Brabantsche yeesten. Les gestes des ducs-de-Brabant par Jean de Klerk d'Anvers (3 delen)

Hoe Peter Coutereel sijn opset maecte metter ghemeinten jeghen die goede manne.

XLIII.

In dier nacht sijn op ghestaen
Die gemeinte, die bevaen
Meinden te hebben der stat huus
Met Peter Coutreele, nu hoort abuus:
Eens goedsmans marte was ghesonden
Spade om wijn, te selven stonden,
Die dit opset heeft vernomen,
Ende es haesteliken comen,
Ende condeghet al onghelet
Enich der heeren van der wet.
Die goede man, die dit verhoert,
Hevet ghecondicht rechtevort
Sinen ghesellen, ende vort dat
Den goeden mannen van der stat.
Doen si dit dus hadden verstaen
Hebben si der stat huus bevaen,
Eer die ghemeinte samentlijc
Vergadert waren volcomelijc.
Ter selver tijt soe was aldaer
Te Lovene her Gheert van Vorselaer,
Een vroem ridder ende een coene,
Ende wel besocht in allen doene:
Als hi vernam dit groot riveel
Reet hi bi Peteren Coutreel,
Ende sinen hoep, al sonder vieren,
Hem sijn opset calangieren,
Dat groot quaet was dat hi dede
Sulken beruerte in die stede
Te maken, ende groote scande,
Waer mens vermaende in elcken lande.
Met al wat hi daer toe sede
Soe en const hi Petren daermede
Niet bewegen, noch af ghesetten,
Noch sijn opset oec beletten.
Doen her Geert van Vorsslaer sach
Dat hem hulpen niet en mach
Sijn onderwijs, te dier steden,
Es hi wederom ghereden
Aen der stat huus, hoerdic bedieden,
Ende presenterde den goeden lieden
Petren Coutreel met sijnre roten
Met hen lieden te bestoten;
Want de ghemeinte met haren scaren
Noch al vergadert niet en waren,
Ende hi rechtvort, in dier nacht,
Oversien hadde al haer macht,
Ende waren die ghetogen neder
Dander souden keeren weder,
Die noch bi Petren niet en quamen:
Als si die niemare vernamen
Si souden vlien van groten gruwe,
Als jonghe kiexken voer den wuwe.
Dit soe was die raet aldaer
Van den heere van Vorsselaer;
Maer wat hi se troeste oft niet
Si en dorstens volgen niet.
Als hi dat sach is hi gescheden
Van hen, ende es sier strate ghereden.
Aldus wies seere Peters macht
Coutereels, binnen diere nacht.
Bi der hallen, op die groot merct
Te Loven, heeft hi hem ghesterct,
Ende die ghemeinte ghebattailliert.
Daer bleven si staende, alsoe bestiert,
Tot smorgens dat die sonne scheen,
Ende doen trocken si al ghemeen
(Peter ende al sijn meisniede)
Voer der stat huus. Die goede liede
Vraeghden hen met worden sware
Wes dat haer begeren ware
Van hen te hebben, dat si soe quamen
Met sulcker menichte te samen,
Ende alle met ghewapender hant?
Doen antworde al te hant
Peter Coutereel met sijnre scaren:
Dat si daer om niet uut en waren
Om iemans erch, groot no cleene,
Dan si te weten allene
Begerden sunderlinge die dingen
Van der stat goede rekeninge,
Ende, woude men hen die doen gescien,
Si wouden te vreden sijn van dien:
Daerom soe waest dat si daer quamen.
Als dat die goede lieden vernamen
Soe waren daer enege, die spraken:
‘Mi en gaen niet aen die saken,
Al ben ic van den gheslechte:
In was noit in der stat rechten.’
Die ander seiden: ‘Na minen wane
Het en gheet mi oec niet ane;
Al hebbic vortijts recht gedragen,
Ic en was noit van minen dagen
Rentmeester, noch en hadde in hoede
Clein noch groot van der stat goede.’
Die derde seiden openbaer:
‘Over xx of xxv jaer
Hebbic rentmeester wel gesijn,
Daer ic die rekeninge mijn
Af hebbe gedaen, ende besceiden,
Als dat blijct.’ Die vierde seiden:
‘Ic hebbe onlancs, dat es claer,
Rentmeester geweest, ende openbaer
Hebbic rekeninge gedaen,
Ende ben wel ghetroest daer aen
Dat men die noch visentere,
Ende ripelec examinere:
Hebbic mi daer in ontgaen
Daer af willic in boeten staen.’
Die vijste seiden, met worden snel:
‘Ic ben rentmeester; ic wille wel
Dat ic rekenen mocht van dat,
Na costume van der stat;
Maer mi waer leet, om minen wille,
Dat enege onrast of ghescille
Op verstonde of ghesciede.
Ic ben te vreden ende biede
Dat men mine rekeninge hore,
Ende wel oversie, ter core.’
Dus wordt ghesloten, in deser maten,
Dat mense op soude laten,
Ende hen doen met goeden moede
Bewisinge van der stat goede,
Bi redene, daer in behouden,
Dat si toe seggen souden,
Dat si geen meshandelinge
Niemende anders sunderlinge
Doen en souden, noch belet,
Weder aen lijf, noch aen let.
Als dese vorwarde was gedaen
Liet men op thuus comen saen
Peteren Coutereel, met al
Sinen briganten, in groot getal.
Als dus opt huus was, si u cont,
Peter Coutereel, dede hi ter stont
Hem over leveren, met corten worden,
Alle die slotele, die behoerden
Tot der stat; ende daer na saen
Heeft hi die goede manne gevaen
Van den geslechten, ende in besorch
Dede hise leggen op die borch;
In vresen jammerlec begangen
Hilt hise langen tijt gevangen,
Ende stelde die wet, hoert mijn bedieden,
Al gader van gemeinen lieden
Te Lovene, dat si u cont,
Ende daer naer scicte hi ter stont
Aen den ghenen, herde sciere,
Die de grute van desen biere
Vercocht hadde, die opperste was
Bi den hertoge, maer niet mids das
Dat hi de hoeghste was geboren,
Maer van ghelove verre te voren
Boven alle die baenritsheren,
Die tier tijt in Brabant weren.
Ende dese verwerf alsoe die dinge
Dat die hertoge penninghe
Van der gemeinten, in groot getal,
Heeft genomen, ende liet al
Dese dingen aldus ghescien,
Ende dore die vingere heeft ghesien.
Van Petren latic mijn tellen,
Ende van sinen medegesellen.
Ic sal u noch vertellen vort
Van hen, als ghi hebt ghehoert,
Wes des anders nachts ghesciede
Te Bruessel, tusscen die goede liede
Entie ghemeinte, die verstaen
Hadden hoe dat het was vergaen
Te Loven, soe hen bi was bracht
Op der Magdalenen nacht.