Vier-honderd-jaerig jubilé. Eerste deel

(1770)–J. de Boeck– rechtenstatus

XIII. Hoofd-stuk.

De H. Doorwonde Hostien worden Solemnelyck gedragen uyt de Parochiale Kercke van onse lieve Vrouwe ter Capelle, naer de Collegiale Kercke van de HH. Michael en Gudula.

Viertiende sinne-beeld.

Pertransit Bene faciendo. Act. C. 10. ℣. 38.

De Son, alwaer sy henen reyst,

Weldaeden ovel al beweyst.

 
O Son ! ô hemels schoonste licht,
 
Gy, met uw' gulden wagen,
 
Toont over al een zoet gezicht,
 
De nachten deylt en dagen:
 
Gy, door uw' schoon'en klaeren schyn,
 
En door uw gulde verven,
 
Verlicht al die in't duyster zyn,
 
En levend maekt, die sterven:

 
Gy alles hier verquicken doet,
 
't Zy Menschen, oft wel dieren;
 
Gy doet de heele wereld goed
 
Tot zelfs de kleynste mieren.
 
Gy brengt den zoeten dageraet,
 
Die uyt U word gebôren,
 
En altyd voor haer Vader gaet,
 
En aen-toont lang te voren.
 
Gy de Schoon Oog des werelds zyt,
 
En met uw heete straelen
 
Tot door de vaste aerde snyd,
 
En daer weet in te daelen.
 
Gy maekt de heele wereld ryk,
 
Met goud en zilver meynen,
 
Gy voort brengt wat is kostelyk,
 
Fyn perlen en robynen.
 
Door U, ziet men op rots, oft hey,
 
De diamanten groeyën;
 
Door U, in eene groen valley,'
 
De schoone bloemen bloeyen.
 
O Son ! ô ziel van de natuer!
 
Hoe menig duyzend mylen
 
Door-reyst gy niet op een kleyn uër?
 
Uw Licht heeft vlek noch feylen.
 
Gy loopt met over-groote macht,
 
Van in den vroegen morgen,
 
Tot dat uw onder-gang maekt nacht,
 
Voor U is niet verborgen.
 
Geen Land zoo wyd oft onbekent,
 
Oft laet uw Licht daer schynen,
 
Al waer gy maer en komt ontrent,
 
Moet dûysternis verdwynen.
 
In't Noorden, Lyf-land en Groen-land,
 
Daer Vorst doet knipper-tanden,
 
Komt gy met uwen heeten brand
 
Zoo Ys, als Sneeuw verbranden.
 
Gy midden in de Sterren staet,
 
En allen de planeten;
 
Door al de Hemels teekens gaet,
 
Niet een word daer vergêten.

 
En waer gy gaet, oft henen reyst,
 
Daer volgen uw genaeden;
 
Gy heel de wereld goed beweyst,
 
En op-vult met weldaeden.
 
O Jesu, Godt vol wonderheyd,
 
In't Sacrament verheven:
 
De Sonne van Rechtveerdigheyd,
 
Is U tot Naem gegeven.
 
Gy een veel schoonder Sonne zyt,
 
Als düyzend ander Sonnen;
 
Door uw schoon Licht en klaerigheyd,
 
Word alles over-wonnen.
 
Gy zyt het schoonste werelds Licht,
 
Dat daer oyt is verschênen;
 
Door uw klaer straelend Aengezicht,
 
Al't duyster is verdwenen.
 
Gy in de Sonne hebt gestelt
 
Uw Heylig Tabernakel;
 
Uw Licht Schynt met een groot geweld
 
In't Sacraments Mirakel.
 
Aldaer gy de verlichting geeft
 
Aen ziels bedrukte blinden,
 
En die in düysternisse leeft,
 
Daer't waere Licht zal vinden.
 
Uw Licht staet op den kandelaer,
 
Om alles te verlichten;
 
Geen duysternis zoo dik oft swaer,
 
Oft voor dit Licht moet swichten.
 
Dit Licht word nu gedragen rond
 
Met groote Heerlykheden;
 
Als eertyds d'Arcke van't verbond,
 
Om Jerichontes Stede.
 
De mûeren van de Kettery,
 
Hier door zyn neer geslagen,
 
De Brussels heele Stad is bly
 
In't Sacraments om dragen.
 
De Priesters in schoon kerk-gewaed,
 
Met Geestelyke Heeren,
 
Nu dragen Godt van Straet tot Straet,
 
En 't Licht met licht vereeren.

 
Den Hertog met de Hertogin,
 
Met al hun' Hofs Gezellen,
 
Ook den Processie weg gaen in,
 
En 't Sacrament verzellen,
 
De Huysen zyn op't Schoonst-verciert,
 
Met meyen en tapeyten,
 
Waer tusschen by een Jaer-schrift swiert,
 
Met ander Rariteyten:
 
De Straeten zyn met groen besproeyt,
 
En schoon geverfde bloemen;
 
Daer is zoo veel raer schoonigheyd,
 
Dat 't men 't niet al kan noemen.
 
