Vier-honderd-jaerig jubilé. Eerste deel

[p. 91]

IV. Hoofd-stuk.

Jonathas word door de Straet-schenders in synen Hof vermoort, en Abraham synen Zoone ontkomt de dood door het vluchten.

Vyfde zinne-beeld.

Qui Deum blasphemat,
Seipsum condemnat.

Wie Godt den Heer bespot,
Sterft door een droevig lot.

Verklaeringe van 't zinne-beeld.

BAsiliscus Dier boosaerdig

Men in wildernissen vind,

't Is een Dier ook zeer wreedaerdig,

Alle Dieren het verslind:

't Is een Koning der Serpenten,

Hy vreest voor geen grooter macht

Hy zelfs d'hoogste Elementen

Wilt vergiften met zyn kracht.

[p. 92]

 

Schoon hy heeft zoo sterke krachten;

 

't Wezeltje, zeer swak en kleyn,

 

Zal hem van syn macht ontmachten,

 

En verwinnen syn venyn.

 

't Wezeltje gaet hem bevechten,

 

Heel gewapent met Wyn-ruyt,

 

Dat hy weet om 't lyf te hechten,

 

En dus daegt syn Vyand uyt.

 

Basiliscus moet dan wyken

 

Voor den geur van dit sterk kruyd,

 

Al de krachten hem beswyken,

 

En hy braekt syn ziel heel uyt.

 

't Wezeltje heeft hem verslagen,

 

En gestraft al syn boos quaed:

 

Ziet hier, hoe Godt komt te plagen,

 

En Gods-lasteraers verslaet.

 

Jonathas een boozen Jode,

 

Tegen Christus vol van haet,

 

Ander Joden had ontboden,

 

Om hem aen te doen veel smaet.

 

De Ciborie heeft ontsloten,

 

En de Hostien daer van,

 

Op een tafel uytgegoten,

 

Tot spotting van alle Man:

 

Sy, als Basiliscus, dêden,

 

Braekende hun vuyl venyn,

 

Wilden Godt met voeten treden.

 

En bespogen syn aenschyn.

 

Laet hun goddeloos maer spreken,

 

En in boosheyd voorder gaen;

 

't Wezeltje daer naer zal wreken

 

Al het quaed van hun gedaen.

 

't Is geschied naer luttel dagen,

 

Zynde in den Hof gegaen,

 

Hy van Moorders wierd verslagen,

 

En de dood hem aengedaen.

 

Ziet! hoe Godt het laster spreken,

 

Kan verdraegen voor wat tyd,

 

Maer daer naer komt bitter plagen,

 

Dêze groote god'loosheyd.

[p. 93]

Toe-passinge.

DEn Basiliscus is een alder-wreedste Dier, aangezien het door syn venyn en vergiftigt gezigt alles dood en vernielt; gelyk in 't voorgaende Hoofd-stuk is aangewezen. Niet tegen-staende den Basiliscus Vyand is van alle Dieren, zoo heeft hy nogtans ook eenen grooten Vyand, te weten het Wezelken, het welk hem bevecht, overwint en dood. De Wezelkens zyn wat grooter als de Eek-hoorenkens, lang van lyf, kort van beenen, lang hair, tusschen geel en wit, en hebben zeer scherpe tanden. Van de Wezelkens schryft Isidorus, (Lib. 12. Cap. 4.) dat hy den Basiliscus met Wyn-ruyt bevecht, en victorie over hem behaelende, dood hy hem. Plinius (Lib. 8. C. 12.) schryft ook van de Wezelkens, dat sy zeer vernuftig zyn, hunne Jongskens van d'een plaets naer d'ander verdragen; om dat sy niet en zouden gevonden oft gedood worden: als ook: Haec armata ruta contra Basiliscum pugnat & ipsum necat. (Supra) ‘Het Wezeltje gewapent met Wyn-ruyt, vecht tegen den Basiliscus en vernielt hem.’ Voorders zeggen de voornoemde Natuer-beschryvers daer van, dat het de Serpenten haet, en dat het syne Jongskens, zoo hy de zelve by geval gequetst, ja zelfs dood vind (gelyk'er gezeyd word) met het sap van seker Kruyd

[p. 94]

geneest en levendig maekt, gelyk Isidorus zegt (Lib. 12.)

