Brabantsche yeesten. Les gestes des ducs-de-Brabant par Jean de Klerk d'Anvers (3 delen)

Hoe die ghemeente te Lovene opstont.

XLII.

Cort hier na, si u verclaert,
Quam een met vissche te Loven waert
Om der venten daer te pleghen:
Omtrent der Leeps bleef hi verlegen
In eenen wech, daer hi en mochte
Niet uut gheraken, ende hem bedochte
Dat hi ter venten ten termijn
Niet te tide en soude sijn,
Ende dat hem dat vele scaden soude:
Om dat hi hem selven hulpen woude
Heeft hi ghenomen, doer dese dinc,
Een pert, dat in der weyen ginc,
In eenen bempt, die daer stont bi;
Ende metten perde soe halp hi
Hem selven uut; ende daer na saen
Heeft hijt in de weye ghedaen
Daer hijt vant, ende voer na dat
Ter venten te Loven in der stat,
Met sinen visscen. Al dit gheschien
Hadde een quaet knecht ghesien,
Ende heeft dit bi bracht algheheel
Den meyer van Loven, Peter Coutreel,
Seggende hem, al onverholen,
Dat hi tpert hadde ghestolen
Uut der weyen, ende hadt vort an
Daer na ghespannen in sijn ghespan,
Ende wech ghevoert soude hebben daer;
Maer dat hi sijns wert ghewaer,
Soe spien hijt uut, sonder beiden,
Ende deet weder in der weiden.
Dese clappaert, daer ic af telle,
Heeft noch meneghen gheselle
Achter ghelaten, die met onrechte
Aenbrenghen daer si sware plechte
Den armen menschen dick met werven,
Ende lijfs ende goeds verderven,
Op dat si mogen te hove een soppe
Crigen, oft een snickel brocke.
Des moet gheclaeght sijn jammerlike
Onsen Heere van hemelrike,
Dat men soe quaden tongen vint,
Ende mense niet boven toe en bint,
Ende dat die heeren alsoe doven
Dat si hen soe licht gheloven,
Ende daer af soe groot verdriet
Te vele stonden es gheschiet;
Want een quade tonghe, si u verclert,
Es meer tontsiene dan enich swert.
Daerom men noch te seggene pliet:
Quade tonge brect been; si en heiles niet.
Dese clappaert soe vele braste,
Dat namaels quam te groten laste
Der stat van Loven, samentliken
Den ermen ende oec den riken.
Ic seght in rime, sonder prose:
Van cleinen dinghe comt dicwijl nose,
Als ghi selt horen nu hier na
In mijn redene et cetera.
Als dit die meyer hadde verstaen,
Peter Coutereel, dede hi saen
Sijn dieners, stille, niet overluut,
Met desen clappaert trecken uut,
Die hebben ghevanghen dien simplen man,
Ende van dieften gesproken an;
Doch die man begerde slecht
Dat men hem dade der stat recht.
Hierom die meyer doen began
Te dingene jegen desen man.
Na tale ende na antworde,
Ende na die waerheit, die men horde,
Ende tbescheit dat men daer vant,
Wijsden trecht quijt te hant.
Al was dit metten recht ghedaen
Die meyer en wouts niet laten gaen,
Alsoe dat die vorseide stat
Van Lovene versochte dat
Hine daden uut den vangenisse,
Na uutwisen van den vonnisse,
Doer al dat aldus was ghedaen
Met vonnesse en liet hijs niet gaen.
Die van Loven hierom en wouden
Petren niet meer voer meyer houden,
Ende seiden dat hi dade dat
Jegen trecht van der stat,
Dwelc hi te houden hadde ghesworen,
Doen hi meyer wert hier voren,
Der scepen vonnis te exequeren,
Sonder hem daer af te absenteren.
Peter Coutereel trac int fijn
Bi den hertoge Wencelijn,
Die doen ter tijd lach te Vuren,
Ende claeghde hem sijn aventuren,
Met swaren tichten over die stat,
Den hertoge seggende hoe dat
Hem sinen vordren, al tot desen,