Men hoort de stemmen over al,
 
Met schoon Musiek door-dringen;
 
Dit maekt een bly en lief geschal,
 
Om Jesus Lof te zingen.
 
Het Brussels Volk, van ouds gewent,
 
Naer hun Voor-Ouders plichten,
 
Vereeren 't Heylig Sacrament
 
Met brandende wasch-lichten.
 
De Hostien met Bloed, door-wond,
 
Het Lichaem van den Heere,
 
Gedragen word in de Stad rond,
 
Met veel Triumph en eere.
 
Dit Sacrament zoo wonderbaer,
 
Nog blyft heel on-geschonden,
 
Gelyk dit naer vier-hondert Jaer,
 
Tot Brussel word bevonden.
 
Het welk, naer zoo een langen tyd,
 
Onmogelyk kan blyven;
 
Ten waer door Gods Almogentheyd,
 
Die 't zelve blyft bedryven.
 
Dat hier dan swygt een ketters mond,
 
Die wilt deez waerheyd liegen;
 
Gods woord is al te vast gegrond,
 
Om jemand te bedriegen.
 
Al zyn de ketters nog zoo fel,
 
Sy zyn hier over-wonnen;
 
De sterkste Poorten van de Hel,
 
Hier tegen niet en konnen.

 
Lof, Glorie zy aen Godt den Heer,
 
In 't Goddelyk Orakel:
 
De alder-grootste Brussels Eer,
 
Is 't Sacraments Mirakel.

Toe-passinge

HEt gene de Sonne is onder de sterren en Planeten, is Christus Jesus Godt en Mensch, tegenwoordig in 't Alderh. Sacrament, onder alle de godtminnende en uytverkore zielen. De Sonne is hierom gestelt in 't midden der Planeeten, op dat sy over de zelve niet alleen en zoude Heerschappye voeren; maer ook aen ieder derzelve haer licht mede deylen.

Den H. Ambrosius zegt: Sol est oculus mundi, Jucunditas diei, pulchritudo Caeli: mensura temporum, & vigor omnium stellarum. [in. Hexa. die. 4.] ‘De Sonne is de oog des werelds, de vermaekelykheyd van den dag, den schoonigheyd des hemels, de bepaelinge der tyden, en de kracht van alle sterren.’ Door den opgang der Sonne word alles verquikt en levende gemaekt, en door haeren ondergang treurt en versterft alles. Met een woord: de geheele wereld is mede-deelachtig van de weldaeden der Sonne, zonder de zelve is alles dood, onvruchtbaer, blind, en met swaere duysternissen overtrocken. waerom men aen dit Schoon Hemels Licht, naer dat het de wereld bestraelt heeft en allenskens tot synen onder- gang naerdert, de

woorden van den H. Petrus tot een onderschrift mag geven:

Pertransiit bené faciendo. (Act. C. 10. ℣. 38.)

De Son, alwaer sy henen reyst,

Weldaeden over al beweyst.

Door dêze Sonne, de welcke in haeren dagelykschen omloop aen heel de wereld zoo groote weldaeden doet, en eyndelyk tot haeren ondergang naerdert, mogen wy met recht verstaen Jesus onsen Godt, die van Malachias genoemt word: Sol Justitiae (C. 4. ℣. 2.) ‘De Sonne van Rechtveerdighyd,’ en van wie den H. Petrus zegt: Pertransiit bené faciendo, & sanando omnes oppressos a Diabolo (Actor. C. 10. ℣. 38.) ‘Hy is door gereyst weldoende, ende genezende alle die verdruckt waeren van den Duyvel.’ Ah! wie is bequaem om alle deze menigvuldige weldaeden op te rekenen, die Christus Jesus door heel syn leven aen ons ellendige menschen gedaen heeft, en nog dagelyks doet? De welcke, waer't dat sy beschreven waeren, oordeelt den H. Joannes: Nec ipsum mundum capere posse eos, qui scribendi sunt libros. (C. 21. ℣. 25.)‘ Maer daer zyn nog veel ander dingen, die Jesus gedaen, heeft, de welcke, waer 't dat men die schreef elk byzonder, zoo meyne ik, dat de wereld niet en zoude konnen begrypen de boeken, die men schryven zoude.’