Ook is den Bonsing van 't geslacht der Wezels, Kilianus maekt daer geen onderscheyd tusschen. Daer-en-boven zegt Plinius (Lib. 29. C. 4) dat de Mustelae (de Wezels) zyn van tweederleyen Aerd, men vind'er wilde, die kleynder zyn dan d'andere, en worden van de Grieken Ihtis genaemt. Daer zyn ook zommige Wezels, die des winters van couleur veranderen, en worden heel wit met eenige bruyne lange hairen: haer Vel is dan zeer schoon, dat sy ook net en zuyver bewaeren van alle slyk en vuyligheyd; aldus verandert zynde, worden sy Armelynen genaemt. De Jagers, die deze Wezels, nu Armelynen geworden, om hun schoon en kostelyk Vel willen vangen, maeken in de ronde, daer de Armelynen zyn, eenen cirkel van vuyl slyk; als wanneer dêze zuyvere Dieren hun liever laeten vangen, als wel dat sy hunnen zuyveren witten Pels met eenig slyk zouden laeten besmetten oft vuyl maeken. Daerom stelt den geleerden Picinelli (Mundi Symb. Lib. 5. C. 36. Verb. Mustela Alpina n. 566.) voor de Armelynen dit onder-schrift:

Potius mori, quam foedari.

't Welk ik aldus vertaele:

Om myn schoon Vel te houden net,
Liever sterven als zyn besmet.

[p. 95]

Den zelven Picinelli zegt aldaer (n. 569) dat door den Armelyn Godt kan verstaen worden, aen wie alle vuyligheyd der sonde mishaegt, besonderlyk de sonde van Gods-lasteringe, die hy swaerlyk straft.

Door den Basiliscus, die syn besmettelyk vergift tegen Godt in den Hemel uytbraekt, word den Gods-lasteraer verstaen, gelyk hier in 't voorgaende Hooft-stuk aengewezen is: en door het Wezeltje, het welk met Wynruyt gewapent zynde den Basiliscus bevecht, overwint en vernielt, mag men Godt verstaen, die de Gods-lasteraers straft met de dood en verdoemt. Wy en zouden schier geen eynde vinden, waer 't dat wy alle de Godslasteraers uyt de H. Schriftuere wilden ophaelen, die hier om van Godt wreedelyk gestraft zyn.

Den eersten onder alle de Menschen, die Godt gelastert heeft, is geweest den goddeloozen Caïn, zeggende: Major est iniquitas mea, quam ut veniam merear. (Genes. C. 4. ℣. 13.) ‘Grooter is myne boosheyd, dan dat ik genaede bekome.’ Om dêze grouwelyke Gods-lasteringe is dêzen Cain van Godt met de dood gestraft, wordende van Lamech als een wilde beeste door-schoten. Den Koning Sennacherib, om syne Gods-lasteringe tegen den Heere uyt-gesproken, is met syn heel leger ellendig vergaen. Factum est igitur in nocte illa, venit Angelus Domini, & percussit in castris Assyriorum centum octoginta quinque millia.

[p. 96]

(4. Reg. C. 19. ℣. 35.) ‘Het is geschied op dien nacht, dat den Engel des Heeren is gekomen, en hy heeft verslaegen in 't heyrleger van de Assyrien honderd en vyf en tachentig duysent mannen.’ De H. Schriftuere voegt'er by: ‘Als hy des morgens vroeg op-gestaen was, zoo heeft hy gezien alle de Lichaemen der dooden. En Sennacherib den Koning van Assyrien vertreckende is weg-gegaen, en wedergekeert en gebleven in Ninive. En als hy in den Tempel Nesroch synen Godt aenbad, soo hebben Adramelech en Sarasar syne Zônen hem met den sweerde geslagen.’ Ziet dêzen Godt-lasterenden Koning is van syn eygen Zoonen vermoord geworden, naer dat door den Engel des Heeren syn geheel leger van 185000. mannen was verslaegen.

