Brabantsche yeesten. Les gestes des ducs-de-Brabant par Jean de Klerk d'Anvers (3 delen)

Die afcomende geborte van Wenceline en Johannen ende andere daer na.

VII.

Die alder ierste hertoge Jan,
Die den strijt te Woeronc wan,
Gaf Margrieten te huwelike,
Sijnre dochter, eenen Heinrike
Van Lutzenbourch, dats waerheit bloot,
Wiens vader hi versloech ter doot
Voor Woeronc, al in den strijt.
Dese Margriete, des seker sijt,
Die was emmer suster dan
Van den tweeden hertoge Jan,
Ende moye, nu hoerter na,
Van den derden (dat elc versta)
Hertoge Jan, vrou Johannen vader.
Hoert vort soe moeghdi allegader
Die maeghscap kennen, ende leeren:
Heinric van Lutzenborch, die met eeren
Ghetrouwet hadde vrou Margrieten,
Des hem billec niet en dorst verdrieten,
Want si was edel ende hoegheboren.
Haer vader was soe uutvercoren,
Van vromicheiden soe uutgelesen,
Dat hi qualec mocht sijn volpresen.
Dese Heinric, daer ic af leere,
Wert sint keiser ende heere
Almechtich van den Roemscen rike,
Dat men nie sint sijns gelike
Van doeghden en vant alsoe goet;
Soe hovesch, soe milde, ende soe vroet,
Soe wijs, noch alsoe goedertieren
En vant men noit van manieren,
Soe godfruchtich, noch soe reine;
Bedies heet menne int gemeine
Die goede keiser Heinrijc.
Leider, die alsoe jammerlijc
Van eenen valscen jacoppine
Wort vergeven met venine,
Dat hi, onder den nagel fijn,
Hilt (die valsche jacoppijn,
Daer hi Gods heilege vleesch ende bloet
Nutten soude die keiser goet)
Dat werde heilege sacrament.
Van Gode moet hi sijn gescent,
Die valsche pape, die bose hont,
Dat hi ye sulc werc bestont
Te vergevene alsulken heere,
Die Gode minde alsoe seere.
Rechtvort soe wert geware das
Die keiser, dat hi vergeven was,
Ende gaeft hem te kennen clare
Dat hi die baersculdige ware,
Ende bat hem, op ghenade,
Dat hi hem uut den wege dade,
Want hi hem claerlijc, al bloot,
Voer Gode vergaf sijn bitter doot.
Alsoe die scriften getuge geven,
Soe es hi een heilich sant verheven,
Keiser Heinric, dese edel man:
Aen vrou Margrieten dat hi wan
(Sijnre vrouwen, die dochter was
Van hertoge Janne, als ic las)
Eenen sone, die hiet oec Jan,
Ende dien bestaedde die wise man
Met eeren, binnen sinen leven,
Eer hi dus jamerlijc wert vergeven,
Aen van Behem des conincs kint;
Ende want die coninc, dat versint,
Van Behem daer na es gestorven,
Sonder ander oer heeft verworven
Die jonge Jan, keiser Heinrics sone,
Van Behem tconincrijc, dat gone
Hem van sinen wive es bleven.
Dus wert hi coninc in Behem verheven.
Dese coninc van Behem, dat volght hier an,
Ende die derde hertoge Jan
Van Brabant, vrou Johannen vader,
Dese waren beide gader
Ghesuster ende gebroeder kinder.
Dese coninc Jan woude meer en minder
Deilinghe hebben, si u bekant,
Van sinen neve van Brabant,
Als van sijnre moeder wegen.
Om dat die hertoge viel daer tegen,
Ende hem des niet en woude ghestaden,
Heeft hine swaerlijc verladen
Met seventhiene lants heeren,
Die hi wederstont met eeren.
Van Behem dese coninc Jan,
Dese mechtige, hoge geborne man,
Die hadde, bi der vrouwen sijn,
Vier sonen ende een dochterkijn,
Als ic terstont sal doen bediet:
Karle die outste hiet,
Ende bleef na die doot van hem
Coninc ende heer van Behem,
Ende wert sint gheweldichlike
Keiser van den roemscen rike;
Die ander sone hiet Wencelijn,
Van Lutsenborch hertoge fijn,
Grave van Chiny ende vort meere
Van Elzaten voeght ende heere.
Dese, als ic u dede bekant,
Hadde Johannen van Brabant,
Die hem ten derden lede bestont.
Die derde sone, doe ic u cont,
Hiet Joes, ende hadde in besorgh
Dmercgraefscap van Brandenborch,
Ende van Moravien des ghelijc.
Die vierde sone wert geestelijc
Verheven in der heiliger kerken,
Een van den viere patriarken.
Coninc Jans dochter, die maget fine,
Suster van Karlen ende van Wenceline,
Die dede huwelijc herde rike
Aen coninc Philips van Vrancrike
Sone, die hiet bi namen Jan,
Die sint dat conincrijc ghewan;
Na die doot van sinen vader,
Van Vranckrike al tenegader
Wert hi coninc ende heere,
Dat hi besat met groter eere.
Om die doeght, die hem claf an,
Hiet hi die goede coninc Jan.