En ziet! op dat Christus eyndelyk de leste

paelen aen syne Almoogentheyd zoude stellen, en aen ons syne oneyndelyk liefde met volle geweld toonen; wat heeft hy gedaen? Ziet; als de Sonne van Rechtveerdigheyd aen haeren onder-gang naerderde: Vespere autem facto &c. (Matth. C. 26. ℣. 20.) ‘En als t' avond was geworden, zat hy ter taefelen met zyn twelf Discipelen, enz.’ En den H. Paulus zegt: In qua nocte tradebatur &c. (1. Cor. C. 11. ℣. 23.) ‘In den nacht als hy gelevert wierd, heeft hy't brood genomen, en danckende heeft hy 't gebroken, ende gezeyd: neemt en eet het: Dit is myn Lichaem, dat voor û-lieden zal gelevert worden enz.’ Hier is eenen overgrooten en gansch wonder-baeren Stryd van Liefde in het hert van den minnelyken Saligmaeker begonst geweest, den welcken den geleerden Didacus Stella (in C. 22. Luc.) aldus beschryft: Duo Amores ad invicem oppositi, &c. Twee liefdes, tegen malkanderen strydende, bestormden het hert van Christus: een van dêze wackerde hem aen, om weg te gaen, de andere om te blyven, De meerste liefde, die hy tot ons hadde, beweegde den aen tafel zittende; om weg te gaen, aengezien syne dood tot ons leven en verlossinge noodig was, en aldus heeft hy tot syne Discipelen gezeyd: Expedit vobis, ut ego vadam: ‘Het is ulieden noodig, dat ik weg-gaen:’ want synen weg-gang was ons noodig. Aldus dan de eene liefde zeyde, dat hy zoûde weg-gaen en ons verlossen: maer de an-

dere liefde, met de welcke hy ons beminde, was de aldergrootste, de welcke hem aenraede om te blyven; want aengezien hy ons met eene oneyndelyke liefde beminde, en konde hy van ons niet scheyden: want die oprecht bemint, wilt altyd de saek, die hy bemint, by hem hebben, en verlangt vûeriglyk de zelve altyd in syn aen-zien te hebben. Aen dêze twee liefdes heeft Christus zeer wyzelyk voldaen: want hy is weg gegaen, en ook met ons gebleven. Hy is weg gegaen tot syn bitter lyden, Cruys en Dood; en hy is met ons gebleven in 't Alderh. Sacrament. O oneyndige en onuyt-sprekelyke liefde! waer van het H. Concilie van Trenten zegt: In quo divitias sui erga homines amoris velut effudit. (Sess. 13. C. 2.) ‘In 't welcke (Sacrament) hy de rykdommen van syne liefde tot de menschen als uyt gestort heeft. ’

Aenmerkt aendachtelyk dêze oneyndelyke en onuytsprekelyke Liefde van Christus tot den mensch: het was aen syne liefde niet genoeg, dat hy dit H. Sacrament instellende, syn waerachtig Vleesch tot Speyze, en syn dierbaer Bloed tot drank in 't leste Avondmael aen syne Apostelen hadden gegeven; maer hy wilde tot het eynde des werelds by ons menschen blyven: tot dien eynde heeft hy syne Apostelen tot Priesters geweyd, op dat sy, tot synder gedagtenisse, de zelve Offerrande zouden offeren, en aldus de H. Misse

tot een altyd-duerende Sacrificie in de H. Kercke zoude blyven. Syne liefde gaet voorder, en wilt niet alleen, dat het H. Sacrificie der Misse tot eene onbloedige Offerrande zoude wêzen: maer ook dat syn waerachtig Vleesch en Bloed in 't H. Sacrament bewaert zoude worden, tot een wezentlyke nuttinge en godts-dienstige aenbiddinge der Christene Geloovigen: daerenboven, dat het zelve aen de krancken, in gevaer des doods zynde, tot een Teer-speyze gebragt, en in openbaere Processien met groote pracht en eerbiedinge zoude om-gedragen worden.

Wat aengaet de Processie, waer in het H. Sacrament word om gedragen, dêze is in 't Jaer 1264. door Urbanus de IV. om verscheyde heylige beweeg-redens in gestelt. Dêzen Feestdag van 't Alderh. Sacrament word jaer-lyks met eene Solemnele Octave, door heel de H. Kercke met groote pracht geviert op den Donderdag, naer den Feest-dag van de H. Dryvuldigheyd, op welcken dag de Processie begint uyt de Hoofd-Kercke der Christelycke Steden, met vergezelschappinge van alle de parochien, biddende Orders, Magistraet, Ambachten enz. wordende op andere byzondere dagen van dêze Octave de Processie gehouden van de andere Parochien der Stad, en van de biddende Orders met hunne Broederschappen, Schoolen en Gemeêntens, waer onder veele gevonden worden, die de zelve vergezelschappen met brandende Keirssen, tot stichtinge van die de

zelve met eerbiedinge vergezellen en aenschouwen.

