Brabantsche yeesten. Les gestes des ducs-de-Brabant par Jean de Klerk d'Anvers (3 delen)

Hoe Mechelen aen den greve van Henegouwe verset wert, ende daerna vercocht den greve van Vlaendren.

XXVIII.

Doen tjaer Ons Heeren stont ghescreven
Derthien hondert derthiene daer neven,
Ende Adolph, sijt seker das,
Van der Marke bisscop worden was
Van Ludicke, heeft hi niet lange gelet
Hi en heeft Mechelen verset
Aen grave Willeme van Hollant,
Van Henegouwe, ende van Zeelant,
Voer xv dusent gulden doe.
Die paus gaf sijn consent daertoe,
Op sulken bespreck, hoerdic verclaren,
Dat die bisscop binnen vijf jaren
Weder sal quiten, ende lossen dien pant
Uut des graven Willems hant.
Hier na es te weten claer
Derthien hondert xvj Ons Heeren jaer,
Die selve grave Willem, si u bekant,
Van Henegouwe ende van Hollant,
Cochte Mechelen met goude
Jegen her Floreisen Berthoude,
Ende, na dien coep, al te hant,
Ontfinct grave Willem, si u bekant,
Te leene, ende es worden man
Van den derden hertoge Jan,
Van Brabant, ende gheloefden clare
Te dienen, jegen wien het ware,
Op sinen cost ende op sier lieden;
Voert gheloefde hi, hoerdic bedieden,
Te Mechelen te doene houden al
Dat men in Brabant ghebieden sal,
Bi ghemeinen consente, ter waerheden,
Der baenrotsen ende der goeder steden,
Alsoe dat claerlijc bliken mach
Bi den leenboeke, doe ic ghewach.
Dese grave was vader, sijt seker das,
Grave Willems, die dierste man was
Van vrou Johannen van Brabant,
Als u hier voren wel es bekant.
Dus hadde grave Willem, verstaet dat,
De helicht van Mechelen der stat
Beleent, soe ic u doe bediet,
Hopende dat die bisscop niet
Lossen en sal noch quiten mede,
Op die hope dat hi dede
Den coop (iegelijc dit onthoude!)
Jeghen hertoge Floreise Berthoude,
Van der ander helicht, hopende seere
Dat hi daeraf gheheel heere
Bliven soude, dit es waer;
Maer het verkeerde, want cort daer naer
Dat hi den coop dus hadde ghedaen,
Quijtte bisscop Adolph saen
Van Ludicke die helicht sijn
Van der stat van Mechelijn,
Ende lostese uut grave Willems handen.
Als dit grave Willem hadde verstanden
Dochte hem wel, int openbare,
Dat hem clein beholpen ware
Metter ander helicht; want si
Nergens sinen lande bi
En laghe, maer verre daer af ghescheiden,
Ende dat hi die heerlijcheiden
Van sier helicht, dat docht hem cleene,
Van den hertoge hilt te leene
Van Brabant, ende, mids deser daet,
Ghedroegh alsoe grave Willems raet,
Dat hi verwerf, in corter tijt,
Datten coop wort ghescouden quijt,
Die hi dede, soe ic vore screef,
Jegen her Floreise, ende aldus bleef
Her Floreis weder, doe ic ghewach,
Heere van Mechelen, soe hi plach,
Eer dat den coop was ghedaen,
Ja, vore deen helicht, wilt verstaen.
Dese heer Floreis Berthout, dit versta,
Hadde een dochter, die Sophia
Bi namen hiet, die hadde ghetrout
Greve Otten sone Reinout
Van Gelre: dus es die helicht bleven,
Doen her Floreis liet sijn leven,
Van Mechelen, elc dit versinne,
Op dier dochter, die gravinne
Van Gelre was, in lieghe u niet.
Hier na, te wetene, soe gheschiet,
Als men screef Ons Heeren jaer
Dusent drie hondert ende daer naer
Drie en dertich, dit wilt mercken,
Dat bisscop Adolph van der Mercken,
Bisscop van Ludeke, verstaet den fijn,
Bi rade der capittlen sijn,
Vercochte sijn helicht altemale,
Om honderd dusentich riale,
Van Vlaendren grave Lodewike,
Met condicien properlike,
Daer inne bevorwaert ende ghedaen,
Dat greve Lodewijc sal ontfaen
Die helicht van Mechelen ghemeene
Van der kerken van Ludicke te leene,
Ende dat hijt met vorwaerdicheiden
Nemmermeer en sal laten scheiden
Van Vlaenderen, sekerlike,
Ruerende van den keiserike,
Ende dat Geeraertbergen ende Bornhem,
Dwelcke waren, ic seker ben,
Oude vergheten leen doe.
Der kerken van Ludicke horende toe,
Metter stat van Mechelen oec dan
Te leene sal houden, ende worden man
Der kerken, soe die brieve der saken
Claerlijc mensie daeraf maken,
Des bisscops ende des greven mede.
Cort na dit, dat es waerhede,
Cocht greve Lodewijc met penninghen sijn
Die ander helicht van Mechelijn
Jegen greven Reinoute, sijt seker das,
Van Gelre, die doen momboir was
Sier outster dochter, dat versinne,
Die sint van Cleve was gravinne
