Brabantsche yeesten. Les gestes des ducs-de-Brabant par Jean de Klerk d'Anvers (3 delen)

Van heren Ots brueder kinderen, ende van den grave.

LXXII.

Doen Heere Otte van ertrijc sciet,
Gheen oer hi achter hem en liet;
Maer sijn brueder, sijt seker das,
Die heere van Hoeghstraten was,
Hadde drie sonen, dat was waer,
Jan, Heinric, ende Weemaer.
Als deser drie sonen vader
Ende her Otte, beide gader,
Dese werelt hadde begeven,
Soe sijn die heerlicheiden bleven
Van Cuyck, van Grave, dat ghijt wet,
Van Hoeghstraten, Malse, Metren met,
Bestorven op dese sonen drie,
Jan, Heinric, Weemaer, ende die
Deilden die goede allegader,
Hen bleven van oem ende van vader,
Ende altemael die heerlicheiden
Hebben si ghedeilt ende ghesceiden.
Die outste brueder Jan behelt
Cuyck ende Grave in sier ghewelt;
Heinric, die middelste, tsijnre baten
Behilt dlant van Hoeghstraten;
Weemaer, die joncste, bleef met eere
Van Malse ende Meeteren heere.
Hierna, over eenen tijt,
Vercochte Jan, des seker sijt,
Die stat van Grave, alsoe hijt gelt,
Heeren Janne van Blaesvelt,
Vrou Johannen natuerlijc broeder,
Van vader, maer niet van moeder.
Als dus her Jan van Blaesvelt
Den Grave hadde in sier ghewelt,
Orloghede hire uut, met moede hooge,
Van Gheldre den hertoghe;
Maer doen die dage waren comen
Van betalingen, hebbic vernomen,
En hilt her Jan niet, sijt seker das,
Die vorwaerde, soe si besproken was;
Daerom vergaderde, in corter stont,
Her Jan van Cuyck, doe ic u cont,
Heeren, vrienden ende mage,
Ende quam tot eenen daghe
Heimelijc ten Grave binnen:
Hi hadde daer vriende, diene minnen,
Ende liever hadden, soe mi dochte,
Tgheboren heerscap dan tghecochte.
Daerna wan hi borch ende grachte
Heeren Janne van Blaesvelt aen met machte.
Heer Jan van Blaesvelt, te dier ure,
Bleef doot in dier scoffeltuere.
Aldus her Jan van Cuyck behelt
Den Grave weder in sier ghewelt.
Als hertoge Wencelijn dat vernam
Ende vrou Johannen, waren si gram
Op her Janne, ende seere verbolgen;
Maer heeren ende vriende, diet vervolgen,
Creech hi, ende ten besten spraken,
Ende brachten alsoe verre die saken,
Dat tusscen den hertoge Wencelijn
Ende Johannen der vrouwen sijn
Ghededingt wert, ter eenre side,
Ende heer Janne van Cuyck was blide
Dat hi daer met mocht ghestaen,
Dat hi behouden soude ende ontfaen
Den Grave te leene van Brabant;
Ende voer die doot, si u bekant,
Heeren Jans van Blaesvelt,
Boven die penninghe ende tgelt
Dat hi gaf den hertoge coen,
Soude hi te beternessen doen
Dat hi dlant van Cuyck oec soude ontfaen
Van Brabant te leene, dat wilt verstaen,
Ende eewelijc houden daer ave
Te leene, beide Cuyck ende Grave;
Ende aldus, dat wilt verstaen,
Heeft dese her Jan te leene ontfaen
Beide dlant van Cuyck ende van den Grave.
Daer met quam hi der veeten ave.
Daerna, als dese her Jan versciet,
Enen sone hi achter liet,
Die Jan oec hiet, ende mids das
Dat hi noch onmondich was,
Soe creech daer af die momborie
Die heere van Perweys, ende die
Hadde den Grave inne, die heere,
Die daer uut orloeghde seere
Den hertoge van Gelre, als ic vernam.
Als dese jonge tsinen dagen quam,
Dede mennen bi der hertoginne
Vrou Johannen, ende wert haer huusgesinne,
Ende toegh daerna seer costelijc
Metten hertoghe in Vranckrijc
Tot Riemen, als ic vore hebbe ghetoent,
Daer coninc Karle was ghecroent.
Dlant van Cuyck, van Graven gemeene,
Hilt hi van Brabant oec te leene.
Cort daerna, seldi verstaen,
Soe es een onminne op ghestaen
Tusschen Janne van Cuyck, ende een ghevronc,
Ende den jonchere van Cranendonc:
Daerom toegh hi uut Brabant
Binnen den Grave, si u bekant,
Ende bleef daer in sijn gemac,
Tot dier tijt toe dat hi trac
Metten hertoghe van Gelre mogentlic
Voer een slot, hiet Enghelric,
Dwelcke steet op die palen
Op den kant van Westvalen:
Voer dit slot, dats scade groot,
Sterf Jan van Cuyck sijns selfs doot,
Ende es sonder oer bleven.
Daer na heeft hem opghegeven
Her Jan, van Cuyck her Heinrics sone
(Heere van Hoeghstraten es die gone,
Want hi noch was in goeden leven
Doen dit ghedicht was ende gescreven,
Her Heinric sijn vader, als ic u screef,
Te Baeswildere doot bleef).
Dese her Jan, ongespaert,
Die bereidde sine vaert
Om tlant van Cuyck, des sijt vroet,
Tontfane, als sijn verstorven goet,
Ende dlant van Grave des gelijc,
Ende meende het ware mogelijc,
Want doutsten brueder soon, dats claer,
Sonder oer ghestorven waer.
Mids dien hi openbaerlic seide
Dat hem van recht die heerlicheide
Toebehoerde, ende mids das
