Verhandelinge van de opvoedinge en ziekten der kinderen
(1684)–Steven Blankaart–
AuteursrechtvrijI.HEt gebeurt menigmaals dat de Kinderen te weinig Af-gang hebben, en niet alleen te weinig, maar al te hard, het welk men gemeenlyk Hard-lyvigheid noemt. Hier toe zijn mede al verscheide Oorsaken, want het moet zijn dat'er te weinig Prikkelinge in de Darmen is, en dat des selfs Maag- en Darm-sappen te lymig en te dik zijn, welke geen prikkelinge noch aanvoeringe konnen maken om de drek op zijn behoorlyke tyd uit te konnen losen. Hier komt noch by, dat de Darm-kliertjes door die dikke vogten ganschelyk verstopt geraken, en by gevolg geen of seer weinig vogten uitsyperen. | ||||||||
II.Dese Hard-lyvigheid werd noch meer ondersteund, wanneer daar al te weinig Gal in de Darmen komt; en noch meerder, als de Kinde- | ||||||||
[pagina 129]
| ||||||||
ren te weinig vogts in haar Lichaam krygen, voornamelyk, als zy vaster spyse beginnen te eten, en de Pap-pot allenxkens verlaten. | ||||||||
III.Het kan ook komen te gebeuren, dat de darm-veseltjes verlamt zyn, waar door de beweginge en voortstuwinge voor een groot gedeelte stil moet staan, of ten minsten vertragen, so dat het vogt, daar de uitdygsels mede verdunt moeten zijn, door de Melk-vaatjes opklimt, en dese vuiligheden al te droog gelaten werden, waar doorse trager na om lage werden voorgestouwt. Het vogt ondertussen datse noch by sig behouden hebben, verwasemt het poort-gat uit. | ||||||||
IV.Wanneer de Kinderen wat ouder werden en veel Mespilen eten, Queperen, en meer andere verstoppende dingen, konnen zy mede hardlyvig werden, datse geen afgang krygen. Soo dat'er verscheide oorsaken konnen zyn, die hier het hare toedoen. | ||||||||
V.Wanneer de Kinderen des nachts in't bed kakken en sich bevuilen, en de Meisjes menigmaals haar een duw geven, datse het Kind des nachts moeten te kakken setten, so zijn de Kinders eensdeels bevreest voor het ontsag van hare | ||||||||
[pagina 130]
| ||||||||
Ouders, en anderdeels vreesen zy voor slagen van dese Meisjens; Soo dat als zy dienen af te gaan, sy het selve ophouden, welke drek lange in de Endel-darm verblyvende, al zijn vogt quijt geraakt, en eindelyk een hard-lyvigheid geeft. | ||||||||
VI.Indien daar juist geen geswellen, verlammingen, uitwassen, ontstekingen en diergelyke in de Darmtjes zijn, is daar wel geen heel groot gevaar, maar egter is het best afgang te maken, en daar niet op te sluimeren. Want het is gebeurt dat sekere Dame met eenige Messieurs na het Spa toe vertrok, en door het geduirig oppassen deser Persoonen, geen gelegentheid had, om sig alleen te bevinden, soo datse het ophiel soo veel mogelijk was, waar doorse in een gansche opstoppinge van drek verviel, en ten laatsten in een drek-braken, waar na zy gansch uitterende gestorven is. | ||||||||
VII.Seker Kind van vyf jaar, zynde eenige Kersen van de Ouders geven, at de selve met de steentjes op, gelyk sommige Kinderen de gewoonte hebben, doch seer qualijk, want de darmen geraken daar door verstopt, en de ganse buik opgespannen, men dee wat men dee het hielp al niet, dog na de buik met warme pappen | ||||||||
[pagina 131]
| ||||||||
en smeersels wel voorsien wierd, kreeg hy afgang, en wierde herstelt. Het zijn dan seer slegte kunsjes voor die sulx in't werk stellen. | ||||||||
VIII.Ontrent de Genesinge soekt men gemeenlyk de darmen t'ontladen, en der selver kliertjes aan te porren, om meerder vogt door te laten, het welke gemeenlyk door eenige purgeer-middelen geschied. So de Kinderen nog suigen, geeft men haar een weinig Manna in de Pap. Sommige gevense ook wel een lepeltjen Lyn-olie of Raap-olie in, waar na ik dikmaals gesien heb, datse af-gang kregen. Onder de Pap is't best een greintjen twee of drie Scammoneum, Jalappa of Mechoacanna te mengen, het welke weinig af geen smaak heeft, maar sose ouder werden, kan men haar diergelyke op haar Boteram stroyen, sonder datse het gewaar werden. Die een Huis vol Kinderen heeft, kan met de selve middelen eenige Makrons of suikere Letters laten bakken, welke van de Kinderen genuttigt zijnde, daar van purgeren sullen. Men kanse ook wel pruimen uit de hand laten eten, voornamelijk Katryne-pruimen. Of laatse een popje van Sene-bladen in het bier hangen: Als
| ||||||||
[pagina 132]
| ||||||||
Hangt sulx op een pintjen bier, en laat daar des ogtens een roemertjen vol af drinken, maar dit kan men maar in ouder Kinderen gebruiken. | ||||||||
IX.Als de Kinderen noch suigen, en het quaad dikmaals komt van die gene welke het Kind suigen, soo is het best, dat de suigster iets inneme, om te purgeren, soose dan het Kind onder het purgeren dikmaals aan de borsten leid, zal het Kind mede purgeren en behoorlyke afgang krygen: Laat de Suigster dan dit volgende gebruiken.
Het welke sy wat warm kan maken en ten eersten uitdrinken. Ofse kan het volgende Poeder met wat bier of wyn innemen. Als
Die nu liever Pilletjes begeert, kan de volgende gebruiken. | ||||||||
[pagina 133]
| ||||||||
Als
| ||||||||
X.Als de Kindertjes jong zijn, peutert men haar met een stevig omgedrait papiertjen in den aars, waar na sy dikmaals afgang krijgen. Of men set een honig pilletjen, of een heel dun kaarsjen, die men Koninks-kaarsjes noemt. En die vermaak hebben kosten te doen, konnen een klysteertjen in schieten, waar toe de volgende bequaam zijn:
Of
| ||||||||
XI.Behalven dat men Afgang maakt, moet men wat verder sien als zyn neuse lang is, en soeken selfs de oorsaken weg te nemen: Want indien de spyse te droog is, moet men de Kinderen | ||||||||
[pagina 134]
| ||||||||
meer vogt geven. So daar veel slym is, en de kliertjes van de darmen verstopt, wat isser dan beter, als slym-verdunnende middelen te laten gebruiken, gelyk als de Vitriolum Martis, en de Tartarus Vitriolatus, welke soodanig door de slym bewogen werden, datse die gelyk als verdeilen, en het overige suur inslorpen. In deser voege kan men daar poeders van maken.
So de Kinderen heel jong zyn, laatse daar dagelyks twee greinen af gebruiken, maar soose ouder zijn, mogen zy daar meerder van gebruiken. | ||||||||
XII.Hare spyse zy ligt te verteren: en de beweginge is de Kinderen goed, het sy dat men se draagt, of datse haar selven konnen oefenen met spelen en gaan, want de beweginge kan veel geven om de darmen op en neder te doen gaan, waar door de drek dikmaals beter afschied. |
|