeeren.
Met groten state, met groter eeren,
Ende met grooter solempniteit
Wert si in haer tomme gheleit,
In den coer, voer den autaer.
Si was een ende vijftich jaer
Hertoginne, met eeren groot,
Na hertoge Jans haers vader doot,
Daer af si dlant besorghde dan,
Met Wenceline haren man,
Omtrent der jaren vier werf seven.
Na hertoge Wencelijns doot vorscreven,
In haren wedustoel, daer naer,
Regeerde si xxiij jaer
Dlant van Brabant al omtrint,
Binnen welcken tide si seer ghemint
Was van haren volcke ghemeine;
Want si dede tvolc, groot ende cleine,
Handlen met vonnesse ende met wette,
Ende stringelijc si daer op lette
Scerp te richten, tallen steden,
Die ghene die fortsche of wille deden
Over eneghe vrouwen persone,
Ocht diese ontscaecten; dat was scone.
Si was ontsien aen elcken kant
Van den baenrotsen van Brabant,
Ende van al den edelen, sijts vroet.
Si dede haer lijf ende haer goet
Aentasten, cort daer nare,
Als si iet bruecten jegen hare,
Ende daer na moesten si, hoert mi scriven,
Ewelijc aen haer hangende bliven;
Met haren goede, sonder verlaet,
Moesten si beteren die mesdaet,
Ende in vrou Johannen eenpaerleken
Blivende in gheloften steken,
Daer met dat si bedwongen waren
Hen vort te hoedene, hoerdic verclaren,
Van sulcken mesgripe, herde seere,
Ocht van geliken, vortaen meere.
Alle vorsten, ende alle heeren,
Hilden allen in groter eeren,
Ende in groter werdicheit
Die edele hertoginne vorseit,
Ende haddense alsoe uutghelesen,
Ocht si haer moeder hadde ghewesen;
Ende voer waer, in rechter eeren,
Si was een moeder van jongen heeren,
Dier si vele bi hare onthelt,
Ende ter eeren heeft ghestelt,
Ende tot doeghden opghetogen,
Wijsde ende leerde, na haer vermogen,
Den staet der eeren te volgen naer;
Want haer kinlijc was ende claer,
Als den jongen van Cleve, dat edel grein,
Ende Willeme sgreven sone van Zeyn,
Heynsberch, Namen ende Bourboen:
Dese waren alle in haer bandoen,
Ende vele meer andre joncheren,
Die kindre waren van groten heeren.
Si besorghde oec die jongelingen
Om te state van huwelijc te bringen;
Want si bereet selve properlijc
Ende bededinghde thuwelijc
Tusscen coninc Karlen vermogen
Van Vranckrijc ende des hertogen
Stephens dochter van Beyeren heere,
Daer tAmyens met groter eere
Die brulocht af ghehouden waert.
Vrou Johanne was daer wide vermaert.
Oec soe dedingde vrou Johanne
Thuwelijc, tusscen den jongen Janne
Van Bourgoingen, den joncheere fijn,
Ende hertogen Aelbrechts dochterkijn
Van Henegouwe ende van Hollant heere,
Ende van Zeelant; si maecte meere
Thuwelijc, dat was goet ende scone,
Tusschen Willeme hertoeghe Aelbrechts sone
Ende Magrieten voersienichlijc
Van Bourgoingen, dwelc huwelijc
Van Willeme ende van sier jonger vrouwen
Te Camerike wert ghehouden.
Vrou Johanne, sijt seker das,
Selve oec tot deser brulocht was,
Daer haer wert ghedaen veel eeren
Van altemael den groten heeren,
Die daer vergadert waren tsamen:
Al tenegader si uut quamen
Een halve mile weghs, jeghen hare,
Ende gheleidense daer nare
Tot in haer herberghe, dats waer.
Dese eere bewesen si haer daer,
Ende tallen plaetsen, tallen steden,
Groot eere ende werde si haer deden,
Ende hildense, sonder onderscheit,
Voer dedelste vrou van kerstenheit.
Wat soudic lange hier op bliven?
In can u nerghent na bescriven
Den lof, die haer van recht betam.
