Brabantsche yeesten. Les gestes des ducs-de-Brabant par Jean de Klerk d'Anvers (3 delen)

Hoe die hertoge van Gelre niet en hilt de soene also si uut gesproken was.

LXXIX.

Int ierste point soe es verclaert,
Daer hertoge Albrecht openbaert
Dat vrou Johanne sal staen,
Also si voertijts heeft ghedaen,
In alle den rechte ende vrihede
Des lants van Grave ende der stede
Van den Grave, alsoe si plach
Vore dorloge, over meneghen dach.
Die hertoge van Gelre, sekerlijc,
Brac dit openbaerlijc;
Want hi sijn vrienden binnen der stede
Van den Grave bliven dede,
Ende deedse hueden ende wachten
Ende dagelijcx stercken ende machten,
Vesteghen, provancheren,
Na sinen wille ende begeren,
Als hi in den orloghe dede;
Nochtan van rechts wegen die stede,
Daer toe tslot ende dlant,
Mijnre vrouwen van Brabant
Haer billic soude gheopent wesen,
Ghelijc int seggen es ghelesen.
Mids dien vrou Johannen, dats waer,
Gheen onderdanicheit aldaer
Binnen den Grave crigen en mochte,
(Al waest dat sijt dic versochte)
Sonder wille ende bevel
Van den hertoghe van Gelre, ende niet el.
Dits dierste point, si u vercleert,
Daer met die swoene was ghefraudeert.
Ten anderen male overluut
Sprac die hertoghe Aelbrecht uut
Dat iegelijc, ware hi groot of cleen,
Op sijn goet ende op sijn leen
Staen soude, alsoe hi plach
Voer den orloge menegen dach,
Ende sunderlinghe ghenaemt die gone
Her Aernt van Hoemen ende sijn sone,
Die in der soenen claerlijc
Ghenaemt es openbaerlijc,
Dat hi weder onghelet
In alle sijn goede soude sijn gheset,
Ende die brieve weder gegheven,
Daer dleen op met was geheven,
Ende weder hebben soude met lieve
Van den hertoghe ander brieve,
Des hem een niet en ghesciede;
Maer die hertoghe (ende sijn liede
Van Geldre) heeft hem met vernoye
Hoemen ende Amersoye
Met crachte beleit ende af ghewonnen;
Ende her Aernt en heeft niet connen
Rechte ghecrigen, noch bescheit:
Al waest int seggen al soe gheseit
Hi moest sijns onbruikich bliven.
Op tderde point willic u scriven,
Van dat hertoge Aelbrecht sede,
Daer hi sijn uutsprake dede,
Dat alle ghevanghen tier tijt
Los souden sijn ende quijt,
Die, sint dat dorloge hadde ghehangen,
In eenegher siden waren ghevangen,
Des die hertoge, dats waerhede,
Een noch gheen alsoe en dede;
Maer bleven ghevangen en gherasteert,
Niet quijt gescouden, no ghetriveleert,
Des si billic niet en souden,
Na der swoenen inhouden;
Maer sijn bleven, boven dat,
Swaerlijc ghevangen ende ghescat.
Al noemic u maer pointe drie,
Vele meer gheschiedere, die
Contrarie waren van den swoene.
Als vrou Johanne van desen doene
Te binnen was ende wel berecht,
Sant si aen hertoge Aelbrecht,
Ende condeghde hem openbare
Hoe dat si veronrecht ware,
Ende bad hem seere uut dien
Dat hi haer dade ghescien
Rechtinghe van deser sake,
Na sijns selfs uutsprake.
Dese saken, dat si u cont,
Vervolghde si te menegher stont
Aen den hertoge Aelbrecht;
Maer haer en gheschieder af geen recht,
Noch besceit, in genen sinne.
Dus moest van node die hertoginne
Haren heeren, vrienden ende magen
Te kinnen geven, ende clagen
Hoe mense vuerde met ongelike;
Ende sunderlinghe van Vranckrike
Haren neve, den edelen heere,
Claeghde si haer onrecht seere,
Ende van Bourgongen den hertoghe
Philips, die dat namen hoghe
Dat haer die hertoge was dus fel
Van Gelre, ende oec rebel
Der soenen, die die hertoge vorseit
Aelbrecht hadde uutgheseit.
Hoe wel die hertoge van Gelre vorscreven
Zegel ende brieve hadde gegeven
Te doene, te houdene, in allen sinne,
Al dat dat seggen hadde inne
Van der soenen volcomelijc,
Soe was hire in ghebreckelijc,
Dwelc den coninc seere verdroot,
Ende van Bourgogne den heere groot.
