Den Neder-landschen herbarius ofte kruid-boek der voornaamste kruiden

XCVII. Hoofd-stuk. Buxus, Bos-boom, qualyk Palm-boom gesegt.

DE Bos-boom werd gemeenlyk in een groote en een kleine gedeelt, maar ik meine dat sy beide een en deselfde Boom zyn; want soo men de kleine laat groeijen en van zyn onderste takjes suivert, dat die met 'er tyd tot een Boom opwasschen. De kleine wast een span ofte anderhalf hoog, na dat die selden ofte dikwyls geschoren werd: maar soo die in de hoogte opwast werd die soo hoog als de Vlier-boom: en de stam soo dik als een mans been, bleik geel van hout, en hard, swaar en in 't water stinkende, de schors geel-grauw. Hy verdeilt sig in veele takken, aan welke langwerpige ronde, dikke gladde, blinkende, en harde blaadjes wasschen, die des Somers en des Winters groen zyn, die niet ligtelyk afvallen. De jonge zyn geel-groen, maar de oudere duister-groen. Tusschen de jonge blaadjes siet men in de Somer geel-verwige bloemtjes, waar na men in een goede Somer-tyd groene vrugten, (in welke swart zaad is) bekomt, hebbende groene en min of meer lankwerpige vrugtjes, van onderen met vier uitsteekseltjes, gelyk of het de pooten van een pot waren, en daarom heb ik die

[p. 143]

van de kinderen wel potjes, (niet oneigentlyk) hooren noemen. De wortel is hardhoutig, waar door het meest voortgeteelt werd.

Men merkt niet dat dit gewas van eenig gedierte aangedaan werd, ofte het hout van eenig gewormte doorboort: is bequaam, (voornamelyk de wortelen) om daar alderlei dingen van uit te houwen, te draeijen en te verwerken. De kleine werd niet alleen tot cieraad in de Hoven geplant, maar dient om de beddingen, van de paden af te sonderen; en is bequaam om Bloem-perken te maken. Men laatse ook wel eenige voeten hooger wasschen op de hoeken, welke dan spits en toorns-gewyse geschoren werden. De bladen in het vuur geworpen, bersten met een geluid, even als de Laurier-bladen. Sy werd Palm genaamt, om dat men die in plaats van de Palestynse Palm, ter gedagtenisse des Heilands, alhier onder de Rooms-gesinde, op Palm-Sondag, gebruikt. Voor de Herbergen, hangt men daar Kroonen van, in plaats daar d'ouden klim uithingen, tot een teiken, dat 'er goede Wyn te koop is: dese Kroonen werden mede opgehangen by de Boeren, Schippers, enz. wanneer daar een Bruigom en Bruid is. Ook wanneer daar een nieuw Huis gebouwt werd, en byna onder dak is, hangt men daar Kroonen op, zynde een teiken van blydschap, en dat de werk-luiden moeten vrolyk zyn. Op Mei-avond plant men voor de deur der Hoofd-luiden der Burger-Vaandels, een geschilde Mast met Kroonen, van dit gewas verciert.

De bladeren van dit gewas in Water of Wyn gesoden, dient om het bloedige tand-vleis te wassen en te suiveren, alsoo het vry wat te samentrekkende is. Sommige gebruiken het saagsel van het hout, in plaats van Pok-hout.