Daer op die helicht, sijt des vroeder,
Van Mechelen van harer moeder
Haer was verstorven, dat versint:
Si was her Floreis Berthouts kint;
Want her Floreis die heere
Was deser maghet witheere.
Alst dus greve Lodewijc hadde volbrocht
Ende beide die helichten ghecocht
Van Mechelen, soe ghi hebt ghehoert,
Heeft hi ghesonden rechtevort
Sijn procureurs, sonder verbeit,
Metten brieven des coeps vorseit,
In der stat van Mechelen. Tien stonden
Heeft die bisscop oec ghesonden
Sijn procureurs, ende daer met
Die greve van Gelre, dat wet,
Die sine, als momboir, verstaet den fijn,
Van der oudster dochter sijn,
Om dien van Mechelen, dats waerhede,
Quijtsceldinge te doene van haren eede,
Die si vortijds hadden ghedaen
Haren ouden heerscape, wilt verstaen,
Ende hen vort te versueken meere,
Dat si den greve voer haren here
Ontfingen, ende hem hulde ende eit
Daden van ghetrouwicheit;
Op welc versuec die stat tier tijt
Van Mechelen begherde respijt,
Om hen te beraden, hoert mi ghewagen.
Als dat die procureurs aensagen
Dat si niet meer ghecrigen en conden,
Scieden si van daer, tien stonden,
Int jaer vorseit, doe ic ghewach,
In julio den Xiiij^sten dach.
Om dat die stat, wilt mi verstaen,
Van Mechelen niet en wilde onfaen
Greve Lodewike, es hi te hant
Worden der stat viant,
Ende besette de palen van sinen lande,
Dat hen gheenreleide provande
Toecomen en mochte, ende allet goet,
Dat die portren, des sijt vroet,
Van Mechelen hadden in sijn lant,
Daer sloegh hi alomme op die hant.
Alst dier stad dus hardelec stoet
Van Mechelen, schicte si metter spoet
Aen hertoghe Janne met clagen groot:
Om hulpe ende troest te harer noot
Baden si met herten seere.
In sinen rade vant die heere
Dat hi der stat, te haren vermane,
Sculdich ware bi te stane,
Niet allene, dat wilt verstaen,
Om den dienst, die si hem hadden ghedaen,
Maer datter oec niet int openbare
Sijn recht inne ghelegen ware,
Mids dat men die helicht, wilt verstaen,
Van hem waer sculdich te leene tontfaen.
Ende aldus en hadde dien coop,
Die grave Lodewijc dede, gheen beloop
Jegen Reinoute, soe ic seide vore,
Als sijnre dochter mombore;
Want hi ghesciede, si u bekent,
Sonder des hertogen consent,
Soe was, na recht al ghemeen
Tshertogen behoef verbuert dat leen,
Ende den anderen coop, die hadde gedaen
Greve Lodewijc, dat wilt verstaen,
Jegen den bisscop, die meinde hi claer
Te lossen; want hi die naeste waer
Na den rechte, ghemerct, des sijt ghewes,
Dat Mechelen uut Brabant comen es,
Ende al omme gelegen, aen elcken kant,
Binnen den palen van Brabant,
Ende overmids, verstaet die worde,
Dat dander helicht hem toe hoerde,
Als overheere van der stede.
Oec meinde die hertoge mede,
Ende die stat beide ghelijc,
Den coop, die greve Lodewijc
Voertijts jegen den bisscop dede,
En waer van gheenre werdichede;
Want hi niet gheschiet en waer
In sulker manieren als daer
Toe behoefde, met corten worden,
Metten solempniteiten, die hoerden
Na den rechte daer toe, verstaet dat.
Dus es die hertoge ende die stat
Van Mechelen overcomen des
Dat si malkandren, sijts ghewes,
Haer recht selen hulpen houden
Jegen alle diet weren wouden.
Als dit vernam grave Lodewijc
Heeft hi ghecregen den coninc rijc
Van Beehem tsier hulpen, in goeder trouwe,
Coelne, Ludicke, Henegouwe,
Hollant, Zeelant, tsijnre vramen,
Gelre, Gulicke, Loen, ende Namen,
Ende her Janne van Beaumont,
Brueder van Henegouwe, tier stont,
Den heere van Valkenborch, dit versta,
Heynsberghe, Voirne, et cetera.
Dese heeren, si u bekant,
Hilden besloten Brabant,
Metten grave van Vlaendren, sonder wanc,
Den tijt van neghen maenden lanc.
Ten utersten bleven sijs samentlije
In coninc Philips van Vranckerijc,
Die hem van der saken te hant
Liet informeren. Na dat hi vant
Datter veele swaerheiden, tien tiden,
Inne lagen, te beiden siden,
Soe heeft hi, mids dien ondersceide,
Die stat van Mechelen tusscen beide
In sinen handen genomen, tien stonden,
Ende heeft enen ridder daer ghesonden,
Heeren Fredericke van Pickengny
Die van sconincs wegen, seggic di,
Die stat verwaerde, dit es waer.
Uut desen eest bleven dat noch aldaer
Die ammans knapen, hoert mi ghewagen,
Al noch die machuwe dragen.