Den Neder-landschen herbarius ofte kruid-boek der voornaamste kruiden
(1698)–Steven Blankaart– AuteursrechtvrijSteven Blankaart, Den Neder-landschen herbarius ofte kruid-boek der voornaamste kruiden. Jan ten Hoorn, Amsterdam 1698
DBNL-TEI 1
Wijze van coderen: standaard
-
gebruikt exemplaar
Bayerische Staatsbibliothek München, signatuur: 829967 Res/Phyt. 48 829967 Res/Phyt. 48.
algemene opmerkingen
Dit bestand biedt, behoudens een aantal hierna te noemen ingrepen, een diplomatische weergave van Stephanus Blankaart, Den Neder-Landschen herbarius ofte kruid-boek der voornaamste kruiden uit 1698. De illustraties zijn van de hand van Jan Luyken en Caspar Luyken. Er is gebruik gemaakt van een door Stichting Vrijwilligersnetwerk Nederlandse Taal o.l.v. Nicoline van der Sijs en Hans Beelen aangeleverd bestand.
redactionele ingrepen
p. 19, 21, 23, 25, 27, 29, 31: de rechtermarge van deze pagina's is in de gebruikte scan van het origineel weggevallen. Dat is hier aangevuld met behulp van exemplaar Universiteitsbibliotheek Wageningen, signatuur: SPEC.COLL. ; R338D12
p. 59: geplaats → geplaatst: ‘van agteren zyn mede rood-groene blaadjes, tot stevigheid, geplaatst’. Deze lezing ook in de tweede druk (1714).
p. 60: geplaats → geplaatst: ‘waar onder dan het zaad geplaatst is’ ). Deze lezing ook in de tweede druk (1714).
p. 64: Angelia → Angelica: ‘XXXVI. Hoofd-stuk. Angelica, ofte Engel-wortel’. Deze lezing ook in de tweede druk (1714).
p. 149 Sryk-bloem → Stryk-bloem:: ‘CIII. Hoofd-stuk. Camomilla Foetida en non Foetida, stinkende en niet stinkende Kermille, Koedillen, Koe-ooge, Padde-bloem, en Stryk-bloem’. Deze lezing ook in de tweede druk (1714).
p. 151: kleider → kleinder: ‘De bloemtjes zyn mede van de selfde gedaante wit of blauw, maar mede kleinder’. Deze lezing ook in de tweede druk (1714).
p. 163: donke-rood →donkerrood: ‘langagtige doornige hoofdjes groeijen, sters-gewyse gestelt, zynde eerst groen, ofte donkerrood, maar daar na bleik’. Deze lezing ook in de tweede druk (1714).
p. 172: Purperende → Purgerende: ‘schryft men den Epithymum ook een sagte Purgerende kragt toe’. Deze lezing ook in de tweede druk (1714).
p. 176: vliesjes → vliesjen: ‘met een dun vliesjen bekleed’. Deze lezing ook in de tweede druk (1714).
p. 189: door → daar: ‘vloeyd daar een goud-geel sap uit’. Deze lezing ook in de tweede druk (1714).
p. 198: bereisels → bereidsels: ‘Dit kruid en zyn bereidsels, dryven mede de pisse af’. Deze lezing ook in de tweede druk (1714).
p. 298: bloed → bloeid: ‘en bloeid van Lente tot aan ’t eind van den Herfst toe’. Deze lezing ook in de tweede druk (1714).
p. 306: kruidjes → kruidjen: ‘Het gantsche kruidjen is grys van koleur’. Deze lezing ook in de tweede druk (1714).
p. 308: bolstel → bolster: ‘een geele stroo-gelyke en aan beide zyden puntige, en voorts geribde bolster’. Deze lezing ook in de tweede druk (1714).
p. 315: schaaltjes → schaaltjen: ‘van binnen met een schaaltjen ofte dekseltjen bedekt’. Deze lezing ook in de tweede druk (1714).
p. 316: men → met: ‘een olie geperst, met welke sy de slapen des hoofds bestryken’. Deze lezing ook in de tweede druk (1714).
p. 325: vry → dry: ‘twee ofte dry sonder order gestelde bloemen).
p. 334: Juncas → Juncus: ‘CCLV. Hoofd-stuk. Juncus Floridus, Bloeijende Water-biese, ofte Water-lisch’.
p. 341: louw → latouw: ‘IK noem dit gewas Bastaart Hasen-latouw’. Deze lezing ook in de tweede druk (1714).
p. 342: vesen → veselen: ‘De wortel bestaat uit een verwarde vergadering van veselen’. De tweede druk (1714) heeft eveneens vezelen.
p. 346: worels → wortels: ‘welkers wortels soo dik werden als een arm’. Deze lezing ook in de tweede druk (1714).
