Brabantsche yeesten. Les gestes des ducs-de-Brabant par Jean de Klerk d'Anvers (3 delen)

Dit is tseggen hertoghen Willems van Beyeren, sgreven van Henegouwen, van Hollant.

XVIII.

Hertoghe Willem van Beyerlant,
Grave van Henegouwen, van Hollant,
Van Zeelant, here van der Vrieschen riken:
Doen te weten iegheliken,
Aensiende die grote verderflijcheit
Manslacht ende sterflijcheit,
Die van brande sijn aengheresen,
Ende scaden, die hebben ghewesen
Tusschen onsen gheminden verderflijc
Onsen neve grave Lodewijc
Van Vlaendren, hertoghe van Brabant,
Grave van Nevers, dat goede lant,
Van Rethees ende van Mechelen heere,
Sinen goeden steden, ende vort mere
Sinen goeden lieden, edel ende rike,
Ende onedelen des ghelike
Van Vlaendren, ten eender side,
Ende ons liefs neven bander side
Van Lutzenborch, hertoghe Wencelijn,
Ende van Brabant, metter vrienden sijn,
Daer noch meer quaets uut hadde geresen
Hadde dit opnemen niet ghewesen
Bi onsen versueke vervolght dus vort,
Dwelc wi, om pays, om goet accort,
Aen hebben genomen tonser pine,
Uut rechter minnen die sculdich tsine
Es tusschen hen onverbrekelike,
Mids dat si in huwelike
Twee susteren hebben, si u bekant,
Ende oec harer beider lant
Deen aen dander es gheleghen,
Soe sijn si sculdich van te plegen
Goeder minnen, ende ghebuersamheit,
Tegader, met ghetrouwicheit;
Ende om dat wi, in rechter trouwen,
Van maeghscape sijn daer in ghehouwen
Te blusschen ende te doen belet
Alsoe vreseliken opset
Als si daden, in allen wegen,
Sal elc goed mensce sijn genegen,
Ende stellen tot pays sijn begert:
Hier om wi Willem voere verclert
Van Beyeren, mids der machtichede
Onser neven, onser moyen mede,
Mids openen brieven, claer bescreven,
Ons die sentencie hebben ghegeven,
Ordeneren wi, ende verclaren
Ende seggen ons seggen, ende openbaren,
In der vorme, in der maniere
Na volgende nu al hiere:
In den iersten, wi pais uutgeven
Tusschen onse vorscreven neven
Ende onser moyen tsine in vreden
Edle, onedle, lant ende steden,
Van desen daghe nu vort ane,
Ende nemmermeer weder op tstane
Om enich ocsuyn dat es gheleden,
Tusscen hen, tot den dage van heden,
Ende getrouwe minne, ende anders niet,
Dragen, ocht noit en waer gheschiet,
Ende nemmermeer, om dese saken,
Orloghe noch vermaen maken.
Item, alle die sijn ghevanghen,
Die wile dorloge heeft ghehanghen
In dene of in dander partie,
Ja alsoe verre als sie
Haer ranchoen niet en hebben betaelt,
Noch daer af dach en hebben ghetaelt,
Maer die ghevanghen sijn buten desen,
Selen quijt ende vri wesen
Met redeleke coste, sonder te doene
Vervolch van enegen ranchoene.
Item, wi sien aen dat ghone
Dat om den twist eenege persone
Ute den haren sijn verdreven,
Ende mids den orloge uut sijn bleven,
Die volgen ocht volgen mochten bi tide,
In deen of in die ander side,
Daer af mocht bliven haet ocht nijt,
Hier na, in toecomender tijt,
Op dat elcken, die es verdreven,
Tsine niet weder en ware ghegeven,
Soe seggen wi, om goede eendrachticheit,
Om pays der landen voerseit,
Dat elc op tsine comen sal,
In der vormen ende manieren al
Dat hijt voer den orloghe
Te houden plach, sonder prologe,
In payse, sonder vermaninghen
Van den vorleden dinghen.
Ende sal ons gheminde neve doen
Van Vlaendren rumen sijn garnisoen
Van Haffligem, ende in sijn regement
Den abt setten, in sijn covent,
Ende vort bi geen van onsen neven
En sal daer werhuus sijn verheven,
Noch belasten van nu vort;
Maer laten tgodshuus, soet behoert,
Den dienst Gods daer in te doene,
Als huus van religioene.