De beweeg-reden, van den Paus Urbanus den IV. om dêze Processie in te stellen, zyn onder andere dêze: op dat alle Christenen, op dêzen Feest-dag, door de Solemnele Processie hun godt-vruchtig Geloof van dit Alderh. Sacrament openbaerlyk, in 't gezicht 'van heel de wereld, zouden belyden, en t' zelve aenbidden: op dat sy de onêer en heylig-schendinge, door de Joden, ketters en ongeloovigen dit H. Sacrament aengedaen, door gods-dienstigheyd zouden herstellen: op dat sy tegen de vyanden van dit Alderh. Sacrament, de waerheyd zouden verkondigen, en den openbaeren triumph met Lof- zangen uyt-boezemen: als mede, op dat sy de goddelyke gebenedydinge voor hun, voor de Stad, Dorp, oft Vader-land zouden verkrygen: en eyndelyk, gelyk onse Moeder de H. Kerk op eenen dag de Gedachtenisse viert van alle de Heyligen in den Hemel, op dat de Christenen, die door het Jaer, om hunne menigvuldigheyd, onachtzaem zyn geweest, om de zelve te eeren en te aenroepen, op dêzen hunnen Feest-dag, hunne godtvruchtigheyd zouden vermeerderen, en de schaede van hunne ziele, herstellen: aldus ook, het gene sy door 't heel Jaer, in Misse hooren, Communiceren, en Aanbiddingen hebben verzuymt, sy op dêze H. Sacraments Feest-dagen, met aendachtige eer-beweyzingen, ootmoedige aenbiddingen, Suyverheyd des

herten en andere waere en openbaere Godsdienstigheden zouden herstellen en verbeteren. (Ita Urbanus IV. in Decret. instit. hujus Festi, quod habetur in Clement. L. 3. tit. 16. de relig. & vener. SS.)

Hoe aengenaem aen Godt zyn de Processien, in de welcke het Alderh. Sacrament word omgedragen, kan men zelfs, door figueren, in 't Oud Testament aen toonen. In 't 2. Boek der Koningen C. 6. Word verhaelt, hoe den Koning David met dertig duyzend uyt-gelezen Mannen van Israel en allen het volck der Mannen van Juda, Processie geweys zyn gegaen naer het huys van Abinadab, om de Arcke des Heeren af te haelen, de welcke sy gestelt hebben op eenen nieuwen wagen, en met musicaele instrumenten en over groote blydschap gebragt in het huys van Obededom, het welcke Godt wonderbaer en overvloedig heeft gezegent. Daer naer heeft David, met geene mindere vreugde- teekenen, de zelve Arcke weder gehaelt ende gebragt in Jerusalem. Wederom, de zelve Arcke seven dagen met geklank van trompetten en groot geroep van 't volk, gedragen zynde ronds-om de Stad Jericho, zyn de mueren om gestort, en de Stad met alle haeren ryckdom gevallen in de handen van Josue en zyn volck. Waerom en zal dan aen Godt niet meerder behaegen de godtvruchtige aenbiddinge en eerbiedinge omdraginge van het H. Sacrament, in het welk het waerachtig vleesch en bloed, Godtheyd en Menscheyd van

Christus tegenwoordig is? Wat was in de Arcke tegenwoordig ? De tien geboden, het Manna en de roede van Aaron. Heeft Godt dan om de eerbiedige omdraeginge der figueren het volk gebenedeyd, hoe meer zal hy synen zegen geven aen die de waerheyd eeren en omdragen.

Dêze eerbiedige omdraginge is ook niet zonder groote uyt werkzels en Geestelyke vruchten: want door de openbaere Processien worden de onwêtende in de Hoofd-stucken van't Geloof onder-wezen, de Godtvruchtige versterkt, de ongeloovige verwekt, de ketters beschaemt gemaekt, en de vyanden over-wonnen en verdreven. Om dit klaer te betoonen, zouden hier menigvuldige Mirakeleuse geschiedenissen konnen by gebragt worden, van de welcke ik dit naervolgende maer alleen hier stelle. Als de ongeloovige Saracenen de Stad Assisien stormender-hand hadden ingenomen, en nu het Clooster van de H. Clara wilden over-weldigen, zommige bezig zynde met de poorten open te breken, andere al tot boven de muêren geklommen: Clara kranck wêzende, en ziende het gevaer voor haere en voor haere Mede-Susters, dêde haer brengen tot voor de poorte van't Clooster, met haer mede dragende de Ciborié, waer in het Alderh. Sacrament was gesloten; en heeft aldaer gebeden: Ne tradas Domine bestiis animas confitentes tibi, & custodi famulas tuas, quas pretioso sanguine redemisti, ‘Heer en levert

aen de beesten niet over de zielen, die u belyden; en bewaert uwe Dienaeressen, die gy met uw dierbaer Bloed verlost hebt.’ En terstond op dit gebed zyn uyt de H. Hostie gehoort geworden dêze woorden: ‘Ego vos semper Custodiam.’ ‘Ik zal u-lieden altyd bewaeren.’ En ziet! de Saracenen zyn ten deele op de vlucht gesmeten en die op de mueren geklommen waeren, met blindheyd geslagen, zyn van boven ter aerde gevallen. (Bre℣. Rom. in Fest S. Clarae 12. aug. lect. 6.)

Andere mirakeleuse wel-daeden, door 't aenbidden en om-dragen van het Alder. H. Sacrament verkregen, gaen ik stil-zwygende voor by: alsmede hoe binnen Brussel, door eene Godsdienstige Processie en omdragen van't Alderh. Sacrament van Mirakel, de pest-ziekte is opgehouden, waer van wy zullen handelen in het vyfde Hoofd-stuk van den tweeden boek. Onder-tusschen gaen ik voorts in't beschryven van de

Historie.