Wederom Holofernes, om dat hy den Koning Nabuchodonosor over-al voor den waeren Godt wilde doen herkennen, en den Godt van Israel gelastert hadde, is van de kloekmoedige Judith onthooft geworden, en syn machtig Leger ten deele verslagen en de overige op de vlucht gedreven: Et percussit bis in cervicem ejus, & abscidit caput ejus. (Judith C. 13. ℣. 10.) ‘Sy gaf twee slaegen op den nek, en hieuw hem het hooft af.’ Anthiochus , om dat hy tegen Godt zoo grouwelyke laster-taele had uytgesproken, is ook zoo wreedelyk gestraft geworden, dat de H. Schriftuere daer van zegt: Ita ut de Corpore impii

[p. 97]

Vermes scaturirent, ac viventis in doloribus carnes ejus effluerent, odore etiam illius & foetore exercitus gravaretur. (2. Machab. C. 9. ℣. 9.) ‘Alzoo dat uyt het Lichaem van den goddeloozen de Wormen krielden, en dat syn levende vleesch in de pynen uyt-vloeyde, en dat ook van synen reuk en stank het heel leger beswaert wierde.’

Aldus heeft ook Judas Machabeus geboden, dat men de Godt-lasterende tonge van den goddeloozen Nicanor, uyt den mond zoude rucken, in stucken kappen, en aen de Vogelen tot roof geven: Linguam Nicanoris praecisam jussit particulatim avibus dari, manum autem dementis contra Templum suspendi. (2. Machab. C. 15. ℣. 33.) ‘Ook heeft hy geboden, dat men de tonge van den ongoddelyken Nicanor af-gesneden zynde, by stucken zoude aen de Vogelen geven; ende de hand van den dwaezen tegen den Tempel ophangen.’ Den Godt-lasterenden Koning Herodes is van de Wormen op-geëten: Confestim autem percussit eum Angelus Domini, eo quod non dedisset honorem Deo: & consumptus à Vermibus expiravit. (Actor. C. 12. ℣. 23.) ‘Maer terstond heeft hem den Engel Gods geslagen, om dat hy aen Godt de eere niet en hadde gegeven: verslonden zynde van de Wormen, is hy gestorven.’

Om van de swaere straffen der Gods-lasteraers een eynde te maeken, ziet den quaden Moordenaer aen 't Cruys hangende: Unus

[p. 98]

autem de his qui pendebant latronibus, blasphemabat eum. (Luc. C. 23. ℣. 39.) ‘Eenen van die Moordenaeren, die daer hingen, blasphemeerde hem.’ Ziet dezen Gods-lasteraer is van het houte Cruys naer het Cruys der helsche tormenten gegaen, en ligt nu voor eeuwig in den helschen brand! Leert hier uyt, hoe het Wezeltje, dat is, Gods getergde gramschap, den Basiliscus, dat is, den Gods-lasteraer, op synen tyd weet te vinden en met een wreede dood te straffen. Waer toe dit volgende Jaer-schrift dient:

't kLeYn WezeLtJe Moort Den basILIsCUs.

Dit zal nog voorder blyken in den Godtlasterenden en gestraften Jode Jonathas, waervan hier vervolgt de

Historie.

ZEer wel heeft den H. Thomas van het Alderh. Sacrament des Autaers geschreven: Mors est malis, vita bonis (in seq. Lauda Sion) ‘Dat het is de dood voor de quade, ende 't leven voor de goede.’ Het was het leven voor de goede Apostelen, en de dood voor den Verrader Judas: 't was het leven voor de Godtvruchtige Zielen, en de dood voor den Gods-lasteraer Jonathas! Aldus was die witte Kolomme des vuers en der Wolcke aen de Kin-

[p. 99]

deren van Israël tot eenen Beschermer en Wegwyser naer het Land van Beloften, en aen die van Egypten tot droevigen ondergang en eeuwige dood: Respiciens Dominus super castrae AEgyptiorum per Columnam Ignis & Nubis, interfecit exercitum illorum. (Exod. C. 14. ℣. 24.) ‘Den Heere ziende door de Kolomme des Vuers en der Wolcke, op het leger der Egyptenaeren, versloeg hunne Heyr-kracht.’ Aldus was ook de Arcke des Verbonds aen het huys van Obededom tot geluk en goddelyken Zegen: en aen de Philistynen tot een groote plage en ongeluk. Fiebat enim pavor mortis in singulis urbibus, & gravissima valde manus Dei. (1. Reg. C. 5. ℣. 11.) ‘Over alle de Steden quam eenen grooten schrik des doods, en een alder-swaerste hand Gods.’ Aldus wederom het Brood onder d'asschen gebacken van Gedeon, het welcke wentelde en rolde tot in 't vyandlyk leger van Madian, was een voorteeken van Victorie voor de Israëlieten, en van ondergang voor de Madianiten: Cumque pervenisset ad Tabernaculum, percussit illud, atque subvertit, & Terrae funditus coaequavit. (Judic. C. 7. ℣. 13.) ‘En als 't gekomen was aen het Tabernakel, zoo sloeg het dat, en wierp het ter neder, en maekte het met den grond effen gelyk de Aerde.’

