Vier-honderd-jaerig jubilé. Eerste deel
(1770)–J. de Boeck–
Auteursrechtvrij
[pagina 241]
| |
Tiende zinne-beeld. Venit ad eum... portans Die verdwaelt was weg gegaen,
Komt met den Olyf-tak aen.
| |
Verklaeringe van 't Zinne-Beeld.ALs Noë op de woeste baeren,
Met syn Ark had lang gevaeren,
Hy een swarte Raef uyt zond,
Om te zien, hoe alles stond:
Maer dees Raef vloog op en neder,
En sy keerde nimmer weder,
Noë zig nog onzeker vond,
Oft daer was een droogen grond.
| |
[pagina 242]
| |
Hy, zig ziende dus bedrogen,
Met de Raeve weg gevlogen,
Heeft acht dagen nog gewacht,
En op ander middels dacht.
Om de weet vast te bekomen
Hy een Duyve heeft genomen,
Die hy ook liet vliegen gaen,
Zoo de Raeve had gedaen.
Dêze Duyf dus uyt gezonden,
Nergens heeft een plaets gevonden,
Om te stellen haeren voet,
't Welk haer veel onrust aen doet:
En niet wetende waer blyven,
Sy een boom zag van Olyven,
Waer sy henen vliegt geswind,
En daer om te rusten vind.
Zynde daer wat stil gezeten,
Heeft, een taksken af gebeten
Van den groen Olyven stam,
Die sy in haer bek mè nam.
En dus op de vlucht getogen,
Is sy recht by Noë gevlogen,
Die haer diën Tak nam af,
Dat hem groote blydschap gaf:
Want den Tak met syn groen bladen
Was een teeken van genaeden,
Waer uyt Noë kon klaer verstaen,
Dat Gods gramschap was vergaen,
ALs Cath'rina, Jods te vooren,
Dit geloof had af gesworen,
En het waer Geloof nam aen,
Is sy in Gods Ark gegaen:
Maer, van Joden weer bedrogen,
Is sy uyt dees Ark gevlogen;
Sy, eylaes! 't accoord nam aen,
Van naer Ceulen toe te gaen,
En de Hostîen daer te dragen;
Waerom sy leed veel swaer plagen,
En vloog als een Duyf in 't wild:
Maer haer smert wierd haest gestilt:
| |
[pagina 243]
| |
Als Gods Engel openbaarde,
En des nachts aen haer verklaerde:
Dat sy diën weerden pand
Stellen moest in Priesters hand.
Dit deed al haer smert verdryven,
Sy den boom zag der Olyven:
d'Hostien met bloed door-wond,
Waer sy rust en troost in vond.
Sy, des morgens vroeg op staende
En met de Ciborie gaende,
Die sy deed in eenen sak,
Droeg sy den Olyven-tak.
Als sy nog was onder-wegen,
Heeft sy meer berouw gekregen
Over haere booze daed,
En dus naer den Pastoor gaet.
Die uyt d'Arck was weg gevlogen,
Komt daer weder in getogen;
Die verdwaelt was weg gegaen,
Komt nu met d'Olyf-tak aen.
Als sy den Pastoor ging spreken,
Zag men haere traenen leken,
En in 't hert geheel door-wond
Viel sy neder op den grond.
Sy begon haer schuld te spreken,
En bekende haer gebreken,
Hoe sy, door den Jodens raed,
Had begaen dit groot misdaed:
En sy gaf hem de Ciborie,
En vertelde d'heel Historie,
Van 't Mirakel versch geschied,
Sy versweeg het minste niet.
De Ciborie hy ontdekte,
Zag het bloed, het welk nog lekte,
Van de Hostien door-wond,
Hy verschrikt daer over stond.
Zonder meer zig te beraeden,
Nam d'Olyf-tak van genaeden,
Steld die in d'Heylige Steê,
Zoo Noë met de Duyve deê,
| |
[pagina 244]
| |
Hy ging alles over-wegen,
Goeden raed met and' re plegen,
Wat, in zoo een swaer geval,
Tot Gods eere dienen zal.