NAer dat de heyligschendende Joden door 't vuer levendig verbrand waeren, en alle de andere uyt het Landt gebannen; begonnen de Heeren van 't Capittel van de H. Gudula, t' zaemen raed te slagen, op wat ma-

niere sy dêze H. Mirakeleuse Hostien in hun macht zouden krygen, om de zelve te stellen in hunne Kercke, meynende hier toe gerechtigt te zyn, om dat dêze was de Hoofdkercke van de Stad, en dat de door-wonde H. Hostien met meerder eerbiedinge en weerdigheyd aldaer zouden bewaert en aenbeden worden, niet anders denckende, als met dien grooten Schat hun eygen Kercke te vereerlyken, en de godtvruchtigheyd der Inwoonders te vermeerderen. Maer de Parochianen van onse Lieve Vrouwe ter Capelle dit gewaer wordende, zochten het zelve door alle mogelyke middelen te beletten, voor-gevende, dat sy meerder recht hadden, om dien kostelyken Schat in hunne Kercke te bewaeren, om dat den zelven eerst aen hunnen Pastoor ter hand was gestelt, en op zoo wonderbaere maniere, door de goddelyke schickinge, nu in hunne Kercke rustende, alwaer hy zoo wel konde bewaert, geêert en aenbeden worden, als in de Kercke van de H. Gudula.

Dêze redenen wierden goed gekeurt en onder-steunt door veele treffelyke persoonen, zoo Geestelyke als Wereldlyke van de Stad, willende als met geweld, dat de H. doorwonde Hostien aldaer zouden verblyvên; in tegen-deel wilden de Heeren van 't Capittel, ook gehandhaeft door groote en machtige Vrienden, de zelve in hunne Kercke overgebragt hebben, waer door, tusschen beyde

de partyen, geenen kleynen twist en heftigheden en ontstonden. Den Eerw. Heer Petrus van den Heede, Pastoor ter Capelle, dit hoorende en ziende, om den ondanck van syne Parochianen te ontgaen, en om zig geenen vyand van 't Capittel te maeken, willende zig in dêze oneenigheyd onpartydig houden, heeft de sleutels van het Tabernakel, waer in de H. Hostien gesloten waeren, op den Autaer geworpen, zeggende: dat hy in hun verschil geen deel en wilde hebben, nog zig daer voorder mede bemoeyen.

Ten lesten is dêze oneenigheyd, door de bemiddelinge van eenige aenzienelyke en geleerde Mannen, minzaem te neder geleyd, op dêze volgende conditie: dat de H Mirakeleuse Hostien, niet alle, en zouden verdragen worden naer de Kercke van de H. Gudula; maer alleen eenige, die sy onder malkanderen verdeylden, (waer van ik noyt het effen getal by eenigen Schryver hebbe konnen achterhaelen) ende dat alle de andere H. Hostien moesten blyven in de Parochiale Kercke van onse Lieve Vrouwe ter Capelle, tot troost en aenbiddinge van des zelfs Gemeynte en andere, die de zelve aldaer zouden willen komen eeren en aenroepen. Dêze over-een-komste aldus minzaem gesloten zynde, heeft men daer van eenen Act op eenen parquementen Brief geschreven, den zelven van weder-kanten onder teeckent, en met zegels bekrachtigt. Aldus getuygt den Eerw.

Heer Petrus de Cafmeyer, Priester en Canonink der Collegiale Kercke van de H. Michaël en Gudula binnen Brussel, in syne Hoogweerdige Historie van het Alderh. Sacrament van Mirakel in folio, C. 13. blad 23.

Dit alles dus vereffent zynde, hebben de Heeren van 't Capittel besloten eene openbaere en algemeyne Processie in te stellen, om de zelve H. Hostien, met groote plechtigheyd en luyster, over te brengen in hunne Kercke. Als nu den bestemden dag gekommen was, is dêze solemnele Processie begonst; in de welke tegenwoordig waeren den voorzeyden Hertog Wenceslaus met syne Hertoginne van Brabant; vergezelschapt met veele Heeren en Edelmannen van syn Hof, voornaementlyk den Heere van Schoonvorst, den Heere van Witham, den Heere Bernart van Borgneval, den Heere Godefridus de la Tour, Rent-meester generael van den Hertog, met een zeer groot getal van andere aenzienelyke Edel-lieden, als mede van de voornaemste Borgers der Stad, met alle de Gilden en Ambachten: de welcke alle t'zaemen, met de Heeren van 't Capittel en de biddende Orders, onder hun Cruysen en Vaenen, in eene gestichtige en godtvruchtige order gegaen zyn naer de Kercke van Onse Lieve Vrouwe ter Capelle, alwaer sy eerst de H. Hostien hebben aenbeden en den almogenden Godt bedankt. Daer naer hebben de voorzeyde Heeren van 't Capittel, de H. Hostien, zoo sy gedeylt waeren, van den Autaer genomen, en

met groote eerbiedinge gedragen uyt de voorzeyde Kercke, wezende deze Processie verheerlykt met menigvuldige brandende flambeeuwen, en wordende onder-wegen door de Geestlykheyd Lof-zangen gezongen; ende aldus met groote Godtvruchtigheyd gekeert naer de Kerke van de H. Gudula, alwaer de H. doorstêken Hostien op den Autaer zyn gestelt, en alwaer sy nog tot den dag van heden, naer verloop van vier hondert jaeren, ongeschonden en mirakeleuselyk bewaert, en met grooten toe-loop geëert en aenbeden worden, tot meerder glorie Godts, troost en hulp der Christene Geloovigen.