Aenmerkt hier dat dêze dry: de Kolomme des Vuers en der Wolcke, de Arcke des Verbonds, en Godeons brood, volgens 't gevoelen der HH. Vaders, afbeeldingen waeren van 't

[p. 100]

Alderh. Sacrament des Autaers, het welk voor de goede en godtvruchtige is het Brood des levens, den onderpand der toekomende glorie, en verzekeringe van de eeuwige Saligheyd: maer voor de quaede en goddelooze is het de Dood, het Oordeel en de eeuwige Verdoemenisse. Aldus is 't zelve, onteert en gelastert zynde door den Jode Jonathas, voor hem geweest de Dood, het Oordeel en Verdoemenisse.

Gelyk Godt Rechtveerdig is, zoo is hy ook bermhertig en langmoedig in de oneere en versmaetheyd te verdraegen, die hem aengedaen word in 't Alderh. Sacrament. Jonathas met syn Huys-genoten en andere Joden, hadden op verscheyde dagen dêze H. Hostien menigmael beschimpt en gelastert, tot dat ten lesten den tyd gekomen was, dat de goddelyke wraeke, dêze goddeloosheyd niet langer meer willende verdragen, door een zienelyk teeken heeft willen wreken, het gene op zoo eene boosaerdige en bespottelyke maniere tegen synen goddelyken Persoon bedreven was.

Ontrent viertien dagen daer naer, is het gebeurt, dat Jonathas, nergens geen achterdencken voor hebbende en wel gemoed zynde, met synen Zône Abraham in syn Lusthof is gegaen, om aldaer te wandelen en zig wat te vermaeken. Dêzen Lust-hof was toen ter tyd een deel van het Perk van Engiën, nu toebehoorende aen den Hertog van Arschot en Aremberg, waer toe veel Volk word ge-

[p. 101]

trocken, om de wondere schoonigheden, en vermaekelyke wandelingen, prachtige gebouwen, fonteynen, en onuytsprekelyke rariteyten van dit voorzeyde uytmuntende Perk te zien. Hier hadde Jonathas synen Lust-hof en ook syne wooninge in een deel van 't zelve Hertoglyk Casteel: in dien Lust-hof wandelende met synen Zône, wierd hy onverziens over-vallen van eenige Straet-schenders: (Guilielmus de Buri, Brux. Jub. SS. Sacram. fol. 20. zegt: Forsan Daemonibus, dat het misschien helsche Duyvels zyn geweest, die hem quamen straffen) die hem met bloote moord-instrumenten zeffens op 't lyf springende, zeer wreedelyk hebben vermoord, en vol wonden in syn bloed laeten liggen.

Synen Zône Abraham hier door verschrikt, en vreezende voor syn eygen leven, heeft snellyk de vlucht genomen, en 't huys aen syne Moeder dêze droevige tydinge gedragen, de welcke, zoo men dencken kan, hierdoor tot in de ziele getroffen wierd. De bedrukte Weduwe niet konnende achterhaelen, wie de Moordenaers waeren, en hoorende ter zelver tyd en ook lang daer naer, de helsche Geesten ysselyk spooken en een grouwzaem gerucht maeken in zekeren thoren van haer woon-plaetze, en die men zegt nog hedendags aldaer te staen, en den Duyvels Thoren genaemt te worden; wierd nog meerder bevreest en in haer Conscientie geraekt: want sy oordeelde vastelyk, dat de

[p. 102]

moord van haeren man een straffe Gods was, om dat hy die Heylig-schendery aen de H. Hostien bedreven hadde. Sy dan vreezende een diergelyke straffe op haeren hals te trecken, indien sy langer de Ciborie met de H. Hostien quam te behouden, heeft besloten haere wooninge en de Stad van Engiën te verlaeten, en met haeren Zone naer Brussel te trecken, om haer aldaer van de H. Hostien te ontmaeken, en geruster te leven.