Brussel, heeft hier door gekregen,
Den Olyf- tak van Gods zegen,
Die behoud zyn wezentheyd,
Naer Vier-honderd-Jaeren tyd.
| |
Toepassinge.WIe zoude het gelooven, 't en waer de dagelyksche onder-vindinge het klaer betoonde, dat de bittere en onsmaekelyke kruyden, om de gezondheyd van den Mensch te bewaeren en te herstellen, meer dienstig zyn als de zoete en smaekelyke? Den bitteren Alzem en onsmaekelyken Rhabarber zyn meer voordeelig aen een kranke Maeg, als den zoeten Honing en Zuyker: hierom is het dat de Medecyn-meesters aen de Zieken, meer bittere en onsmaekelyke drancken voor-schryven, als zoete, om door de tegenstrydende en onsmaekelyke Medecynen de verloren gezondheyd wederom te herstellen. Aldus is Godt ook gewoon met den Mensch te doen, om syne krancke Ziele te genezen: hy zegt zelfs: Ego enim Dominus Sanator tuus. (Exod. C. 15. ℣. 26.) ‘Want ik ben den Heere uwen Genees-meester.’ Den Caldeeuschen Text leest: Quia ego Dominus Medicus tuus: ‘Om dat ik den Heere uwen Medecyn-meester ben:’ den welc | |
[pagina 245]
| |
ken, als hy ons van de krankheyd der Ziele wilt genezen, niet door zoetigheden oft voorspoed, maer door bitterheden en veel tegenspoed ons gewoon is tot hem te trecken. Waerom den verduldigen Job zeer wel zegt: Quia ipse vulnerat, & medetur: percutit & manus ejus sanabunt. (C. 5. ℣. 18.) ‘Want hy is het, die quetst, en heelt: hy slaet, en syne handen genezen.’ Den goedertieren Godt heeft in 't oud Testament menigvuldige weldaeden aen 't Volk van Israël bewezen: hy heeft hun uyt de slavernye van Egypten verlost, droog-voets door de roode Zee geleyd; met het hemels Manna gevoed &c. Verswyge ontellyke andere weldaeden: des niet tegen staende dit Volk was ondankbaer, sy wierden daer door niet verbetert; maer nog arger als te vooren. David klaegt van hun: Non fuerunt memores multitudinis misericordiae tuae. (Psalm. 105. ℣. 7.) ‘Onse Vaders in Egypten namen geen agt op uwe wonder daeden: sy dachten niet op de veelheyd uwer bermhertigheden; en sy tergden U.’ Waerom Godt voornam hun straffer te handelen, en met veel plaegen heeft over vallen: als met vuerige Serpenten, bloedige Oorlogen en andere droeve rampen: Multiplicatae sunt infirmitatis eorum. (Psalm. 15. ℣. 4.) ‘Hunne krankheden zyn vermenigvuldigt.’ En wat volgt'er? Postea acceleraverunt. ‘Daer naer hebben sy zig gehaestigt,’ en hun tot Godt bekeert. Waer | |
[pagina 246]
| |
uyt de waerheyd blykt van 't gene den H. Gregorius zegt: Mala, quae nos premunt, ad Deum ire compellunt. ‘De plagen, die ons drucken, dwingen ons tot Godt te gaen.’ (S. Greg. apud Speranz. punct. 43.) Wonderbaer is de genezinge der blindheyd in den ouden Tobias. Den jongen Tobias was op reys met synen getrouwen Leyds-man, den Aerds- Engel Raphaël, en komende by de Riviere Tigris, wilde hy in de zelve syne voeten wasschen: en ziet! eenen over grooten Visch schoot toe, om hem te verslinden. Tobias riep tot synen Leyds-man om hulp, die tot hem zeyde: ‘Doet den Visch syn ingewant uyt, en bewaert syn hert, syne gal en syne lever: want die zyn dienstig tot het maeken van voordeelige genees-middelen.’ Wat kracht is daer in? Den Engel antwoorde: Fel valet ad ungendos oculos, in quibus fuerit albugo, & sanabuntur. (Tobiae C. 6. ℣. 9.) ‘De gal dient om de oogen te bestryken, die eene peirle hebben, en sy geneest die.’ Weder gekeert zynde, vond hy synen Vader t'huys met blindheyd geslagen: Tunc sumens Tobias de felle Piscis, linivit oculos Patris sui. (Tobiae. C. 11. ℣. 13.) ‘Toen nam Tobias van de gal des Vischs, en bestreek daer mede d'oogen van synen Vader. Hy verdroeg het'er als omtrent een half uer aen, en de peirle begon, als het vliesje van een ey, van syne oogen af te gaen. Tobias het vliesje vat- | |
[pagina 247]
| |
tende, trok het van syne oogen af, en hy kreeg aenstonds syn gezicht wederom.’ Maer, hoe is 't mogelyk, dat de bitter gal van dien Visch de blinde oogen van Tobias hebben konnen ziende maeken? Wat is'er bitterder als gal, en vervolgens, wat kond'er aen die gebreckelyke oogen meerder hinder doen? Ik laete dêze saek van geleerde Medecyn-meesters onderzoeken en betwisten, en spreke hier met den H. Bernardinus in eenen geestelyken zin: Tribulatio est amarum fel, quo oculi Tobiae viri justi, ad Dei cognitionem fuerunt illuminati. (S. Bernardin. tom. 1 . f. 8. a. 2.) ‘Den tegenspoed is een bitter gal, waer mede de oogen van den rechtveerdigen Man Tobias, tot de kennisse van Godt zyn verlicht geweest.’ Ziet dan, o Christene Ziel! hoe dat de gal van tegenspoed aen U noodzaekelyk is, op dat sy uwe blinde oogen open doet, om Godt, uw alder-hoogste Goed, dagelyks meer en meer te kennen. Hoort hier ook spreken den geleerden A Lapide (in Tob. 6. ℣. 9.) zeggende: Fel est amarities perversitatis & tribulationis &c. ‘De galle is eene bitterheyd van quellinge en tegenspoed, de welcke de oogen des gemoeds, door de aerdsche wellusten blind gemaekt zynde, hier door verdreven zynde, opent; op dat sy zouden zien de leelykheyd der sonde, de afgrysselykheyd der Helle, de schoonigheyd der deugd, de goedheyd Gods en blydschap des Hemels.’ | |
[pagina 248]
| |
Men ziet zelfs in ongevoelyke zaeken dat den tegenspoed hun tot goed en geluk dienstig is. Eenen Noten-boom, ten zy hy met stocken geslagen en kluppels getroffen word, zal syne vruchten niet mede-deylen. Den Olyf-boom, door steken en snyden word des te vruchtbaerder. Den Wyngaerdstam ten zy hy met messen gesnoeyt is, zal geene zoete druyven geven. Den Roozelaer tusschen scherpe doornen en stinckende look geplant zynde, zal des te aengenaemer reuk geven. Den Cyther met eene wel geoeffende hand geslagen zynde, geeft des te schoonder geluyd. De Wyn-persse, hoe sy krachtiger gedrukt word, hoe overvloediger wyn sy uytstort. Aldus zyn wy Menschen ook gestelt, aengezien wy schier geene vruchten van oprechte deugden en waere boetveerdigheyd voort en brengen, 't en zy wy met veele ellenden, ziektens, vervolgingen en ander lyden overvallen worden. Daerom zegt den H. Augustinus zeer veel van syn zelven: Percussisti cor meum verba tuo, & amavite. (L. 10. Conf. 6. C.) ‘Gy hebt myn hert met uw woord geslagen en ik heb U bemint.’ En ik voeg'er by: Zonder rampen en vedriet,
Deugen veele Menschen niet.