Noch seggen wi ende ordoneren
Om dat somme steden ende baenritsheeren
Van Brabant, ridders, ende knechten verkoren,
Manscap, trouwe ende eet geswoeren
Hebben onsen vorseiden neve
Van Vlaendren, soe lange als hi leve,
Dat Loven ende Bruessel mede,
Nivele ende Thienen die stede,
Hem eens des jaers alle viere
Dienen, elc met eenre banniere
Van harer wapen, verstaet den sijn,
Van ses weken den termijn,
Onder elc XXV man
Ghewapent, wanneer si van
Onsen neve des werden versocht,
Tegen wien dat wesen mocht
Sijn orloghe, behouden daer inne
Den hertoghe ende der hertoginne,
Onser moyen van Brabant,
Of oec tegen haer goede lant.
Onder dese banniere sullen wesen
Twee baenrutse, ij ridders gepresen.
Dit sullen si doen, als voren ghenant,
Ten coste des lands van Brabant;
Ende mids dien sal ons neve vorseit
Quijt schelden trouwe ende eit
Den goeden steden van Brabant,
Ende den edelen, ende te hant
Te nieute doen ende overgeven
Die brieve, diere af waren gescreven.
Ende want, ten versuecke der steden
Enten edelen, die hem eet deden,
Ende bi haren rade, ons neve tsier vromen
Den titel heeft aenghenomen
Hertoge van Brabant hem te scriven,
Soe sal hem dien titel bliven,
Op dat hi wille, al sijn leven,
Om des dienst wille vorscreven.
Item, alsoe salegher ghedochte
Ons lieve gheminde neve cochte
(Van Vlaendren ons neven vader)
Die stat van Mechelen, ende algader
Die dorpen ende haer toebehoeren,
Ende ons geminde heere vercoren
Ende oem, Philips van Vranckrike,
Wiens ziele God van hemelrike
Ghenedich si, ordeneerde sijn seggen,
Soe wanneer hi soude af leggen
Dien coep, dien hi hadde ghedaen
Ons vorseiden neve, soude hi ontfaen
Sesentachtich dusent vijf hondert ryale
Van goude, verstaet mijn tale;
Ende want ons neve nu ter tijt
Van Vlaendren, mids dit ghestrijt,
Die wile dorloghe heeft ghereden,
Cost ende scade groot heeft leden,
Mids dat den peis, si u verclaert,
Die gemaect ende besegelt waert
Tot Assche, alsoe die brieve uut spreken,
Hem niet ghehouden en was sonder breken,
Soe seggen wi ende ordeneren,
Om sijn scade te compenseren,
Ende in beternessen van desen dingen,
Dat hi ende sijn nacomelinghen,
Graven ende gravinnen mede,
Sullen heren sijn van der stede
Van Mechelen, ende al haer aencleven,
Erflec, eewelec, sonder begeven,
In al der vormen, in al der saken,
Dat die brieve des coeps mensie maken,
Alsoe hi eet ende manschap dede
Den bisscop enten kapittel mede,
Daer men af hout die stat te lene,
Openbaerlijc int gemene,
Dat die ons neve van Vlaendren al
Ewelec vri behouden sal,
Hi ende sijn oer, in erflecheden,
Sonder iement anders heerlicheden
Daer in te hebben, oft eenich recht,
Ende sal ons vorseide moye slecht
Ende ons neve van Lutzenborch
Ende van Brabant, om tbesorch
Dat toecomende mocht op risen,
Over geven ende bewisen
Alle die brieve samentlike
Des seggens ons oems van Vranckrike,
Die si op Mechelen hebben moghen,
Binnen drie weken, onvertoghen.
Item, alsoe ons gheminde nichte
Gravinne van Vlaendren gheen gherichte
Van onsen sere gheminden neve
Haren vader (wien God vergeve
Sijn mesdaet!) noch bewisinghe
Ghehad en heeft, noch betalinghe
Van huwelike, noch van allen
Rechte, des haer mocht toe vallen,
Noch in haven, noch in kasteelen
Van haren susterliken deelen,
Daer ierst uut sproot die werringe,
Wi, als voer een rechtinghe
Van desen, seggen ende ordeneren
Onser nichten, ende accorderen
Hare, ende haer oeir, ende al
Dat oir, dat si namaels crigen sal
Van onsen neve haren man
Van Vlaendren, elcs jaers vort an
Die somme van x^m florine
Van Florenchen, goet ende fine,
Ende voer welke somme vorseit
Sal ons nichte in erflecheit,
Si ende haer oer voere ghenant,
Van onser moyen van Brabant,
Ende van haren oeire vort an,
In manscape ende te lene ontfaen
Die stat van Antwerpen, met al
Haren toebehoerten, groot ende smal,
Met neder ende hogher heerlicheit,
In afslaghe van der sommen vorseit.