Dies screef die coninc van Vranckerike,
Ende van Bourgognen des ghelike
Aen den hertoghe Aelbrecht,
Dat het haestelec worde verrecht
Van sinen sone die overdade,
Dat hen en gheen noot en dade
Te dansen op eenen anderen voet;
Want hen te lidene niet en stoet
Dat onrecht, ende dat ghedranc,
Si ware hen te na belanc,
Van Brabant die edel hertoginne,
Dat si in en ghenen sinne
Liden en wouden sulc onrecht.
Als die hertoge Aelbrecht
Van Beyeren, die wijs was ende vroet,
Des conincs brieve wel verstoet,
Ende hertogen Philips daer met,
Soe en heeft hi niet daer op ghelet
Hi en heeft gheworven, onghespaert,
Aen den coninc een dachvaert,
Ende aen hertoge Philips mede
Van Bourgognen, al in der stede
Van Camerijc te sijn ghehouden,
Daer tegenwordich wesen souden
Des conincs raet, ende daer toe meere
Van Bourgongnen die heere.
Soe lange hi hier om procureerde
Dat die coninc consenteerde,
Ende die coninc, in corten stonden,
Heeft sinen raet aldaer gesonden,
Ende hertoghe Philips opt tgone
Quam daer in propren persone,
Ende die hertoge Aelbrecht
Quam oec aldaer, soet wel was recht,
Ende daer soe onderspraken
Die heeren hen van allen saken,
Ende sunderlinge was die colacie,
Dat men vervulde die pronunciacie,
Dat begerde die coninc seere,
Ende hertoge Philips die wise heere,
Ende om te bat des tovercomen
Wert weder een dachvaert genomen,
Soet hertoge Aelbrecht versochte,
Die wesen soude, soe mi dochte,
Tot Antwerpen, doe ic ghewach,
Des dijnsdaegs voer Palmsondach;
Ende bi alsoe dat daer ware
Die hertoge van Gelre, soude oec dare
Hertoge Philips selve comen
Tegenwordich, hebbic vernomen;
Ende of van Gelre die hertoge
Aldaer ghecomen niet en moge
Tot Antwerpen, in der stede,
Soe was met vorwerdichede
Dien dach verlinght, doe ic ghewach,
Tot op den Palmsondach,
Daer wesen soude des conincs raet,
Ende oec mede, dat verstaet,
Hertoghen Philips raet des heeren,
Ende vrou Johannen raet met eeren,
Ende hertoge Aelbrecht, dat es waer,
Soude selve comen daer;
Ende oec mede, si u bekant,
Des hertogen raet van Gelderlant
Soude oec daer ghesonden wesen.
Vervolgher soe was van desen
Van Beyeren hertoghe Aelbrecht.
Dese dachvaert was ghelecht
Sente Geertrudenberge binnen.
Als quam die dach, wilt mi versinnen,
Van Palmsondach vorseit,
Soe quamen daer, met werdicheit,
Des conincs rade van Vranckrijc,
Ende van Bourgogne desgelijc;
Oec soe was alader, [si u] bekant,
Mier vrouwen raet van Brabant;
Oec was ter selver sachvaert
Hertoge Aelbrecht, si u verclaert.
Als alle dese heeren waren daer,
Soe en wert men niet gewaer
Dat die raet van Gelre quam;
Maer cortelinghe men vernam
Eenen bode, die daer sonden
Die raet van Gelre, te dien stonden,
Onscout doende met desen
Dat si daer niet en mochten wesen;
Wantse die hertoge van Gelrelant
Bi hem ontboden hadde te hant,
Dat si bi hem comen souden,
Ende baden den heeren dat si wouden
Eene ander dachvaert maken,
Om te slichtene alle saken,
Ende daer soude comen, sonder verlaet,
Die hertoge van Gelre, of sinen raet.
als dat die heeren hebben verstaen,
Soe en wert tier dachvaert niet gedaen,
Ende hertoge Aelbrecht die heere
Heeft ghedaen sijn onscout seere
Aen sconincs raet van Vranckrijc,
Ende van Bourgognene des ghelijc,
Ende bat, met vriendeliker beden,
Dat si sine onscout deden
Aen den coninc, ende oec meere
Aen van Bourgognen den heere,
Thonende int openbare
Dat hem al te leet ware
Tgebrec datter in ghesciede,
Ende seide, voer al die goede liede,
Dat hem van Gelre sijn sone
Toe hadde doen seggen al tgone,
Bi sinen rade in den Haghe,
Te sinden tot desen daghe
Sijn raetslude volcomentlijc,
Ghelast soffisantelijc,
Mids welcken ghebreken, vore verclaert,
Te nieute ginc dese dachvaert.