Ziet men hier niet klaer dat dêzen Jonathas, die als eenen Basiliscus syn vergift tegen den Hemel uytgebraekt hadde, door het zuyver Wezeltje, dat is door Gods wraeke, wreedelyk met dood is gestraft geworden? Waerom dit volgende Rymke hier word by gevoegt:

DEn Basiliscus syn vuyl gal
Ten Hemel wat uyt braeken zal;
Maer 't Wezeltje hem daer voor gaf
Den dood-steek tot verdiende straf.
Aldus heeft dêzen Lasteraer
Ontheyligt Godt met boosheyd swaer:
Maer Gods wraek hem op 't leste vind,
Naer 't lichaem en naer Ziel verslind;
En nu ligt dêzen Jonathas,
Diep in de Hel met Satanas,
Alwaer hy Godt ook blasphemeert,
En eeuwig word getormenteert;
Syn tong word in het hels vertrek
Gepynigt met den ryken Vrek:
Die hier Godt heeft vermaledeyd,
Vervloekt is nu in d'eeuwigheyd!

[p. 103]

Christelyke bemerckinge.

HEt schynt zeer wonderbaar te zyn, hetgene eertyds den goddelyken Predikant met dêze woorden heeft gezeyd: Qui in altum mittit lapidem, super caput ejus cadet. (Eccli. C. 27. ℣. 28.) ‘Den steen, die iemand om hoog werpt, zal op des zelfs hoofd vallen.’ Willen wy dit in den letterlyken zin verstaen, dan weten wy wat het beteekent: maer wie zal zoo dwaes en uytzinnig zyn, die eenen steen zal om hoog werpen, waer van hy te vooren zeker weet, dat hy zal gequetst oft dood geslagen worden? Voorwaer niemand. Wat wilt den H. Geest dan door dêze woorden te kennen geven? Den H. Joannes Chrysostomus antwoord hier op zeer schoon: (Hom. 3. de incomprehensibili Dei natura.) Gelyk iemand die eenen steen om hoog werpt, den Hemel daer mede niet en kan raeken oft hinderen; maer de wonde daer van zelfs op syn eygen hooft krygt, aangezien den steen wederkeert naer die hem geworpen heeft: aldus die dêze salige wezentheyd van Godt lastert, de zelve noyt hinderen en kan, aengezien Godt hooger en verhevender is, als dat hem iemand eenig hinder zoude konnen aen doen: aldus maekt hy zyn rapier bereyd en scherp, om syn eygen Ziele te door-steken, die tegen den Heere, die het opperste goed is, zig ondankbaer toont door de Blasphemie. Het is de waerheyd, die Godt lastert, doet niemant meer leet als syn zelven, aenzien hy daer door syn zelven plich-

[p. 104]

tig maekt van de eeuwige vermaledydinge: 't is waer hy hindert ook synen naesten, door de verergernisse, die hy hem geeft; als ook syn Vaderland, het welk Godt menigmael om de Gods-lasteringen swaerlyk straft. Waerom Godt ook in de oude Wet geboden heeft, dat de Gods-lasteraers met steenen zouden dood geworpen worden.

Wat is'er hedendags gemeynder onder de quaede Christenen als Godt te lasteren? Men hoort dit in huysen en winckels, op merkten en straeten, in brandewyn-huysen en herbergen, tusschen schencken en drincken, tusschen tuysschen en spelen: ja men lastert tegenwoordig Godt in alle taelen: Je renie Dieu! malgré Dieu! au dépit de Dieu! by Godt! mort Dieu! mille Dieu! Godt doeme &c. (Myn hand beeft terwylen ik dêze goddelooze blasphemien schryve) Door dêze en dusdanige vervloekte blasphemien willen de Gods-lasteraers als zeggen, dat Godt zoude sterven, dat sy Godt verloochenen, dat Godt hun zoude verdoemen, dat Godt de macht niet en heeft, om wraek te nemen. Het is eene sonde eygen aen de Duyvels en aen de verdoemde in de Helle, de welcke Godt vermaledyden en lasteren, en waer van den H. Joannes schryft: AEstutuaverunt aestu magno, & blasphemaverunt nomen Dei, habentis potestatem super plagas. (Apoc. C. 16. ℣. 9) ‘Sy hebben gebrand met groote hitte, en sy hebben geblasphemeert den naem Gods, die macht heeft over dêze plage.’ Want

[p. 105]

al-hoe-wel de Duyvels en verdoemde in de Helle volgens hunne misdaeden gestraft worden, zoo blasphemeren sy nogtans Godt gedueriglyk, die hun met dêze plage straft.