Ende, of die renten ende opcomingen
Der vorseider stad niet en volstringen
Die x^m florine vore gelesen,
Sullen wi, na datum van desen,
Binnen eenre maent, met justen prisen,
Van den ghebreke vort bewisen,
Op die naeste renten, daer naest ghelegen,
Ende sal ons vorseide nichte hier tegen
Manscap ende eet van ghetrouwichede
Doen, ende ons neve mede,
Als hare momboer, sijts ghewes,
Ende haer oer, als vorseit es,
Onser gheminder moyen, ende vort
Den oeire van Brabant, als behoert
Den joncsten brueder of suster mede,
Den outsten te doene, na die sede;
Ende sal van Antwerpen die port
Hulden ende sweren vort,
Ten naesten iij weken, of daeren binnen,
Onser nichten der gravinnen,
Ende onsen neven daer toe meere,
Als hare momboer ende heere.
Ende mids desen, soe sal
Ons nichte ende neve hen houden al,
Gheloven ende confirmeren
Vri te houden al haer hanteren,
Chartren, privilegien, vriheden,
Die si hebben lange vorleden
Van den hertogen gheworven
Van Brabant, die sijn ghestorven.
Noch seggen wi, ende ordoneren
In ons seggen ende declareren
Dat van desen dage vortan
Ons gheminde moye, noch haer man,
Hertoghe van Lutzenborch ende van Brabant,
Als haer momboer, tgoede lant
Moghen en selen, om ghene letten,
Beswaren, vercopen noch versetten,
Noch becommeren, in ghenen keere,
In al noch in deele, nemmermere.
Noch seggen wi, met ripen sinne,
Dat ons lieve nichte de gravinne
Van Vlaendren, ende ons neve mede
Als haer momboer, met eede
Sweren sullen eet van trouwen
Om des si Antwerpen sullen houwen
Voer tien dusent penningen voer ghelesen,
Des jaers, soe hen dat es bewesen;
Des sullen si manscap doen ende eit
Onser liever moyen vorseit,
Voer hare ende voer haer oerlinghe;
Ende selen gescien dese dinge
Binnen xv dagen met lieve,
Na die date van desen brieve.
Ende in al dat seggen vorseit,
Of daer eneghe donkerheit
In gheviele, van enegher side,
Namaels in toecomenden tide,
Wi hertoghe Willem openbaren
Behouden daer in ons verclaren,
Ons goedduncken, ons declareren,
In al, in deele, als wi des weren
Versocht, van enegher partie.
Ende mids al der ordenanchen, die wie
Hebben voorsproken ende uut gheseit,
Seggen wi pays ende eendrachticheit
Tusschen onse lieve neven,
Haer lande, ende des daeraen mach cleven.
Ende dit seggen wi mids die cracht,
Bi onser discrecien, ende mids macht
Die ons onse vorseide neven
Met obligacien hebben ghegeven,
Met besegelde brieven wel gheraect,
Die ons daeraf sijn ghemaect.
Noch seggen wi ende verclaren mede,
Om meerder minne ende vriendelichede,
Deen ten anderen vort aen te dragen,
Ende vreese ende donckerheit te verjagen,
Dat alle coopliede van Mechelijn,
Van Antwerpen, van Loven, wie si sijn,
Van Bruessel, ende van den anderen steden
Van Brabant, selen vort met vreden
Haer comenscap minlijc hanteren,
Vredelec liden ende keeren
Deen stat ter andre, met vreedsaemheit,
Sonder ander nuwicheit,
Ocsuyn, of nuwe costume te maken,
Ende sullen bliven al die saken
Soe si stonden, van nu vort an,
Eer dat orloghe ierst began.
Ende om dat van outs es bleven
Dat die hertogen hebben ghescreven
Van Brabant, alst es blikelike,
Mercgraven van den roemschen rike,
Overmids der heerlicheit
Van der stat van Antwerpen vorseit,
Ende al eest alsoe dat wi
Gheordeneert hebben, waer bi
Onse lieve nicht van Vlaendren sal
Hebben die bewisinghe al
Op Antwerpen, groot ende cleene,
Als vorseit es, sal sijt te lene
Van onser liever moyen ontfaen
Van Brabant, ende haren oeire vort aen.
Wi ordeneren ende verclaren
In ons uutsprake, ende openbaren
Dat vort dien titel bliven sal
Onser vorseider moyen, ende al
Haren oeire, teewegen dagen,
Die den name van Brabant dragen,
Mids der soverainlijcheit
Van der hogher heerlicheit,
Ende ment van hare hout te lene.
In orconden alghemene
Ende in ghetughe der waerheit,
Wi Willem van Beyeren vorseit
Hebben uuthangende ghedruct, met lieve,
Onsen segel aen dese brieve,
Jeghenwordich ghemaect, ghegheven
In onser stat van Aedt, ghescreven,
Op der Heileger Drivoldicheit dach,
Die iiij daghe in junio lach,
Int jaer van gracien openbaer
Dertien hondert ende seven ende vijftich jaer.