Aanmerkt aendachtelyk de dry Parabelen, de welcke Christus, de eeuwige wysheyd en waerheyd, by den H. Evangelist Lucas (C. | |
[pagina 249]
| |
15.) in een en zelfste Capittel voorstelt: van het verloren Schaep, van den verloren Penning, en van den verloren Zoon: van dry verloren saeken. O geheym vol van verwonderinge! het Schaep is verloren, en 't word gezocht: want den goeden Herder gaet door wegen en omwegen het zelve zoo lang zoeken, tot dat hy 't gevonden, op syne schouders genomen en t'huys gebrogt heeft. Den Penning is verloren, en hy word gezocht: want de zorgvuldige Vrouwe stêkt licht aen, keert het huys schoon, en zoekt onder stoelen en bancken, in hoeken en kanten zoo lang, tot dat sy den zelven met blydschap vind. Eyndelyk den Zoon is verloren, en hy en word niet gezocht: noch Vader, noch Moeder, noch Suster, oft Broeder, noch niemand van de Huys-genoten oft menigvuldige knechten gaet hem naer, oft volgt hem op, om den zelven in verre Landen te zoeken, verloren zynde te vinden, en gevonden hebbende wederom naer zyn geluckig Vaders huys te brengen. En waerom is dit aldus geschied? Is misschien den Zoon van minder weerde als het Schaep, oft Penning? Waerom dêzen dan ook niet gezocht? Maer ziet! den H. Petrus Crysologus toont klaer aen, dat ik in dêze meyninge bedrogen ben, en hy overwint my met dêze woorden van 't Evangelie: Perierat, & inventus est. ‘Hy was verloren, en hy is gevonden.’ Is hy gevonden, zegt hy, dan volgt- klaer, dat | |
[pagina 250]
| |
hy gezocht is geweest: maer van wie is hy dan gezocht geweest? Is hy van syn Vader, Moeder, oft van iemand der Huys-genoten gezocht geweest? Geenzints. Den hemelschen Vader heeft tot hem gezonden den hongersnood, schande, verdriet en armoede, dêze hebben hem als met geweld weder naer syn Vaders huys getrocken: Fames revocat, quem saturitas expulerat. (S.P. Chrysol. Ser. 2.) ‘Den hongers-nood roept wederom, die den overvloed had weg gejaegt.’ zegt, den H. Chrysologus. Aldus mag ik dêze Catharina met recht ook eene Verloren Dochter noemen, die om een hands-vol geld haer Vaders huys (de H. Kercke) heeft verlaeten, en van meyninge was de bloedige door-wonde Hostien naer Ceulen te draegen, om van de aldaer woonende Joden nog meerder onteert te worden: maer Godt heeft haer in de meyninge van dit boos voor-nemen gestut, als hy haer des nachts eene groote benouwtheyd en knaginge der Conscientie heeft over-gezonden, en eenen Engel, die haer vermaende van dêze H. Hostien niet naer Ceulen, maer by haeren Pastoor te draegen, waer door sy tot boetveerdigheyd is gekomen, haere sonden beweent heeft, en van den hemelschen Vader wederom in genaede, en tot syne lieve Dochter is aengenomen geweest. Waer van nu volgt de | |
[pagina 251]
| |
Historie.ALs Catharina nu alles verhaelt hadde, wat tusschen haer en de Joden geschied was, en de Ciborie met de H. bebloede en door-wonde Hostien aen haeren Biecht-Vader hadde gegeven; stond dêzen goeden Man zeer verbaest over dit alder-schroomelykste feyt, en over-leggende wat swaere gevolgen hier uyt konden voort-komen, heeft hy voorgenomen van in dêze gewichtige saeke niet te doen, als met goeden raed van andere geleerde en voorzichtige Mannen. Hy wel wetende dat Christus in 't H. Evangelie zegt: In ore duorum, aut trium testium stat omne verbum. (Matth. C. 18. v. 16.) ‘In den mond van twee, oft dry getuygen bestaet alle woord.’ Hierom is hy gegaen by den Eerweerden Heer Michaël van Backeren, wezende als dan Vice-Plebaen der Kercke van de H. Gudula, leydende met hem den Eerweerden Heer Joannes van Woluwe, in dien tyde Portionaris, oft Pastoor der Kercke van den H. Nicolaus binnen Brussel, wezende twee Mannen van goed verstand, groote wetenschap en gezond oordeel, aen de welcke hy verklaerde alles, wat hem Catharina gezeyd hadde, hoe hy van haer de Ciborie met de bebloede en door-steken Hostien hadde ontfangen en alles wat hem voor gevallen was. | |
