Verhandelinge van de opvoedinge en ziekten der kinderen
(1684)–Steven Blankaart–
Auteursrechtvrij
[pagina 61]
| |||||||||
I.WAnneer de maag iets moeyelijk valt, of dat'er door d'een ofte d'andere oorsaak een onordentelyke beweginge in veroorsaakt werd, werd in de Kinderen het Walgen en Braken oft Kooren veroorsaakt: Welke beide ziektens niet selden by malkanderen vervoegt zijn, en in grade alleenlijk van malkanderen verschelen, soo dat het braken maar een groote trap van het walgen is. Eer men braakt sal men gemeenlijk walgen, en is als een voorlooper daar van. | |||||||||
II.Dese quaal kan de Kindertjes menig reis over komen: Want voor eerst weten sy haar eigen maat niet, en ten anderen so ras zy huilen weet men se niet beter te stillen, dan met de pap-pot en de pram, so datse niet selden te veel krygen en overladen werden. Waar door de zyden van hare tengere en swakke Maagjes werden uitgeset, de Zenuw-deelen getrokken en gespannen, waar door een convulsie oft grooter beweginge werd veroorsaakt, het welke eerst een poginge tot het braken geeft, het welk het Walgen is, maar dese beweginge wat hooger gaande, werd | |||||||||
[pagina 62]
| |||||||||
alles uit de Maagjes gedrukt en geperst wat'er in is. | |||||||||
III.Ten tweeden, wanneer de Suigsters veel suur eten, sullen de Kinderen meest braken, want de Kindertjes dese suure Melk in hare maagjes krygende, werden die maagjes mede geprikkelt en tot een onordentelijke beweginge aangeport, waar doorse geduirig uitgutsen watse ingenomen hebben. | |||||||||
IV.Ten derden: Wanneer de Kindertjes met hare buikjes te veel op den arm gedragen werden, of dat mense te veel holt en beweegt, geraken zy mede niet selden aan het braken: Want als se op hare buikjes leggen, zo werden de maagjes met eenen geperst, en der selver zenuw-deeltjes tot onordentelyke beweginge aangevoert, waar door se alles uitspouwen en braken, watse genuttigt hebben. Van gelykken alsse te veel bewogen werden en geschud, so werden hare senuw-vogten mede op gelyke wijse bewogen, welke wan-order de maag gewaar werdende, Walgen en Braken veroorsaakt. | |||||||||
V.Wanneer de Kindertjes verkoud zijn of anders veele suurigheden by haar hebben, geven een quade gest en klier-vogt in die maagjes, waar- | |||||||||
[pagina 63]
| |||||||||
door se tot de selvige toevallen werden aangeport. Van gelijkken ook als sy tanden krygen, geschied'er een groote persinge tegens de vliesen van het tand-vleis, waar door ligt mede een ongeregeltheid der Zenuw-vogten ontstaat, en die selve toevallen veroorsaakt. | |||||||||
VI.Als de Kinderjes koors hebben, zijn de maagsappen mede op een geheele andere wijse gestelt welke der selver tengere veseltjes tot een ongewoone beweginge aanporrende seer ligt een braken en walgen veroorsaakt. | |||||||||
VII.Spyeir, segt men gemeenlijk, sijn Dyers, want men segt dat die brakende en spuwende Kinderen gemeenlijk in't leven blyven, en al komt het uit een oude wijfs Spinrokken, so is het egter niet onwaar, wijl het met de reden te samen stemt. Want dese Kinderen, welke geduirig hare overvloedige spijse uitgeven, werden met eenen veel suurigheden quijt, die andere Kinderen, welke niet en braken, by blijven. Waar door Stuipen, Buik-pijn, Roo-loop, en meer andere siekten konnen veroorsaakt werden. Maar die dit geduirig quijt werden, hebben die qualen so seer niet te wagten, om datse het geduurig hebben uitgeloost. Die dan nu de minste toe-vallen hebben te wagten, zijn ook meest van het sterven en het Kerkhof, 't gemeene Va- | |||||||||
[pagina 64]
| |||||||||
derland, bevrijd. Soo dat men dan met recht besluiten kan, dat'er weinig gevaar is in't Braken der Kinderen. | |||||||||
