Den Neder-landschen herbarius ofte kruid-boek der voornaamste kruiden

CCXLI. Hoofd-stuk. Hypericum, Sint Jans-kruid.

HYpericum is groot en klein. De groote schiet, in 't voorjaar verscheide dunne, harde, roodagtige, ronde, en na de verscheide grond is, somtyds vierkante, en boven in takjes verdeelde struikjes, veeltyds van een voet ofte twee hoog. Hier aan wasschen van beneden tot boven toe breede, langwerpige en een weinig spitse blaadjes. Dese tegens den dag gehouden, schynen vol van seer kleine gaatjes te wesen, het welke nog in eenige andere gewassen gebeurt: hier om werd het van sommige Perforata genaamt. Op de toppen der struiken komen veele geele, vyf-bladige en ster-wys gestelde bloemtjen voort, hebbende van onderen een groen vyf-bladig steunseltjen, in 't midden heeft de kruin veele opstaande draadjes met hare nopjes. Hier na volgen buikige en langwerpige zaad-huisjes vol van een seer klein, bruin en na den harst-riekende zaad. De bladen en bloemen tusschen de vingers gevreven, geven een duistere, rood-purperagtige verf van sig. Dit gewas staat over ende als een heesterken, hebbende harde en houtagtige wortelen, met veele takjes en veselen herwaarts en derwaarts kruipende.

Het kleene is het groote ganschelyk gelyk, maar in alles veel kleinder, en komt tot de hoogte niet van een span.

Men vind dese soorten in de laagten der Duinen, en aan de kanten van de Koorn-velden, en voorts

[p. 318]

op veele onbebouwde plaatsen. Sy bloeijen meest in de Somer, en de bladen werden dan gemeenlyk roodagtig; de wortelen blyven des Winters over.

De bladen, bloemen en zaad hebben veele fyne, doordringende, balsemagtige deeltjes: het doet wel Water-maken, en gruisig graveel af dryven, en doet de Maand-vloed haar voortgang hebben. Bysonderlyk is het in innerlyke sweringen en wonden, als mede in uiterlyke wonden, om die te heelen: het set het geronne bloed af, dryft de wormen uit 't gedarmte. Het is dienstig op uiterlyke kneusingen gelegt, enz.

Als men de bloemtjes af plukt, en in olie van oliven doet, in de Sonne lang laat staan, of op een kagchel, heeft men een innerlyke en uiterlyke wond-balsem. Soo men de bloemtjes op olie van Terpentyn set, heeft men een bequame balsem tegens de zenuw en pees-wonden. Men kan van dese bloemen, zaden en bladen, niet alleen met Brandewyn, Secq, enz. een Tinctuur daar van maken om innerlyk te gebruiken, maar men kan de selve in water ofte wyn koken, en tot innerlyke gebreken gebruiken.

De bladen en bloemen, zyn ook dienstig om linne en wolle te verwen.