Soe wie datse versoeken quam,
Als vremde heeren van buten lande,
Riddren, ocht knechte enegerhande,
Daer eere ochte doecht aen claf,
Meldelike si hen gaf
Spanne ende dierbare juweele,
Dier si vele hadde te haren dele,
Die coningen, hertogen, ende graven
Haer jaerlijcs sonden ende gaven,
Dwelcke van der edelre vrouwen
Niemende en bleef onvergouden;
Want si was, in allen keeren,
Vol doegdlijcheiden ende vol eeren.
Wanneer dat si hadde vrede
Van orloghe, dicwijl si dede
Jaerlijcs houden, te menegen stonde,
Tornoye ende tafelronde,
Ende costelike hove,
Daer ridders, ende knechten van love,
Vremde ende na gheboere
Toenden ridderlike voere,
Ende besuerden haer edel liven
In deere van den reinen wiven,
Die der wapenen aert aen sagen,
Ende bi der hertoginnen lagen,
Dat menegen maecte hogen sinne,
Doer der reinder bloemen minne.
Na der maeltijt, met groter eeren,
Sach men daer danssen ende hoveren.
Diet in der maleyen best hadden gedaen
Die sach men hogen loen ontfaen.
Dus hilt die edel vrouwe Johanne
Wacker alle dien goede manne,
Die eere begerden ende prijs
Van wapenen. Int paradijs
Moet haer siele sijn verheven,
In vrouden in dat eewech leven!
Dus bleven die lande, si u bekant,
Lotrike, Limborch ende Brabant
Sonder oer, dits openbaer,
Die over herde menich jaer
Van oire te oire waren gheresen,
Soe ghi hier voren vroet moeght wesen,
In die oude coroniken,
Die welcke claerlijc doen bliken
Die gheborte, van grade te grade,
Ende want nu, bi der Gods ghenade,
Na der hertoginnen doot,
Alle die lande, clein ende groot,
Eenen anderen oeire selen bliven,
Als ic meininghe hebbe te scriven,
Na dat vrou Johanne inde nam,
Hoe Anthonijs aen Brabant quam,
Van Bourgongen van moede hoghe,
Ende wort gheweldich hertoghe
Van Brabant, ende van Lotrike,
Ende van Limborch der ghelike,
Daer sal u dandre boec, hier nare,
Af bescheiden trechte ware,
Ende die waerheit claer ontbinden.
Desen vj^sten boec willic nu inden
Op vrou Johannen, het dunct mi tijt.
Ic dancke den Heere ghebenendijt,
Die mi verleent heeft die macht,
Dat ict dus verre hebbe ghebracht,
Ende der waerheit naghegaen,
Ten naesten dat ic conde verstaen,
Ense ondersueken, in allen stonden:
Des nemic Gode ter orconden,
Dat ic, na alle mijn vermogen,
Die rechte waerheit hebbe vertogen,
Ende die logene af ghebeten.
Hebbic iet daer in vergheten,
Dat es mi leet, in rechter trouwen.
Ic bidde Onser Liever Vrouwen,
Dat si haren lieven kinde
Voer mi bidde, dat ic ten inde
Den sevenden boec oec mach volbringen,
Daer men herde notabel dingen
In horen sal, ende vremde saken,
Soe u distorie cont sal maken,
Die hier na volgen sal te richt.
Dit was ghescreven ende voldicht
Int wout van Sonyen, doe ic u cont,
Op Sente Berbelen avont,
Als men screef, noch min noch mee,
M. IIII^c XXX ende twee,
Des nachts omtrent der thiender uren.
God wille hem geven sulc berueren,
Diet ghedicht heeft ende bescreven,
Dat hi hier in desen leven
Dragen moet sulc regement,
Dat hi met Gode si bekent,
Ten ordele, in den lesten dage,
Daer elc moet gelden sijn ghelage,
Dat hi die suete worde mach horen:
‘Comt, mijn vriende uutvercoren,
In dat eeweghe rike mijns Vader,
Dat u bereit es altegader,
Van der werelt aenbeginne!’
Seght amen alle, ic bids op minne.
AMEN.