Den Neder-landschen herbarius ofte kruid-boek der voornaamste kruiden

CCVIII. Hoofd-stuk. Fungus, Kamper-noelje, Duivels-brood, Paddestoelen.

HOe dese gewassen voortkomen, heb ik in myn werk van de Fermentatie beschreven. Wy syllen dan nu alleenig hare gedaanten beschouwen, welke veelderlei zyn. Als Aard-Kampernoeljen, dese noemt

[p. 278]

men vroege en latere: en Boom-Kampernoeljen. De vroege zyn ei-wys rond, gerimpelt, met veele vakjes en holletjes, van koleur bemorst wit, wassende op redelyk dikke en witte steeltjes.

De latere gelyken na een breed hoedeken, ofte soort van stroeye hoeden, wit van boven, van onderen zyn veele vliesjes, gaande van de steel af tot de rand toe: dese werden na de 24 uuren swart. De steel ofte stammetjes is wit, hare groote is verscheiden, na dat sy oud zyn.

De Boomagtige zyn veel harder, ja somtyds houtagtige gemeenlyk witte uitwassen, onder welke den Agaricus, zynde een uitwas, soo men meint van den Lorken-boom. Aldus brengt de Vlier-boom de Auriculae Judae ofte Judas ooren voort, aldus na de gelykenisse van een oor genaamt; in 't kort meest alle de Boomen brengen niet alleen hare eigene uitwassen voort, maar ook het verstorven hout.

De Kampernoeljen vind men meest, al waar besloten aarde is, die van binnen als beschimmelt, en niet wel kan uitwasemen, gelyk als aan nieuw gemaakte wallen en dyken, bosschagien, enz. De boomagtige van gelyken, bersten uit wanneer hare basten te vast toegesloten zyn. Siet myn boek van de Fermentatie.

D'eerste soort is onnut, maar de tweede werd vergadert eer die swart werd, dat is voor de 24 uuren, want na die tyd segt men dat sy vergiftig werden, alsoo sy dan de keele toevringen, ofte het bort verwekken. Wanneer sy goed zyn, werden die van binnen gesuivert, gekookt en in den azyn met eenige speceryen in gelegt, en tot gebraad gegeten, en werden Champignons genaamt. Daar is nog een soorte, die gedroogt werd, gelykende na een Moerbesie, die de Francen Morilles noemen,

[p. 279]

welke men by vleis stooft. Het sy dan hoe smakelyk die zyn, desselfs gebruik, om 't gevaars wille, te myden, is best.

Onder de boomagtige werd den Agaricus onder de darm-suiverende middelen gebruikt. Die van de vlier kookt men onder de gorgel-dranken: maar de sagste van d'andere boom-gewassen, pleeg men te gebruiken, gelyk de Chinesen en Japonesen de Moxa doen.