Komt hier, ô Gods-lasteraers, gy die uwen Godt vermaledyd in taelen, die gy zomtyds zelfs niet en verstaet; gy zegt: Je renie Dieu. 't Is te zeggen: Ik verloochen Godt. Wel als gy Godt verloochent, dan en zyt gy geenen Christen Mensch meer; maer eenen Ketter: gy verliest uw recht tot den Hemel, en maekt U de helsche straffe schuldig. Gy zegt: Mort Dieu, dat Godt sterve. Is het U ô booswicht, niet genoeg, dat dien goeden Godt eens voor uwe Saligheyd gestorven is? Wilt gy hem meerder doen lyden en dikwilder sterven? En zoo dit konde geschieden, dan moest gy en de heele wereld vergaen. Gy wenscht, dat Godt sterve! waer 't dat Godt met U zoo handelde, gy waert al dood en in de Helle begraven. Gy roept: Godt doem my! 't is niet noodig dat gy Godt hier toe wilt dwingen, hy zal U op synen tyd verdoemen: en 't is grootelyks te verwonderen, terwylen gy dusdaenige Gods-lasteringe uytspreekt, dat de Aerde niet open en scheure en U verslinde. Hier ziet men dat die dêze oft andere Gods-lasteringe uytsprekt, den steen om hoog werpt, die op syn eygen hooft zal vallen en zyn Ziel verpletteren.

Eenen valschen Eed doen, is een grouwelyke sonde, waer voor alle waere Christe-

[p. 106]

nen schroomen; nogtans zegt den H. Augustinus de Gods-lasteringe is nog een schroomelyker misdaed, en hy geeft daer de reden van, zeggende: Pejus est blasphemare, quam pejerare: quia pejerando. falsae rei testis adhibetur Deus: blasphemando autem de ipso falsa dicuntur Deo. (Lib. contr. Mund. C. 19.) ‘Erger is 't Godt te lasteren, als eenen valschen Eed te doen: want valschelyk sweerende stelt men Godt getuyge van een valsche saeke: maer Godt-lasterende zegt men van Godt zelfs het gene valsch is.’ In dêze sonde word geene kleynigheyd van materie gegeven als die vrywillig is: noch men kan zig niet ontschuldigen met te zeggen, dat men daer van eene quaede gewoonte heeft: want dêze quaede gewoonte is zelfs sondig, en men is voor Godt verplicht, alle geweld te doen en middelen in te spannen, om die quaede gewoonte te breken en af te leeren, anders is men onweerdig de H. Absolutie te ontfangen.

Godt lasteren is niet alleenelyk een aldergrouwelykste boosheyd: maer ook een alderdwaeste uytzinnigheyd. Dat dit de waerheyd is, zal ieder een bekennen. Zal men niet dwaes en uytzinnig noemen de Soldaeten van den Keyzer Cajus, van de welcke Seneca verhaelt [Lib. 1. de ira.] dat sy zomtyds uyt toornigheyd tegen hunne Goden Pylen naer den Hemel geschoten hebben, van de welke neder-vallende sy grootelyks gewond wierden? Moeten die wederom niet dwaes ge-

[p. 107]

noemt worden, die met hun uytgeschoten Pylen de Zonne wilden quetzen, en dêze weder-keerende op hunne hoofden vielen? De Gods-lasteraers moet men nogtans dwaezer noemen van de welcke David zegt: Exacuerunt ut gladium linguas suas, intenderunt arcum. (Psalm. 63. ℣. 4.) ‘Sy hebben hunne tongen als een swaerd gescherpt, sy hebben den Boog opgespannen;’ om Godt te willen hinderen, hunne tongen gebruykende voor den Pyl, en hunnen mond voor den Boog, om Godt met hunne vermaledydingen als te willen door-schieten. Maer wat hebben sy hier mede gewonnen? David antwoord: Sagittae parvulorum factae sunt plagae eorum. (Ibid. ℣. 8.)‘ De Pylen der kleyne Kinderen zyn hunne wonden geworden.’ Andere lezen: Sagittaie stultorum. ‘De Pylen der Sotten.’ Sy hebben hun zelven maer leed gedaen, en hunne Zielen doodelyk gewond; maer Godt konden sy niet raeken.