VIII.Wanneer de Moeders en Suigsters sig niet voor suurigheden wagten, gebeurt het dat de Kinders heele klonten geronne en verkaasde melk uitbraken, en dat heeft zijn gevaar in; want als de Maagjes van dit sog zijn opgepropt, kan het gebeuren dat alle die melk te gelijk in eene klont kan komen te schiften en te runnen, het welke noch van boven noch van onder niet uit de Maag konnende geperst werden, de kinderen tot een tering kan brengen, so datse soo mager werden als een scherminkel oft uitgeteerden Ieronimus gelijk men segt, ja eer een doode dan een levende gelijk zijn. | |||||||||
IX.Dus verre zijnwe dan tot de Genesinge gekomen, en so het uit al te veel voedsel komt, moet men dat de Kindertjes onttrekken, soo sal het braken wel haast stillen en vergaan, want het geduurig suigen en pap-eten geeft daar groote aanleidinge toe. Men moet dan ook de Kindertjes niet te seer over den arm leggen, op dat de Maagjes niet geperst werdende, de spijse daar niet uit en gutst. Item sal mense niet te veel schudden en hutselen, want die beweginge als gesegt is, kan oorsaak tot het braken zijn. | |||||||||
[pagina 65]
| |||||||||
X.De Suigsters en Moeders selfs moeten haar matigen van al wat suur en rins is, want ik heb duisentmaals vernomen, dat als mijn Vrouw suur gebruikt had, het Kind datse soog veel meer braakte als anders. Dit heb ik mede in alle andere bespeurt, welke brakende Kinderen zogen, datse veel suur gebruikten, derhalven moet het een algemeene Regel zijn, dat suigende Vrouwen geen suur gebruiken, willen zy haar Kindertjes niet ombrengen: De tweede is datse sig van koude wachten: De derde sig alle sterke Gemoeds-driften ont-trekken; De vierde de Kinderen goede spijse geven, en wel reinigen, en van gelyken warm houden. | |||||||||
XI.De Suigsters of Moeders dienen ook iets te gebruiken tegens het braken der Kinderen, op dat het Sog veranderende, de kragt van dat Medicament mede van de Kindertjes genuttigd werde, als
| |||||||||
[pagina 66]
| |||||||||
Laatse daar drie maals daags een lepel vol van nemen. Of
Dit kan op de selfde wyse gebruikt werden. Ook kan men wel een hand vol Munt in soete melk koken, met wat Anys-saad, en drinken dat dikwijls, of een weinig Anys-water drinken, met wat Saffraan gemengt. | |||||||||
XII.De Kinderen nu hier niet door genesen zijnde moet men ook al iets te laste leggen om te gebruiken: om het suur te temperen mag mense wel een weinig kreefts-oogen ingeven onder haar pap gemengt, met een weinig Saffraan: Want dit overvloedige suur is dikwijls oorsaak van het braken: Of
Laat daar alle dage driemaals af gebruikt werden in de pap geroert: | |||||||||
[pagina 67]
| |||||||||
Of
Doet elke reis een pap-lepeltjen daar van onder de Melk. Gesaffraande Melk is in dit geval niet quaad, als ook onder een weinig Munt-water wat Saffraan gedaan. Item mag men een droppel of twee Olie van gedistilleerde Foelie, Munt, Orangien, Citroenen, en diergelijke onder de pap roeren, en somtyds een weinigjen Spaanse Wyn geven. So nu dit alles niet wil helpen, moet men zijn toevlugt nemen tot een weinig Slaap-bollen saad, een vingerhoed vol onder de Pap gekookt, of een vierde van een Slaap-bolle of meer na de Kinderen groot zijn, onder de melk gekookt, en daar van te eten gegeven: anders kan men uit den Apotheek een weinig Diascordium halen, en geven dat de Kindertjes in, waar na het braken sal ophouden. Of men kan van dit volgende Watertjen somtyds een lepeltjen af geven.
Hier van mag men om de paar uiren een pap-lepeltjen vol van gebruiken. | |||||||||
[pagina 68]
| |||||||||
XIII.Op de Maag strijktmen wat Olie van Munt en Notemoskaat: Of
Hier mede mag men warm over de Maag stryken. Dit is dan so de meeste Genesinge aangaande het Braken der Kinderen. |
|