Dese coninc Jan, daer ic af scrive,
Die ghewan bi sinen wive
Sonen IIII ende I dochter,
Dies hi leefde vele te sochter.
Die outste sone Karle hiet,
Dien hi dat conincrike liet
Van Vrancrike na sijn doot,
Dat hi regerde met eeren groot,
Ende soe wijslijc, verstaet tbediet,
Dat hi die wise Karle hiet,
Scoen van leden ende lanc,
Dat men in den ommeganc
Van al sinen conincrike
Ridder en vant sijns ghelike,
Als ic ter waerheit mach orconden;
In spele ende in tafelronden
Was hi die vroemste die men vant,
Verre of bi, in al dat lant;
Maer leider! int beste van sinen leven
Wort hem een puysoen gegheven,
Alsoe men seght bedectelike;
Maer niet en weetict claerlike,
Daer die cracht van sinen sinnen
Seer met waren ghequetst van binnen,
Dat hi dicwijl, meest altoes,
Ommechtich was ende sinneloos.
In desen state was dese heere
Coninc twintich jaer ende meere.
Mids sinen gebreke soe es gesciet
In Vranckrike groot verdriet,
Alst noch blijct alle dage.
Gode ontferme der groter plage
Over dat edel conincrike!
Maer om dat in der coronike
Van Brabant te seggen niet en hoert,
Soe willicker af swigen vort.
Die ander sone hiet Lodewijc,
Coninc Jans sone van Vrancrijc,
Die vromich was ende getrouwe:
Hertoghe was hi van Anjouwe,
Gheweldich vermogen heere,
Dat hi hilt met groter eere.
Van hem quam waerachtelijc
Van Sicilien coninc Lodewijc.
Die derde sone was gheheten
Jan bi namen, seldi weten,
Van Berry hertoge ende heere:
Hi minde boven maten seere
Perlen, ghesteinte ende gout;
Ende chierheit menichfout
Cocht hi binnen sinen leven.
Den menegen heeft hi verheven,
Die const conden enegertieren.
Qualijc soe mocht hem ontdieren
Enich dinc, dat hem aen stoet:
Daer ieghen en spaerde hi geen goet.
Camuus was hi, ende mesmaect
Int anschijn, maer welgeraect
Was hi van sinne sekerlike.
Wanneer hi sach sijn gelike
Van maecsele trac hi te hem wert seere,
Ende brachtse te groter eere.
Hi wort out ende seere bedorven;
Maer sonder oer es hi ghestorven.
Philips die IIII^e sone hiet,
Die coninc Jan achter hem liet:
Van Burgoingien was hi heere,
Dat hi hilt met groter eere:
Hi was seer wijs ende vroet,
Ende van regemente goet.
Al dinc hi te paise stelde,
Ende alle onrust hi bevelde;
Daer hi conde ende mochte
Stelde hi daer toe sijn ghedochte;
Want doen Karle was verstorven,
Sijn outste brueder, ende verworven
Sijn sone hadde die vranxsche crone,
Regerde hine wel ende scone.
Hi wert out ende ghedaeght.
Hier na sal u noch sijn ghewaeght,
Alst point ende tijt sal geven,
Doer dat achter hem es bleven.
Die dochter Philips van Vrancrike
Die hadde ghetrouwet Heinrike,
Den middelsten sone, si u bekant,
Des derden Jans van Brabant;
Maer, om dat si sonder oer versciet
Soe latic dat ic van haer niet
Meer te deser tijt en scrive;
Maer mi dunct goet dat ic blive
In mijn propoest, dat ic begonnen
Te dichten hebbe, wils mi God onnen;
Want hertoge Jan mercte ende sach
Den swaren last, die menegen dach
Jan, sijn neve, hem, sonder waen,
Die coninc van Behem hadde gedaen,
Ende dat sijn kinder ghemeinlike
Soe mogende worden, ende soe rike,
Beduchte hi den swaren pant
Die op sijn kinder ende op sijn lant
Daer af gescapen waren te comen.
Als hi inde hadde genomen
Ende van der werelt ware versceiden,
Om dat hi dit met wijsheiden
Wel aensach ende over woech,
Hi sijn consent daer toe droech,
Bi rade van sinen wisen mannen,
Dat hi sijnre dochter Johannen,
Die outste, gaf heere Wenceline,
Om te verhueden die grote pine,
Die in sijn lant hadde mogen porren,
Dies dan qualic iement dorren
Soude beginnen of pijn bestaen,
Als dit huwelijk ware ghedaen,
Tusscen zijnre dochter ende hem,
Des conincx sone van Behem,
Om dat bliven souden in vreden
Sijn slote, sijn lant ende sijn steden,
Ende oft van enegen vremden gast
Namaels sijn lant worde aengetast,
Dat heeren Wencelins hoghe magen
Sinen last souden hulpen dragen,
Ende hem dien hulpen wederstaen;
Want hiere vele hadde, sonder waen,
Mechtich, ende wide bekant,
In Vrancrijc ende int duutsce lant,
Ja alle die mechtichste, sekerlike,
Van algader kerstenrike.