Antonius Sanderus, eenen vermaerden Historie-schryver, volgens de aenteeckenige van den Eerw. Heer Petrus vanden Eynde, Prior der Abdye van Grimbergen, (eenen grooten onderzoeker der oudheden ) zegt, dat den Eerw. Heere Godefridus de Vos, Prelaet van de voorsz. Abdye, de H. Hostien van de Joden door-steken, in eene Solemnele Processie heeft gedragen uyt de Kercke ter Capelle naer de Hoofd-Kercke van de H. Gudula, vergezelschapt wezende van den Hertog Wenceslaus en eene ontellyke menigte van Menschen. (A. Sanderus in Brabant, illustr. sub tit. Descript. Abb. Grimb. Fol. 10. col. 2.) Den voorgenoemden Schryver zegt voorder (ibid. col. 2.) wederom volgens de aenteekeninge van den voorsz. Heer Prior Petrus vanden Eynde, dat den Eerw. Heere Nicolaus Spira, ook Prelaet van

Grimbergen, in de leste jaeren van syn leven met de aldergrootste verbaestheyd gezien heeft, tot twee verscheyde reyzen, als hy Pontificalyk de Hoog-Misse en Processie dêde, in de welcke hy het Alder H. Sacrament omdroeg, dat de Heylige voor-genoemde Hostien vochtig wierden en versch Bloed zweeteden.

Den zelven Petrus vanden Eynde getuygt voorder, dat hy dit Bloed zweeten der H. Hostien dikwils gehoort hadde uyt den mond van den Eerw. Heere Philippus van Rauwbergen, die hem verzekerde, dat hy dit zelfs den Heer Spira Prelaet verscheyde mael hadde hooren zeggen, waer uyt dien Prelaet voorzag en voor-zeyde de bedrukte tyden, die haest volgen zouden, gelyk hy ook voor syne dood nog ondervonden heeft, ziende het beginzel der grouwelyke Beeld-stormerye en alder-beweenelyksten Staet van heel Nederland. Dêze Schroomelykste tyden der Beeld-stormerye, als wanneer door de ondeugende Geusen in dêze Landen alles onteert en verwoest is, het gene Goddelyk en Heylig was, trok de traenen uyt de oogen van alle oprechte Christenen, en wierd met zoo een groote wreedheyd uyt gewerckt, dat allen de Kercken ontheyligt, alle Beelden gebroken en alle Cloosters geplundert wierden: Ia het scheen, dat de Duyvels uyt de Helle los gelaeten waeren, om alles te vernietigen, dat tot de glorie Gods konde dienen: waerom het voor een Mirakel mag aengezien worden, dat de H. H. Door-

wonde Mirakeleuse Hostien in hunne handen niet en zyn gevallen, gelyk klaerder zal aengetoont worden in 't tweede Boek van dêze Historische zinne beelden, alwaer beschreven zal wêzen, op wat maniere de H. Hostien aen de kettersche Razerny zyn ontrocken en ongeschonden bewaert geweest en gebleven. Ondertusschen gaen ik over tot de.

Christelyke bemerckinge.

ALs wanneer wy de Christelyke Processien aen mercken, in de welcke het Alderh. Sacrament des Autaers word om-gedragen, dan mogen wy wel zeggen, dat aen Christus Jesus, aldaer tegenwoordig, by naar het zelve geschied, het gene hem weder-vaeren is als hy op een Ezellinne zittende Processie geweyz syne Triumphante Inkomste binnen Jerusalem heeft gedaen. Den H. Evangelist. Mattheus beschryft dêze (C. 21.) zeggende: dat de Apostelen hunne kleederen hebben uyt getrocken, en die op de Ezellinne geleyd, en Jesus daer doen op zitten. Ook een groote Schaere van volk hebben hunne kleederen in den weg gespreyd, de andere hebben tacken met groen loof van de boomen gehouwen, en stroeyden die in den weg, daer Christus moest door-ryden: en de schaeren, die voor-gingen en die naer-volgden, riepen met blyde stemmen, zeggende: ‘Hosanna den Zoone van David, gebenedeyd zy hy, die daer komt