Soe vele die hertoghe Aelbrecht
Onderwijst heeft ende berecht
Des conincs raet van Vranckrijc,
Ende van Bourgognen des ghelijc,
Ende ghebeden, dat van desen
Een ander dachvaert mochte wesen
Tusschen dat, doe ic ghewach,
Ende Sent Jans Baptisten dach,
Daer hertoghe Philips soude sijn,
Ende Gelre die sone sijn;
Ende oft gheviele, met onderscheide,
Dat gheen van desen heeren beide
Aldaer ghecomen niet en conden,
Soe souden worden daer ghesonden
Die raetslude van beide den heeren,
Ghefondeert, na mijn vercleren,
Met goeden brieven der heeren rade,
Om vast te houdene ende ghestade
Wes daer ghedaen soude wesen,
Ende overdragen als van desen
Met voorsieniger deliberacie,
Op die vorseide prononciacie,
Die hertoge Aelbrecht uutseide
Tusscen die partien beide.
Tier dachvaert soude oec sijn bekant
Mier vrouwen raet van Brabant,
Vort gheloefde, doe ic u cont,
Hertoge Aelbrecht, dat hi terstont
Senden soude in Gelderlant
Sinen sone van Oestervant,
Aen sinen swager, wel ghelast,
Om die dachvaert te maken vast,
Ocht ander notable persone
In absencien van sinen sone,
Ende wes men aen den hertoge vonde
Van Gelre, soude hi binnen den stonde
Van drie weken, na Paeschdach,
Laten weten, doe ic ghewach,
Den coninc van Vranckrijc,
Ende den hertoge des ghelijc
Van Bourgognen, si u bekant,
Ende vrou Johannen van Brabant.
Last soe namen van deser dinc
Die raetslude van den coninc,
Ende van Bourgognen sunderlinge,
Over te dragen dese dinge
Bi den coninc, ende daer toe meere
Aen hertoge Philips den heere.
Als hertoge Aelbrecht vorscreven
Die antwerde hadde over ghegeven
Van den hertoge sinen sone,
Soe soude die coninc op tgone,
Ende hertoge Philips vorscreven,
Den hertoge Aelbrecht antworde geven.
Vort was daer ghesproken meere,
Want die coninc begerde seere,
Met al sier herten, hoerdic lien,
Peis tusscen die partien.
Om dongeval, dat mochte risen
Met den orloge, in meneger wisen,
Versochte des conincs raet vorscreven
Dat hertoge Aelbrecht soude geven,
Ofte laten horen die copie
Van der submissien, ende die
Prononciacie oec daer bi
Van der soenen, die welcke hi
Uut hadde ghesproken ende gheseit,
Om te weten tclaer bescheit,
Ende bi den coninc dat te bringen.
Daer antworde hi, op die dingen,
Dat die submissie van sinen sone
Van Gelre ghelijc was der ghone
Die hi hadde, si u bekant,
Van vrou Johannen van Brabant;
Ende of ter dachvaert, die wesen soude,
Die hertoge van Gelre niet en woude
Vervullen altemale die sake
Van hertoge Aelbrechts uutsprake,
Soe soude hi, ten selven tiden,
Die cheelen van beiden siden
Thonen daer, int openbare,
Van der submissien; ende oft soe ware
Dat die hertoge van Gelre niet
Die dachvaert en woude houden iet,
Soe soude hertoge Aelbrecht dan
Senden den coninc, den edelen man,
Die cheele, als ic u vertoghe,
Van den gelderschen hertoghe,
Ende sijn onscout openbaer,
Soe mocht die coninc weten claer
In wiene dat tgebrec stake.
Na alderhanden worde ende spraken
Versochten die raetslude, sonder bliven,
Dat hertoge Aelbrecht soude scriven
Aen den coninc dese besoigne,
Ende aen den hertoge van Bourgoingne,
Dat die raetslude in desen
Mochten verontsculdicht wesen
Aen den coninc, mids dat sie
Niet en hadden die copie
Van der submissien, ende mede
Van der uutsprake, die hi dede,
Al soet te Camerijc, der ic sagen,
Bi den heeren was overdragen,
Dwelc hertoge Aelbrecht na haer begert
Den heeren heeft geconsentert,
Scrivende aen den coninc
Die onscout van deser dinc,
Alsoe ghi voren hebt ghehort.
Hertoch Aelbrecht gheloefde vort
Alle sijn macht daertoe te doene,
Dat binnen der tijt ende saisoene
Die dachvaert hangende, dat verstaet,
Ghescien en soude ghenen onraet,
Op donderseten, hier noch eldre,
In den lande van Brabant noch van Geldre,
Ende zunderlinghe, soe ic ghevroede,
Op her Aernts van Hoemen goede,
Noch op hem selven, si u verclaert.
Hier op schiet die dachvaert,
Ende iegelijc, met corten worde,
Toegh ter plaetsen daer hi behoerde.