p. 362-363: tussen deze pagina's bevinden zich 4 ongenummerde pagina's. De twee middelste, blanco, pagina's zijn hier weggelaten.
p. 387: geplaats → geplaatst: ‘De bladen zyn twee en twee geplaatst en kruis-wys’. Deze lezing ook in de tweede druk (1714).
p. 390: scherp-toeloode → scherp-toeloopende: ‘vyf scherp-toeloopende punten’. Deze lezing ook in de tweede druk (1714).
p. 407: door → daar: ‘maar ik kan daar soo een geheim niet insien’. Deze lezing ook in de tweede druk (1714).
p. 431: Ophioglossdm → Ophioglossum: ‘CCCXLIX. Hoofd-stuk. Ophioglossum, Lancea Christi, Adders-tonge, Speer-kruid’. Deze lezing ook in de tweede druk (1714).
p. 434: hoodjen → hoofdjen: ‘hebbende in ’t midden een rood gehoekt hoofdjen’. Deze lezing ook in de tweede druk (1714).
p. 472: plaatst → plaats: ‘Maar het onderscheid komt alleen van de plaats daar die wast’. Deze lezing ook in de tweede druk (1714).
p. 483: id → in: ‘en geeft syn zaad in de Somer). Deze lezing ook in de tweede druk (1714).
p. 502: gelykenende → gelykende: ‘, heeft weinig blaadjes en klein, gelykende kleine oor-lepeltjes’. Deze lezing ook in de tweede druk (1714).
p. 508: gebruik → gebruikt: ‘Voorts werd het mede in de spysen gebruikt’. Deze lezing ook in de tweede druk (1714).
p.541: dagelyds → dagelyks: ‘maar sulx moet dagelyks geschieden’. Deze lezing ook in de tweede druk (1714).
p. 550: kleinker → kleinder: ‘aan de struik werden sy hoe hooger hoe kleinder en meer gesneden’. Deze lezing ook in de tweede druk (1714).
p. 561: gemeenlyk → gemeenlyk: ‘Op de toppen komen gemeenlyk matig kleene vyf-bladige, maar selden ses-bladige bloemtjes’. Deze lezing ook in de tweede druk (1714).
p. 586: Meloot → Meliloot: ‘CCCCLXXXII. Hoofd-stuk. Trifolium corniculatum, Melilotus Italica, Gehoornde Klaver, Steen-klaver, Italiaanse Meliloot’.
p. 591: Met → Men: ‘Men agt dat de wortel doet afgang verwekken’. Deze lezing ook in de tweede druk (1714).
p. 599: Liefhiebbers → Liefhebbers: ‘De kragten zyn niet bekend, alsoo sy maar voor de Liefhebbers van bloemen geoefent werden’. Deze lezing ook in de tweede druk (1714).
p. 606: welde → welke: ‘dunne, ronde, tengere steeltjes, van twee ofte drie duim lang, welke yder op haar top een eenig bloemtjen hebben’. Deze lezing ook in de tweede druk (1714).
p. 611: boedige → bloedige: ‘suivert het bloedige tand-vleis; en maakt de leuterende tanden vast’. Deze lezing ook in de tweede druk (1714).
Bij de omzetting van de gebruikte bron naar deze publicatie in de dbnl is een aantal delen van de tekst niet overgenomen. Hieronder volgen de tekstgedeelten die wel in het origineel voorkomen maar hier uit de lopende tekst zijn weggelaten. Ook de blanco pagina's (1v, 2v, t.o. 34, t.o. 39, t.o. 93, t.o. 136, t.o. 151, t.o. 168, t.o. 175, t.o. 203, t.o. 209, t.o. 211, t.o. 231, t.o. 235, t.o. 259, t.o. 262, t.o. 268, t.o. 272, t.o. 302, t.o. 304, t.o. 324, t.o. 332, t.o. 336, t.o. 343, t.o. 391, t.o. 403, t.o. 415, t.o. 427, t.o. 439, t.o. 444, t.o. 457, t.o. 459, t.o. 471, t.o. 479, t.o. 594) zijn niet opgenomen in de lopende tekst.
[fol. 1r]
t' Amsterdam
By Ian ten Hoorn 1698.
[fol. 2r]
Den Neder-Landschen Herbarius ofte Kruid-boek der voornaamste Kruiden, tot de Medicyne, Spys-bereidingen en Konst-werken dienstig. Handelende van zommige hier te Lande wassende Boomen, Kruiden, Heesters, Mossen, enz.Met koopere Platen verciert.
Door Steph. Blankaart, P. & Med. D. en Practizyn tot Amsterdam.
[vignet]
t'AMSTERDAM
By JAN ten HOORN, Boekverkooper over 't Oude Heere Logement, in de Historie-schryver. 1698.