in den naem des Heeren, Hosanna in 't Alderhooste.’ Andere zyn hier over beroert en verwondert geweest, vragende: Quis est hic? ‘wie is dêzen?’ Ende dit, om dat sy zoo veele eerbiedinge zagen, en grooten Lof hoorden tot synder eere. De vyanden, van Christus, Princen der Priesteren en Schriben waeren daer ook tegenwoordig en hoorende de kinderen in den Tempel roepen: Hosanna Filio David: ‘Hosanna den Zoone van David.’ Zyn sy zeer verergert en vergramt geweest, en hebben tot den Saligmaeker gezeyd: Audis, quid isti dicunt? ‘Hoort gy, wat dêze zeggen?’ Waer op Jesus heeft geantwoord: Ja ik voorwaer: en vroeg hun voorder, oft sy noyt gelesen hadden de woorden van David, zeggende: Ex ore infantium & lactantium perfecisti laudem. ( Psalm. 8. ℣. 3.) ‘Uyt den mond der spraekelooze kinderen en der zuygelingen hebt gy den Lof volmaekt.’ En volgens den H. Evangelist Lucas (C. 19. ℣. 40.) zoude Jesus daer nog by gevoegt hebben: Dico vobis, si hi tacuerint, lapides clamabunt. ‘Ik zegge ulieden, is 't dat dêze zwygen, de steenen zullen roepen.’

Dit ziet men schier alles ook geschieden in de Processien van 't Venerabel, in de welcke den zelven Christus, niet en is zittende op eene Ezellinne; maer met groote eerbiedinge door Priesterlyke handen gedragen word. Door de Apostelen, die hem vergezelschapten; mogen wy de Geestelyke verstaen, die hem in de Pro-

cessie met Lof-zangen vereeren: door de Schaeren, die hun kleederen uyt trocken en in den weg spreyden, de oprechte Christenen, die hun sondig kleed, door eene rauw-hertige Biechte, afleggen en dan godtvruchtelyk Communiceren: door die de groene tacken en meyën van de boomen ruckten; de godtvruchtige Borgers, die hunne Huysen schoon vercieren en behangen, en den Processie-weg zuyveren en met groenigheyd en bloemen bespreyen: door de schaere, die voor en achter ging; die met brandende licht oft zonder, Christum onsen Godt, gestichtig en godtvruchtig vergezelschappen. Maer door die beroert en verwondert waeren, vraegende: Wie is dêzen? Al oft sy Hem niet en kenden: mogen verstaen worden de flauwe en zondige Christenen, die met klappen en lagchen, zonder eenige gestichtigheyd ofte godtvruchtigheyd; maer met groote stooringe en verergernisse de Processie verzellen: als mede die met een ydele nieuwsgierigheyd, zonder geloof en eerbeweyzing de zelve aenschouwen; boosaerdiger doen, de welcke (gelyk den rampzaeligen Judas) met een sondige conscientie Hem durven nutten.

Door de Princen der Priesters, als wezende uyt 't geslachte der Joden, die verergert en vergramt waeren, om dat aen Christus, in de Processie van Palmen-sondag, zoo veel eer wierd aengedaen, mogen wy wel verstaen de goddelooze en versteende Joden, die gelyk

hunne voor-ouders, tot nu toe geswore vyanden van Christus in 't H. Sacrament zyn. Wy weeten, dat dêze rampsalige natie dagelyks onsen Heere Jesus Christus in hunne synagogen grauwelyk lasteren en vermaledyden, en doorgaens vinden wy gedenk-teekenen, die ons aentoonen, dat dêze rampsalige natie den Heere Jesus in syne H. Geconsacreerde Hostien als op een nieuw mishandelt en gekruyst hebben: want buyten de heylig-schenderyen aen de H. Hostien binnen Brussel geschied, getuygt den Historie-schryver Bozius (tom. 2. fol.77. de Signis Ecclesae.) het zelve geschied te zyn tot Passaw, tot Deckendorf, tot Sternebach, in 't Mark-graefschap van Brandenburg in 't Dorp Cnobloch, en tot Sachazeto een Stad in Polen.

Door de Schriben, die verergert en vergramt waeren, om dat de Kinderen het Hosanna riepen en dêze wilden doen zwygen; mogen wy de Ketters en wel voornaemtlyk de Calvenisten oft Gereformeerden verstaen, de welcke de waere tegenwoordigheyd van Christus in 't H. Sacrament loochenen, zeggende, dat het maer een figuere oft beteekenisse is. Maer het gene vyftien-hondert jaeren (tot den tyd van Calvinus) een goddelyke Waerheyd is geweest en al nog in de waere Kercke Godts een goddelyke Waerheyd blyft, en tot het eynde des werelds blyven zal, kan dat iemand der menschen in eene figuere doen veranderen? Aen wie moet men gelooven,

oft aen Christus die de eeuwige waerheyd is, en zegt, Dit is myn Lichaem? Oft aen Calvinus, eenen mensch, die volgens 't H. Schrift logenachtig is, en zegt: Dit beteekent myn Lichaem? O versteende blindheyd! ô blinde versteentheyd en hertneckige ongeloovigheyd!