[pagina 252]
| |
Dêze twee Heeren dit alles aendachtelyk gehoort, en rypelyk overwogen hebbende, hebben goed gevonden Catharina in de tegenwoordigheyd van hun dryen te doen verschynen, alwaer sy gekomen zynde, ende van hun op alles ondervraegt, heeft sy wederom alles rechtzinnig verklaert, wat tusschen haer en de Joden geschied was, gelyk hier vooren beschreven is. Naer dêze bekentenisse hebben sy haer vermaent, van dêze saeke aen niemand kenbaer te maeken, dat sy naer haer huys zoude gaen, met bespreek, dat als sy weder zoude ontboden worden, dan ook zoude verschynen. Hier naer hebben sy besloten van de Ciborie met de Mirakeleuse Hostien, in het Tabernakel der Kercke van Onse Lieve Vrouwe Ter Capelle eerbiedelyk op te sluyten, en zyn aldus van malkanderen gescheyden. Hier naer dêze dry Eerweerde Heeren wederom t'zaemen vergaedert zynde, om te beraemen, wat in dêze saeke voorder behoorde gedaen te worden, zyn sy te raede gegaen by den Eerweerden Heere Joannes van Yssche, als dan Canonink ende Schoolaster van de Collegiale Kercke van de H. Gudula, en binnen Brussel Vicarius van den zeer Eerweerden Heer Bisschop van Cameryk Robertus de Geneva: den welcken, naer dat hy hun hadde gehoort, en van alles onderricht was, heeft hy ook dêze Catharina doen ontbieden in syne wooninge, en in de tegenwoordigheyd | |
[pagina 253]
| |
van dêze dry Heeren Pastoors onder-vraegt zynde, heeft sy wederom alles gelyk te vooren, duydelyk beleden, hun verzekerende, dat alles wat sy verklaert hadde, de oprechte waerheyd was. Dêzen Eerweerden Heer Vicarius nu alles wel onder-vraegt en over-wogen hebbende, heeft van dêze verklaeringe kennis gegeven aen de andere Heeren Canonincken van het Capittel van de H. Gudula, de welcke de voor-genoemde Catharina hier op, voor de derde-mael hebben ontboden en doen komen in hunne vergaederinge oft Capittel, alwaer sy insgelyks de zelve van alles onder-vraegt hebben, ende Catharina heeft wederom alles rechtzinniglyk beleden gelyk te vooren: waer op sy geraedzaem gevonden hebben dêze Vrouwe in bewaerenisse te doen stellen in de gevangenisse der Kercke, tot dat sy van dêze saeke voorder onderricht zouden zyn, en meerder bescheed hebben, om in de zelve te doen, het gene het gewigt en het recht van de zelve saeke zoude konnen vereysschen. Naer alle dêze verklaeringen zyn dêze dry voor-genoemde Heeren Pastoors gegaen by de Regeerders van de Stad, en hebben hun voor gehouden alles, wat sy aengaende dit grouwzaem schelm-stuk gehoort ende gezien hadden. Sy hebben ook aen hun vertoont de door-wonde en bebloede H. Hostien, op dat sy daer in zouden doen volgens den last ende plicht van het Officie, 't welk sy bedien- | |
[pagina 254]
| |
den. Den vermaerden Schryver Joannes Gielemans (in Novali Sanctorum Belgii) beschryft dit in 't Latyn aldus: Itaque hi tres uno animo coram Rectoribus civitatis apparentes, & uno ore universa, quae facta, dictaque fuerunt recitantes, ipsum venerandum Sacramentum per omnia perforatum & cruentatum eisdem ostenderunt, ac vindictae censuram condignam super Judaeos non immerito postulaverunt. Waer op slaet dit volgende Jaer-schrift: ConCILIO DesUper habIto, senatorIbUs ManIfestarUnt. Het welk ik aldus vertaele: Zynde hier op raed geslagen,
Sy 't boos feyt hebben gedragen,
Voor het Magistraets gebied:
Op dat dit, naer recht en Wetten,
Daer op straffen zouden zetten,
Voor d'oneer aen Godt geschied.
