'Aenmerkingen over de verwaerloozing der Nederduitsche tael'

§. 7.

De Fransche tael benadeelt ook op een gevoelige wyze de algemeene beschaving, en belet dat de verlichting zich tot de lagere klassen uitstrekke.

Schoon het vooroordeel tegen de volkstael sedert eenigen tyd meer en meer verminderd is, blyft de verslaefdheid aen de Fransche tael nog zeer ingekankerd; meestal de wetenschappelyke en geschiedkundige vakken worden hier nog in 't Fransch behandeld; en de volksklas, waer onder men veeltyds rechtgeaerde burgers vindt, wordt, op die wyze, van de mededeeling en opvatting dezer nieuw-verspreide kennissen verstoken.

En wat byzondere sierlykheid bezitten fransche werken, die de Belgen schryven? De geleerden zelve die zich

[p. 19]

van deze tael bedienen, zyn haer niet volkomen machtig: wel zondigen zy niet tegen de spelling; maer wat den styl, het zoo genaemde génie der tael betreft, daerin schieten zy voorzeker te kort; en by gevolg moeten zy altoos voor de Franschen, die in hunne eigene tael schryven, onderdoen (6).

Wierd onze tael meer gewaerdeerd en beoefend, hoe velen, die nu onaengemerkt voorby glippen, zouden zich niet in de wetenschappen en letterkunde beroemd maken! Zoo lang het Latyn de tael der geleerden was, schitterde België boven alles uit; maer sints de naburige volken hunne eigene spraek beoefenen, zyn wy ver ten achteren, uit hoofde van het verwaerloozen der onze.

Een Hosschius, een Wallius wisten hunne denkbeelden in Latynsche gedichten niet onsierlyk uit te drukken; maer hoeveel lichter hadden zy dit niet in hunne moedertael gedaen, en hoeveel nuttiger waren hunne gezangen aen het Vaderland niet geweest! Vader Cats had dit begrepen.

Werken in de volkstael geschreven, roeien schadelyke vooroordeelen uit, verspreiden nieuwe uitvindingen en gezonder denkwyzen onder alle de rangen der maetschappy; en dit middel van beschaving ontberen wy; zoo dat de Belgen by de overige europische volken, die daervan in bezit zyn, ten onder moeten blyven.