De Processien met het Alderh. Sacrament dienen dan ook, om dêze kettersche versteende blindheyd en hertneckige ongeloovigheyd beschaemt te maeken: oft, om zoeter te spreken, om hun daer door te bekeeren en tot het oud en waerachtig geloof te brengen. Want als sy, in dit geloofs point zien onse standvastigheyd, iever en eendragtigheyd, moeten sy beschaemt worden, om dat sy van dêzen Gods-dienst zyn afgeweken, en hunnen Godt niet en konnen aentoonen, aengezien sy geene Priesters, noch Sacrificien, en maer een enckel figuere en hebben. Gelyk dan door de tegenwoordigheyd van den gecruysten Jesus den goeden Moordenaer verwekt is geweest tot boetveerdigheyd en syne saligheyd; en den quaede moordenaer tot godslasteringe en syne verdoemenisse: aldus de waere Christenen, door de tegenwoordigheyd van Christus in 't Alderh. Sacrament, worden versterkt en verheugt; de ongeloovigen worden beschaemt, bedroeft en knersel-tanden van spyt. Wederom, gelyk om de tegenwoordigheyd van de Arcke des Verbonds (eene figuere van 't Alderh. Sacrament) de Kinderen

van Jsraël verkloekmoedigt en verblyd waeren, en in tegendeel de Philistynen verschrikt en mistroostig. Als ook, gelyk het helder licht der sonne vermaekelyk is aen de goede gezonde oogen; en pynelyk en haetelyk aen quaede en loop oogen. Aldus is het H. Sacrament aen de goede het leven, en aen de. quaede de dood, gelyk den H. Thomas zegt: Mors est malis, vita bonis. (in Lauda Sion) het welck als beduyd:

Dat de quaede den dood-steek geeft,

Hier door den goeden 't leven heeft.

Maer laet de ongeloovige ketters met de Processie van 't Alderh. Sacrament spotten; laet hun zeggen, dat het onnutte kosten zyn: dat het eene duyvelsche afgoderye is: dat het bedrog en praetjens der Papen zyn, en meer diergelyke scheld-woorden: wy Roomsche Christenen weeten beter, en zyn verzekert van Christus wêzentlyke tegenwoordigheyd in dit H. Sacrament; waerom wy op allen hun geklap en geschreuw, aen hun geen ander antwoord geven, als Christus gegeven heeft aen de Schriben: Dico vobis &c. ‘Ik zegge u-lieden, is 't dat dêze zwygen, de steenen zullen roepen.’ Want daer zyn zoo menigvuldige klaere en waere getuygenissen van Christus wêzentlyke tegenwoordigheyd in dit H. Sacrament en zoo veele Mirakelen, die het zelve bevestigen, dat al waer 't dat wy daer van zwegen, de steenen zouden

roepen en dêze waerheyd aentoonen. Waer om ik nog zegge:

 
Laet vry een ketters tong dit Sacrament bestryden:
 
Deez' waerheyd, vast gegrond, zal dueren t'alle tyden:
 
Eer zal al wat'er is, ja, wereld zelfs vergaen,
 
Als dat't waer' woord van Godt (Matth. C. 24. ℣. 35.) meyn-eedig zoude staen.

De afbeeldinge, waer in de H. doorwonde Hostien in de Processie solemnélyk worden gedragen uyt de Kerke van Onse Lieve Vrouwe ter Capelle, naer de Collegiale Kercke van de H. Michaël en Gudula, is de dertiende schilderye in de Kercke van de H. Gudula, bekostigt en vereert van den Eerweerdigsten Heer Augustinus van Eeckhoudt, Abt der Abdye van Grimbergen &c. Onder de zelve staet:

Ducebant arcam Domini in Jubilo. 2. Reg. 6.

 
Sacratas Gudulae Praesul Godefridus ad AEdes
 
Aspersas Sacro Sanguine portat Opes.
 
Sacra triumphali deducitur Hostia pompa,
 
Sicuti per Solymae faederis Arca vias.

Het welck beduyd:

 
God'fridus Grimberghs-Abt gaet d'Heyligh' Hostien stellen
 
Uyt de Parochié van Ons Liev' Vrouw Capellen
 
In d' Hooft Kerck deser Stadt. Siet d' Edel' Brussel aen,
 
Met Pracht en vreugde galm, de Levend d'Arck nu aen.

Eyndige dit dertiende en leste Hoofd-stuk van den eersten Boek met de dry naervolgende Jaer Schriften.

pertransIIt ChrIstUs benefaCIenDo,

sananDo qUoqUe oppressos a DIaboLo.

hY In proCessIe Is Door-gegaen,

heeft aLLe beDrUkte WeL geDaen.

	o		sChoon en W		b
ô ChrIstI		rakeL		onDer		aer!
	MI		tot VIer h		tJ

ô ChrIstI orakel, sChoon en WonDerbaer!

ô ChrIstI MIrakeL, tot VIer honDert Jaer!

Eynde van den eersten Boek.

Vorige Volgende