| |
Christelyke bemerckinge.HIer konnen wy leeren, niet genoeg te zyn, dat de goddelyke Gratie ons voorkomt, en onsen vryen wille beweegt om eenig goed werk te oeffenen: maer wy moeten met dêze Gratie mede-wercken, ende het goed werk, dat Godt ons ingeeft en daer toe beweegt, moeten wy volbrengen en uyt-wercken, niet aenziende eenige moeyelykheyd oft swaerigheyd, die ons daer in zouden kon- | |
[pagina 255]
| |
nen weder-houden. Aldus heeft dêze Catharina gedaen, de welcke tot twee-mael door de goddelyke Gratie was voor-komen, gelyk in de voorgaende Christelyke Bemerckinge van 't achtste Hoofd-stuk is gezeyd, sy heeft ook twee mael met dêze gratie mede-gewerkt: eerst, als sy de Jodsche Religie heeft af-gesworen en de Roomsche omhelst; en ten tweeden, als sy haer boos voor-nemen, van de H. Mirakeleuse Hostien naer Ceulen te draegen heeft verandert, niet aenziende de moeyelykheyd, oft de straffen vreezende; maer in den vroegen morgen-stond heeft sy dêze H. Hostien by haeren Pastoor gedraegen, en aen hem alles openhertig verklaert, wat tusschen haer en de Joden was geschied; en daer naer nog dry-mael ontboden zynde, heeft sy de zelve waerheyd rechtzinnig en onbeschroomt beleden en staende gehouden. Waer uyt wy moeten leeren, met de gratie Gods mede te wercken, gelyk Paulus zegt: Gratia ejus in me vacua non fuit. (1. Cor. C. 15. ℣. 10.) ‘Syne Gratie is in my niet te vergeefs geweest.’ Den H. Evangelist Lucas (C. 18. ℣. 25.) verhaelt, dat Jesus komende ontrent Jericho, aldaer eenen Blinden neffens den weg, om aelmoessen was biddende, en hoorende, dat den Saligmaeker daer voor by ging, riep hy met luyder stemme: Jesu, Fili David, Miserere mei! ‘Jesus, Davids Zône, Ontfermt U mynder!’ Men zoude mogen oordeelen, | |
[pagina 256]
| |
dat dêzen Blinden te vergeefs was roepende: want wilde hy van syne blindheyd genezen zyn, dan moest hy opstaen, en iemand verzoeken, om hem by Christus te brengen; want blyvende zitten, is het te vreezen, dat synen luyde roependen Miserere mei; ‘Ontfermt U mynder,’ hem weynig zal baeten: want die Gods bermhertigheyd wilt ontfangen, mag niet blyven zitten, en dat nog neffens den weg; maer moet opstaen, loopen en syn beste doen, om by Jesus te komen. En ziet! dat dêzen onachtzaemen Blinden verzuymt heeft te doen, heeft den goeden Saligmaeker geboden: Jussit illum adduci ad se. ‘Hy heeft geboden, dat men dien tot hem brengen zoude.’ Dêzen Blinden was een afbeeldzel van zommige Sondaeren, die wel nu en dan tot Godt roepen: Ontfermt U mynder! maer alleen met den mond en woorden, en met de wercken blyven sy onberoerlyk zitten Secus viam, ‘neffens den weg,’ dat is in hunne oude quaede gewoonte, en occasie van sondigen: daerom die salig willen worden, moeten opstaen, en alle hunne krachten in spannen, om by Jesus te komen; want de bekeeringe van eene sondige Ziele, is niet alleen het werk van Gods bermhertigheyd; maer daer toe word ook verzocht de medewerckinge van den Sondaer. Den H. Chrysostomus verwondert zig over de Cananeusche Vrouwe, de welcke zonder ophouden tot den Saligmaeker was roepende: | |
[pagina 257]
| |
