Verhandelinge van de opvoedinge en ziekten der kinderen

Veertiende Hooft-stuk. Van het geduirig Waken en 's nachts Optrekken der Kinderen.

I.

DE Kinderen noch ongeboren zijnde, schijnen geduirig byna te slapen, ten minsten de beweginge diese maken, is van weinig gedachten, en darom slapen zy geduirig by na wanneer zy eerst geboren zijn, tot dat zy ouder werdende of de Objecten haar ganschelyk aftrekken, of

[p. 144]

door eenige beledinge in het lichaam geduirig tot waken aangeport werden, en dewylse noch geen onderscheid van dach en nacht gewoon zyn so trekken zy des nachts soo wel op als by daag, en dat hieten Nacht-optrekkers, die de moeders vry lastig vallen.

II.

De Oorsaken daar van zijn mede het menigvuldige suur, datse of door een goore melk uit de borst, of uit een vergoorde Pap binnen het Lichaam gekregen hebben, waar door verscheide toevallen veroorsaakt werden, gelyk als buik-pyn, hooft-pyn, en hondert diergelyke, waar van ik te vooren en in het toekomende gesproken heb.

III.

Ten tweeden, gebeurt het dat de Kinderen schrikkig zijn in haar droom, wanneerse op haar rugge leggen, en de Animale Geesten niet bequamelyk in de Longen konnen vloeyen: even gelyk als men in die siekte gewaar werd, die men Nagt-merrie noemt, in welke die luiden, die op haar rugge leggen, gansch verbaast werden, en dat geduirig al schrikkende wakker werden.

IV.

Somtyds ook wanneer de Tanden komen, zyn de Kinderen mede al vry wat gemelyk, dat geen wonder is, wanneer de Tanden sulke vliesen moe-

[p. 145]

ten doorbreken: Hoe dit nu geschied, daar van hebben wy te voren gesproken. Want de vliesen soodanig geprikkelt werdende, belet de vogten behoorlijk door te stralen, waar door de gemeene order ontstelt werd, en de Animale Geesten niet ordentelijk vloeyen, welker loop in de hersenen geturbeert zynde, een geduirig waken veroorsaakt.

V.

Ten vierden, wanneer de buikjes door winden, en overladingen van het eten geduirig opgespannen en opgeblasen werden, werden der selver Senuwen mede aangedaan, en by gevolg de Hersenen, waar door mede een geduirige ontrustinge moet veroorsaakt werden.

VI.

So het nu gebeurt, dat men in tyds geen raad voor dese quaal doet, soo krygen de Kinderen stuipen; en sose al te veel schreeuwen, breuken in de Liesen, daarom moet men voor al goede raad doen, op dat men van de sloot niet in de graft geraakt, en van een kleintjen wat groots veroorsaakt werd. En van geduirige koorsen zynse niet vry.

VII.

Indien de Oorsaken uit een suur voortkomen, moet men die te regt stellen, met diergelyke dingen, als we hier te voren gesegt hebben. So

[p. 146]

het nu komt uit Pyn, Winden, &c. daar van is hier te vooren mede al gesproken, na welkers Genesinge men kan te werke gaan: Soo de Kinders te veel op haar rugge leggen, sal mense liever op de zyde plaatsen.

VIII.

Voorts soo men geen Remedien weet, 't zy uit wat oorsaken die veroorsaakt werd, treed men gemeenlyk tot de slaap-middelen, van welke men sig zoo lange moet afhouden als het immers mogelijk is: Of men moet de selve sodanig prepareren, datse geen slaap verwekken, maar alleen de pyne stillen en eerder doen waken dan slaap maken, welk kunsje my bekend is. Voorts soo konnen de Kinderen wel wat slaap-bolle saad onder haar pap doen, of een weinig Diascordium of Mithridaat geven, het welke se uit den Apotheek konnen halen:

Of

Recipe Sem. papav. albi, unc. sem.

Emulgeatur cum lacte dulci rec.

Ad uncc. decem, Colaturae adde

Aq. rosarum, unc. sem.

Croci, Grana quinque.

M. F. Emulsio.

Laat de Kinderen daar somwyls van drinken.

[p. 147]

IX.

Is't dat de Oorsaak een vergoorde Pap is geweest, moet men die altyd maken vers te hebben: So het aan het Sog der Vrouwen scheelt, sullen zy sig van alle suur moeten onthouden en dingen gebruiken die het suur temperen, gelyk als Kreefts-oogen, Spiritus Salis Armoniaci en diergelyke meer, datse met wat Anys-brandewyn konnen innemen.