Om in 't kort veel te zeggen, voege ik hier by: dat eenen Godt-lasteraer niet en spreekt de tael van Godt, van d'Engelen, oft van de Heyligen in den Hemel; maer de tael der Duyvels, Verdoemde en Vermaledyde in de Helle. Die in den Hemel zyn, loven en gebenedyden Godt, zingende het altyd-duerende Sanctus. ‘Heylig, Heylig, Heylig.’ Maer die in de Helle zyn, schreeuwen en huylen eeuwig. ‘Vervloekt, Vermaledyd en Verdoemt.’ En om hier in dit leven te onder-

[p. 108]

kennen wie de Kinderen van Godt zyn,en die van den Duyvel, moet men maer aenmercken, oft sy Godt gebenedyden, oft vermaledyden.

Hier toe dient dêze gelykenisse: waert saeken dat eenen Wolf, teenemael bekleed was met een Schaepe-vel, en aldus uytwendig aen de Schaepen gelyk-vormig: zonder eenige vyandschap, in de zelve weyde ging syn voedzel nemen, in den zelven Stal slaepen, en zig in alles droeg al oft hy een Schaep met d'andere was: waer uyt zoude nu iemand konnen onderscheyden, dat hy geen onnoozel Schaep; maer eenen wreeden Wolf was? Hier op antwoord Author operis imperfecti Hom. 19. zeggende: Ex voce: ‘Uyt de stemme.’ Ovis inclinata deorsum balat, lupus in aëra convertit caput suum contra Coelum, & sic ululat. ‘Een Schaep bleet met het hoofd neder-geboogt; eenen Wolf stêkt syn hoofd om hoog in de locht tegen den Hemel, en alzoo huylt hy. ’ Ziet het onderscheyd tusschen eenen deugdzaemen en goddeloozen Mensch: eenen Gods-lasteraer; zoo hem iet mishaegt, oft misdaen word, stêkt syn hoofd om hoog tegen Godt in den Hemel, hy huylt en braekt uyt duyzende vloeken en vermaledydingen; maer eenen deugdzaemen gebenedeyd en looft met Job synen Heer en Godt.

De Gods-lasteringe dan is een afgrysselyke sonde en vervloekelyk misdaed, byzonder voor eenen Christen Mensch. Eylaes ! dat onsen Heer Jesus Christus van die vermaledeyd,

[p. 109]

en synen H. Naem gelastert word, die hem boven alle andere, uyt reden dat sy Christenen zyn, hem moesten loven en gebenedyden! ô schande voor 't Christendom! Met recht zeg ik dan tot de Gods-lasteraers, hetgene Christus eertyds tot de blasphemerende en Godt-lasterende Schriben en Phariseën gezeyd heeft: Vos ex Patre Diabolo estis, & disideria Patris vestri vultis facere. (Joan. C. 8. ℣. 42.) ‘Gy zyt van den Vader den Duyvel, en de lusten uws Vaders wilt gy doen.’ Want den zelven H. Joannes heeft de Duyvels grouwelyk Godt hooren lasteren: Blasphemaverunt Deum Coeli. (Apoc. C. 16. ℣. 11.) ‘Sy hebben den Godt des Hemels geblasphemeert’ Waer uyt den H. Chrysostomus zeer wel besluyt: Diaboli linguam habet, qui ut Diabolus loquitur. (Hom. 79. sup. Matth.) ‘Hy heeft de tonge van den Duyvel, die gelyk als den Duyvel spreekt.’