Miserere mei, Domine Fili David. (Matth. C. 15. ℣. 22.) ‘Ontfermt U mynder, Heere Zône van David,’ ende nochtans van hem niet en is verhoort geweest: Non respondit ei Verbum: ‘Hy en antwoorde haer niet een woord:’ Maer liet haer te vergeefs roepen en schreeuwen. Wat kan daer wonderbaerder wezen als dit? Zal de Zonne dan haer licht weygeren? De Fonteyne haer water? En den Hemel syne invloeyingen? Quam novum & inauditum hoc est? Roept uyt den H. Chrysostomus (Hom. 53. in Matth.) ‘Hoe nieuws en wonderbaer is dit?’ Heeft Christus aen den gigtigen Mensch niet van zelfs gevraegt: Vis sanus fieri? ‘Wilt gy gezond worden?’ En aen den voor-genoemden Blinden offert hy alles wat hy wilt, zeggende: Quid vis tibi faciam? ‘Wat wilt gy dat ik U doen?’ Waerom en geweerdigt hy zig dan ook niet tot dêze ellendige Vrouwe te spreken? Hoort hier van het geheym. Dêze Vrouwe, als sy maer alleen Gods bermhertigheyd en verzocht, zeggende: Miserere mei, ‘Ontfermt U mynder,’ heeft te vergeefs geroepen; maer als sy den goddelyken bystand verzocht, zeggende: Adjuva me; ‘Helpt my,’ dan is sy verhoort geweest: want die alleen de bermhertigheyd verzoekt, en denkt niet om syne mede-werckinge daer by te voegen: maer die vraegt om geholpen te worden, belooft ook syne neerstigheyd en mede-werckinge daer by te voegen. | |
[pagina 258]
| |
Niemand en mag dan Gods bermhertigheyd verhopen, als dien, die syne medewerckinge daer ook by voegt: want gelyk Palatias zegt: Exigit Deus à nobis materiam, cui ipse praestet formam, (in Matth. C. 1 5.) ‘ Godt vraegt van ons de stoffe, op dat hy aen de zelve de gedaente geve.’ Wat baet het aen eenen Sondaer, dat hy voor syne bekeeringe en saligheyd dikwils tot Godt roept om bermhertigheyd, is 't dat hy onder tusschen het huys, de occasie en persoonen niet en verlaet, die hem tot sonden trecken? Hy zal altyd blyven onder 't getal van die van Godt verworpen zyn, hy zal niet verhoort worden, 't en zy hy met Gods gratie wilt mede-wercken. Vega (Serm. 1. Sept.) verhaelt, hoe zekeren Jongeling is gekomen tot het Orakel van Pallas [de Godinne der wysheyd] raed vragen, over den uytval van den Stryd, die hy met synen Vyand moest aengaen: het Orakel belooft hem de over-winninge; hy, hier over dusdaenig verblyd, al oft hy de Victorie al in syne handen hadde, gaet naer het Camp-veld, nochtans zonder den degen te trecken, oft eenig tegen-weer te bieden: en ziet, hy word van synen Vyand over-wonnen en doodelyk gequetst. Hy, hier over verzuchtende, beschuldigde de Godinne, dat sy hem ongetrouw was geweest en bedrogen hadde: en ziet, onvoorziens hoort hy eene stemme, tot hem roepende: ‘Cum Minerva ma- | |
[pagina 259]
| |
num quoque move: Dii enim facientes adjuvant.’ ‘Roert met de Godinne der wysheyd ook uwe hand: want.de Goden helpen die mede-wercken.’ Aldus ook, ô Mensch! Godt belooft aen U de over-winninge; maer niet zonder uwe mede-werckinge: word gy dan van den Vyand over-wonnen, beschuldigt U zelven, en niet Godt, en dit om dat gy U niet verweert en hebt, en vrywillig hebt laeten over-winnen. Den H. Apostel Paulus vermaent alle Christenen: State ergo succincti lumbos Vestros, in omnibus sumentes scutum fidei. [Ephes. C. 6. ℣. 14. & 16.] ‘Daerom staet, U-lieden leden opgeschorst hebbende.... In alle voorvallen nemende den schild des Geloofs.’ Hier vraeg ik, waerom hy wilt, dat wy met eenen schild moeten gewapent zyn ? Zouden wy niet beter beschermt zyn achter eenen stercken muer, oft bol-werk? Hoort het geheym: tusschen eenen schild en ander plaetse van bescherming, is dit onderscheyd, zegt den ouden Origines, dat, die achter eenen stercken muer gestelt is, geen andere wapen van bescherminge noodig heeft, als dat hy aldaer stil en onberoert blyft rusten: maer die met eenen schild vecht, mag niet stil en onberoert blyven; maer moet naer alle kanten den schild keeren en wenden, waer hy het noodig ziet te zyn, om de scheuten en steken van den Vyand af te weeren. De woorden van Origenes [apud Calmat. in Sylv. Disc. 21. n. 9.] | |
