De Kartesiaanse academie ofte, institutie der medicyne

VIII. Hooft-Stuk.
Van de Heester-vrugten.

ONder de Heester-vrugten telt men de roode en swarte Aalbesien, in Zeeland Jenivers genoemd, Stekel-besien oft Kruis-besien, blauwe Bessen, Berberissen, Bramen, Framboysen en diergelyke.

Alle soorten van Besien veel gegeeten, zijn seer

[p. 164]

schadelijk, dewijlse veel suur in ons lighaam veroorsaken, daarom is de middelmaat best.

Ider een roept, dat de roode bessen soo gesond gegeten zijn, om datse verkoelen; maar indien men eens bezeft dat ons bloed en verdere sappen te verkoelen, is, iemand siek te maken en sijn sappen te doen stremmen, sal men wel haast konnen oordeelen of suure dingen voor ons lighaam soo gesond zijn. Ik wil niet seggen datse juist dadelijk die siekten maken, maar naderhand, ten zy datse haar bloed door andere spijs oft drank verbeteren: derhalven zijn de besien, 't zy roode oft witte, als ook de gelei van aalbessen, en de schoon gekleurde koeldranken daar van gemaakt, seer schadelijk, ja vergiftig, gelijk hier na, van den asijn sprekende, nader sal getoont werden. De wijn uit het sap deser besien gemaakt, is niet quaad, want de fermentatie maakt dat de deeltjes vlugger werden, gelijk als in alle fermentatien geschied.

Swarte Aalbesien zijn nog beter als de roode, wijl sy soo suur niet en zijn: op brandewijn geset zijn niet quaad.

Kruis-besien of Stekel-besien nog onrijp zijnde, zijn seer schadelijk, dewijlse een onguur en straf suur by sig hebben: dog rijp geworden, zijnse beter en milder: maar se moeten niet te veel gegeeten worden en 't is beter dat mense laat.

Blauw-bessen, Krake-besien, en diergelijken, komen met de swarte Aalbessen over-een.

De Berberissen zijn schadelijker als de roode aalbessen; waarom mense laten moet voor de genen die liever op de smaak leven als op de gesondheid; want haar suur is straffer.

Framboisen en Bramen, niet te rijp nog onrijp zijnde, zijn soo schadelijk niet, als men my in mijn jonkheid pleeg wijs te maken; dese set men ook op bier en wijn, waar aan se een liefelyke geur geven.

[p. 165]

Men moet sig wagten van dese dingen al te veel te eeten, wijlse veel suirigheid in 't lighaam nalaten, en daar na koortsen of andere siekten verwekken.