Hi van den anderen brueder was
Gherecht oer, alst was bekant.
Dus trac hi derwaert, omme dlant
Inne te nemen, ende tontfaen;
Maer het wert hem ondergaen:
Hi wert verhaest, des nemt goem,
Van Weemare, sinen oem,
Die ierst binnen den Grave quam,
Ende besette ende inne nam;
Seggende, int openbare,
Dat hem aengestorven ware;
Want al was hi die joncste broeder,
Beide van vader ende van moeder,
Ende her Heinric sijn brueder van Cuyck
Daer af soude hebben ghehadt tgebruic,
Opdat hi noch levende ware,
Soe ware hijs naerder, openbare,
Dan her Jan, sijns brueder sone.
Heer Jan antworde op tgone,
Die heere van Hoeghstraten, ende seide
Dat hem alle die heerlicheide
Van den Grave toebehoerde,
Ende proevet met desen worde,
Met goeder redenen, seggende dat
Hi staen soude in sijns vader stat.
Oec seide men, ghemeinlijc,
Dat recht was ende redelijc;
Maer wat men seide, dit of dat,
Weemaer die possessie besat
Beide van Cuyck ende van den Grave,
Ende bleeffer heere ende voecht ave,
Sijn leefdage lanc, wilt mi verstaen,
Ende heeft die lande te lene ontfaen,
Beide van Cuyck ende van den Grave,
Van vrou Johannen, ende diender ave,
Als man van lene, na recht behoeren,
Alsoe sijn vorders daden te voren.
Dese Weemaer, nu mercket tgone,
Die hadde eenen jongen sone,
Die Jan hiet ghewaerlike:
Dien sone gaf hi te huwelike
Hertoge Willem van Gelre sijn
Natuerlike dochterkijn;
Ende binnen des Weemaers tiden
Rees dorloge op, in beiden siden,
Tusscen vrou Johannen van Brabant
Ende hertoge Willem van Gelderlant,
Daer ic u vore af dede vermaen,
Ende hadde vast een wijl ghestaen
Al tuckende, als ic vernam,
Ende heer Jan van Witham,
Drossate van Brabant, als een degen,
Lange ten Bossche hadde ghelegen.
Ende daer uut ende in gereden
Metten sinen, te meneger steden,
Den gelderscen gheschedicht sware,
Soe ghedroech die raet daer nare
Dat si voer den Grave reden,
Ende begerden met ernsticheden,
Van vrou Johannen wegen, met vliete,
Dat mense daer in riden liete;
Want hare, tallen termine,
Sculdich ware open tsine,
Wanneer dat sijs behoeflijc waer.
Daer op beriet hem Weemaer,
Heer van Cuyck ende van den Grave,
Met magen ende vrienden, dier hi ave
Wel was vorsien, te dier steden;
Want hire vele hadde gebeden
In groten ghetale, vele goeder lieden,
Alsoe dat hem eneghe rieden
Dat hi niemende, te dien tiden,
Daer binnen en soude laten riden;
Want sijn sone, dat was claer,
Aen tshertogen dochter ghehielict waer
Van Gelre, ende hi selve mede
Hadde grote erffelichede
Onder den gelderscen hertoghe.
Andere seiden, met moede hoghe,
Dat hi sculdich int openbare
Sijn leenvrouwe in te laten ware.
Ten slote es Weemaer daer bi bleven
Dat hi antworde heeft gegeven
Den drossate, in deser maten:
Dat hi gerne in woude laten
XXV glayen, niet meere,
Met vorwaerden dat si gheen dere
Den gelderscen en souden beraden
Uut den Grave, noch geen scaden
Die drossate daer uut doen en soude
Den gelderscen; maer niet en woude
Die drossate alsoe daer binnen comen;
Maer begerde, tot sijnre vromen,
Dat mense hem opende te hant,
Tot mier vrouwen behoef van Brabant,
Op dat si haer daer uut mochte
Behulpen, daert haer goet dochte,
Tegen haer viande, waert gheboerde,
Ende dat van recht also behoerde
Haer gheopent te wesen, in haer gewelt;
Want ment van hare te leene helt.
Daer op beriet hem weder daer
Van Cuyck mijn her Weemaer,
Ende eneghe vrienden, die hem rieden
Dat hi mijnre vrouwen lieden
Van Brabant in en geenre maten
Binnen den Grave en soude laten,
Antworde hi selve daer op rassche:
‘Bi den heileghen Cruce van Assche!
Ic sal een goet Brabanter sterven!
Des en sal ic nemmermeer derven.’
Ende hi woude al te hant
In laten den drossate van Brabant
Metten sinen, si u verclaert.
Doen namenen die Geldersce, ter vaert,
Die, met sijns soens wive daer ter stede,
Daer waren, ende sulc andre mede,
Die van dier partien waren,
Ende vingen mijn heer Weemaren
Den heere van Cuyck, al was hijs erre,
Ende bondenen vast op een kerre,
Ende voerdenen alsoe gheraen
Te Niemeghen, daerne saen
Die hertoghe van Gelre helt,
Sijn leven lanc, in sier ghewelt,
Vast ghevangen ende done.
Aldus bleef Jan Weemaers sone
Heer van Cuyck ende van den Grave,
Ende hadder de possessie ave.
Hertoghe Willem onghespaert
Trac haestelijc te Graven waert
Tot sinen behuweden sone,
Ende daer besette die ghone
Den Grave, alsoet hem ghenoeghde,
Ende tsinen profite gaedde ende voeghde,
Ende vesteghet al te hant
Wel ende vast van sijnre hant.