Den H. Bernardinus van Senen spreekt de Gods-lasteraers met dêze vinnige woorden aen: O Homines infernales! ô Consocii inferorum! cuilibet Vestrum dici potest, quod dictum est Petro: verè tu ex illis es, nam & loquela tua te manifestum facit: omnes enim blasphemorum linguae, daemonum fistulae vel ora sunt. (de Pass. Dom.) ‘O helsche Menschen! ô Mede-gezellen der verdoemde! tot een ieder van U-lieden mag gezeyd worden, dat tot Petrus gezeyd is: waerlyk gy zyt eenen van die; want U eyge spraek maekt

[p. 110]

U kennelyk, aengezien alle de tongen van de Gods-lasteraers, buyzen oft monden van de Duyvels zyn.’

Mag ik nu niet uytroepen met den Propheet Isaïas: Audite Coeli &c. ‘Hoort gy Hemelen, en aenveert het met de ooren gy Aerde: want den Heer heeft gesproken.’ Filios enutrivi & exaltavi: ipsi autem spreverunt me. (C. 1. ℣. 2.) ‘Ik heb Kinderen opgevoed en verheven: maer sy hebben my versmaed.’ Mag Christus tegen de Godt-lasteraers ook niet zeggen: Ik heb U-lieden als Kinderen opgevoed met myn dierbaer Bloed, Ik heb U verheven tot de glorie, en gy hebt my versmaed, gelastert en vermaledeyd. O ondankbaere goddeloosheyd! Hoort David spreken en zig hier over beklagen: Quoniam si inimicus meus maledixisset mihi, sustinuissem utique. (Psalm. 54. ℣. 13.) ‘Want indien mynen Vyand my gelastert hadde, ik zoud het zekerlyk verdragen hebben:’ Indien de Ketters en Heydenen, Jonathas en syn andere Joden, die de Heyligheyd van Godt niet en kenden, my vervloekt en vermaledeyd hadden, dit zoude verdragelyk en vergevelyk geweest hebben: Tu vero homo unanimus, Dux meus & Notus meus! (Ibid ℣. 14.) ‘Maer gy zyt het, ô Mensch! myn Een-gezinde, mynen leyds-man, en mynen bekende!’ Die U door het Doopzel voor my heb aengenomen tot eenen Zône, die U in myn H. Kerk heb aengestelt tot een mede-

[p. 111]

litmaet, die U wil Salig maeken: en gy my vervloeken en lasteren! dit is onverdragelyk en onvergevelyk. En wat wenscht David aen dusdaenige? Veniat mors super illos, & descendant in Infernum viventes. (Supra ℣. 16.) ‘Dat de dood over hun kome, en dat sy levendig ter Helle daelen:’ gelyk Dathan, Core en Abiron is weder-vaeren.

De afbeeldinge der moord van Jonathas, is de vierde Schildery in de Kercke van de H. Gudula, bekostigt en vereert door den Eerweerdigsten Heere Laurentius Reyngodt, Prelaet der Abdye van S. Salvator in Eename gelegen in Vlaenderen &c.: onder de zelve staet als volgt:

Ingressi sunt domum latenter, & interfecerunt eum. 2. Reg. 4.

Ignota Jonathas dextrâ ruit: ictus in horto

Coeditur, & stigiis traditur esca rogis,

Essugit ad tempus proles malesauda, sed iram

Elusi haud fugiet tempus in omne Dei.

Het welke bedied:

Sy hebben heymelyk in syn huys gegaen, en hem vermoord. 2. Reg. 4.

De straf van zyn misdaed moet Jonathas bekoopen
Door eene Moorders hand, den Zoon heeft die ontloopen

Maer weet dat zonder straf den schimp Godt aengedaen,

Die vraek in d'hem'len roept, voor by niet en zal gaen.

[p. 112]

Eyndige dit vierde Hoofd-stuk met de naervolgende Jaer-schriften:

perJUrUs a MaLIgnIs oCCIDItUr.

Dat is:

Den lasteraer word van boosaardige vermoort.

qUI paULo post, refICIens se In horto sUo, a qUIbUsDaM LatronIbUs pUgIonIbUs transfIXUs fUIt.

Dat is:

Den welcken korts daer naer, zig in synen Hof vermaekende, van eenige Straet-schenders met Poingiaerds is door-stêken.

ta DIVIna ULtIo Loesa, pLeCtIt reUM.

Dat is:

Aldus straft de gehinderde goddelyke wraek den plichtigen.