[pagina 260]
| |
zyn dêze: Qui scuto totum Corpus defendere cupit, brachiorum conatu illud in circuitu ducere oportet, sicut imminens inimici gladius vel sagitta postulat. ‘Die met eenen schild syn geheel lichaem begeert te beschermen, moet met de pooginge synder armen dezen in de ronde draeyen, gelyk hy het drygende sweerd oft pyl van den Vyand vereyscht.’ Hier uyt ziet men, dat den Propheet Job. (C. 7) getuygt, dat het leven van den Mensch eenen geduerigen oorlog op de Wereld is, dat wy in midden van onse Vyanden zyn, die ons altyd bevechten: willen wy over hun Victorie behaelen, zoo moeten wy den schild des Geloofs nemen, en daer mede alle vyandlyk geweld af weeren: want zegt den H. Augustinus: die U geschapen heeft zonder uwe mede-hulp, zal U niet salig maeken zonder uwe mede-werckinge. Met Godt niet mede-wercken, is aen Godt weder-staen: te vergeefs schynt de Zonne, als men de vensters met slag-deuren toe sluyt, &c. Nu verstaen ik, waerom de H. Schrifture Godt noemt: Speculum sine macula. [Sap. C. 7. ℣. 26.] ‘Eenen spiegel zonder vlecke.’ De reden hier van [die wy misschien noch oyt in eenen Spiegel aenmerkt hebben] geeft de geleerden Raulinus [Ser. 1. Dom. 3. post Pasch.] Is. 't saeken dat iemand voor den Spiegel staende, tot den Spiegel spreekt, zullen syne woorden in den Spiegel vertoont worden? Geenzints: in tegendeel, is 't dat hy syn | |
[pagina 261]
| |
hoofd, handen, oft voeten verroert, dan zal hy terstond de zelve ook in den Spiegel zien roeren: en dit, om dat den Spiegel niet de stemme vertoont; maer de daeden: niet de woorden, maer de wercken: Speculum repraesentat motum, non sonum; ‘Den Spiegel vertoont de beweging, niet het geluyd.’ Daerom willen wy van Godt geholpen worden, dan moeten wy niet roepen, maer met syne gratie mede-wercken, gelyk gedaen heeft dêze Catharina, die [als het Duyfken den Olyf-tak by Noë] de door-woonde Hostien by den Priester heeft gebragt, en de Joden van hun boos misdaed beschuldigt, doende alles wat haer veropenbaert was. De af beeldinge, waer in Catharina de Ciborie met de Mirakeleuse Hostien behandigt aen haeren Pastoor, is de negenste Schildery in de Kercke van de H. Gudula, bekostigt en vereert door den Eerweerden Heere Ludovicus Schore, Edelen Canonink Gradueel en Archidiaken door het Bisdom van Mechelen &c. Onder de zelve staet: Nil tibi & Justo illi. Matth. 27. Paruit, exclamans, monitis Catharina Supernis,
Res mihi cum tanto Pignore nulla domi est.
Detulit hoc Parocho: nec enim conspersa cruore
Hostia soemineâ sat bene tuta manu est.
Dat is te zeggen: | |
[pagina 262]
| |
En hebt dog niet te doen met dezen Rechtveirdigen. Matth. 27.
Cath'rina door den schrik van 't Visioen gedreven,
Heeft den Hoogweerden Pand aen den Pastoor gegeven.
Te weerdig was den Schat, te Heylig dêzen Pand,
Dat hy bevryd zoud' zyn in eene Vrouwe hand.
Eyndige dit negende Hoofd-stuk met de twee naervolgende Jaer-schriften: CIborIaM, hostIasqUe saCerDotI sUo tULIt.  |
|