Die hertogen hadden ghewesen,
Toebehoerde die voeghdie
Van rechtswegen die meyerie
Van Loven, sonder iemants letten,
Enen meyer daer te setten,
Ende tontsetten na sijn ghenueghen,
Als hem pointen sal ende vuegen,
Ende want sijnre ghenaden claer
Ghelieft hadde hem aldaer
Meyer te maken, tsijnre vromen,
Ende hi noch niet en hadde vernomen,
Heimelike noch openbare,
Dat hi bi hem ontset ware,
Soe waer hi nochtan ontset
Van sinen ambacht bi der wet
Van Loven, ende bi der stat,
Die niet en kenden noch en hilden dat
Hi meyer ware; het gave hen vri;
Maer voer hem selven soe kende hi
Dat seere weinich daer aen hinghe;
Maer hi gevoelde sunderlinghe
Dat die hertoge daer mede
Sijn recht ende sijn heerlijchede
Verliesen ende quijt werden soude;
Ende om dat hi hem quiten woude
In sinen heere, ende oec mede
In den eet, die hi hem dede
Doen hi hem gaf des meyers macht,
Soe heeft hi dat bi hem ghebracht.
Als Peter Coutereel hadde op ghedaen
Die clage, die ghi hebt verstaen,
Voer denhertoge, die te dier uren
Was in de zale van der Vuren,
Daer bi hem was een, ende niet meere,
Her Reinout, van Scoenvorst heere,
Die opperste was ende hoeghst ghetogen
Van den rade des hertoghen:
Die seide tot den hertoghe: ‘Heere,
Ghi en wert mechtich nimmermere
Noch gheweldich uwer stat
Van Lovene, het en si dat
Ghi soe doet in enegher wisen
Dat die ghemeinte oprisen,
Ende die gheslechten onder bringen.’
O lasen, hoe mochten sulken dingen,
Ocht sulken worde teneger stont
Liden doer eneghen edelen mont?
Voer waer, al droegh hi edelen name,
Dat wort heeft een ander fame,
Ende noit en was sulc wort gheseit
Uut gronde gherechter edelheit.
Die hertoghe, die dat bitter wort
Van sinen rade heeft ghehoert,
Die hi gheloefde ende minde
Boven al andre, die hi kinde,
Meinde wel dat sinen raet
Dat seide tot orbore ende baet,
Ende tot des hertogen proffijt,
Ende naemt in doeghde, te dier tijt:
Maer sijn herte, sijn edel mont
Daer op tantworden niet en stont,
Ende sprac van andren saken,
Die desen dingen niet en raken,
Noch daer toe en dienden iet,
Recht ghelijc als of hi niet
Daer op en hadde willen letten,
Noch die saken vort setten.
Als Peter Coutreel sach dat daer af
Die hertoge hem genen troest en gaf
Anders iet, tot sinen dingen,
Dacht hi dat hi woude volbringen
Tselve, dat die opperste raet
Vort hadde gheset van deser daet,
Meinende bi der hulpen sijn
Bi den hertoghe Wencelijn
Wel der saken doer te comen,
Die hi dus hadde aengenomen;
Want hi was al utermaten
Bi den hertogen doen ende laten.
Dus trac Peter Coutereel ter vaert
Weder omme te Lovene waert,
Ende vorderde seere suptyllike
Sijn opset int heimelike,
Met tween jongen, sinen neven,
Dien hi te kennen heeft ghegeven
Dopset van desen dingen,
Die hi meinde te volbringhen,
Ende heeft aldus gheworven vort
Die ghemeinte aen sijn accort,
Met scalken suptilen listen,
(Die goede manne des niet en wisten!)
Dat hi dit aldus impetreerde,
Ende die ghemeinte inflammeerde,
Ende gaf hen lieden te verstaen
Des niet ghepeist was noch ghedaen.
Doen hem dochte dat hi ghenoech
Die ghemeinte, na sijn ghevoech,
Beruert hadde, na sijn acort,
Ghevielt, na Ons Heeren gheboert
Als men screef int openbaer
MCCC ende LX jaer,
Dat hi sijn opset eerst volbracht,
Op der Magdelenen nacht.