De borgerlyke tafel, om lang gesond sonder ziekten te leven

Waar in van yder spijse in ’t besonder gehandelt werd. Mitsgaders een beknopte manier van de spijsen voor te snijden, en een onderrechting der schikkelijke wijsen, die men aan de tafel moet houden. Nevens De Schola Salernitana

XIV. Hooft-stuk. Van het sout en d’azyn.

HEt Sout is of gegraven of uit Sout water gemaakt, beide middelmatig genuttigt is het soo schadelijk niet als wel veel gebruikt: ’t gemeene spreekwoort is niet te vergeefs in de wereld gekomen.

Sout en zuir,
Krenkt de natuur.

Ik weet verscheidene, die daar door soo scheurbuikig geworden zyn, datse nog gaan nog staan konden; sulx siet men ook in de boods gesellen, die stijf van scheurbuik werden, door het geduirig pekel-vleis eten op de sche-

[p. 57]

pen: ’t is dan best het gebruik van veel sout te myden.

Dat de menschen wisten wat schadelijkheid den azyn, ⁺ limoensap en diergelijke suirigheden voortbrengen, sy souden gesamentlyk aanspannen om deselve uit hare steden en landen te bannen. Want al wat suur is, verdikt onse vogten; onse vogten verdikt zynde, baren verstoppingen, uit welke wederom duisenderlei siektens voortkomen.

Maar, sal ymant seggen, ik gebruik veel suur, en egter ben ik gesond: ik antwoord van neen, en zeg dat die persoon niet gesond is, want dewijl hy veel suur genut, sal hy menigmaals klagen van verhittingen in sijn aansigt van hooftpyn &c Daar en boven valt hy ligter in siekten als een ander: ook wanneer de zoodanige eenige heete drank oft spys gebruiken, werden sy overmaatig heet: dit

+ Azyn, Limoensap.

[p. 58]

komt hier van daan, dat haar bloed te voren trager loopende, nu een weinig in de groote vaten begind dunder, vloeybaarder en bewegender te werden, als in de kleine vaten, welke de vogten in de kleine vaten persende, moeyelijkheid veroorsaken, die wy pijn noemen; hier uit spruit de hooftpyn, en wyl het bloed dan begint te broeyen, werden de menschen heet, om welke hette te verkoelen, sy haar toevlugt tot suirigheden nemen, ten einde dit ras en wel-loopend bloed weder traag te doen gaan, dat d’oorsaak is warom sy ligtelyker in siektens vervallen als andere menschen, die geen suur gebruiken, welker bloed een snelle loop heeft en selden broeit, ten sy de selve suirigheden gebruikt hebben. Derhalven indien ymand wys wil zyn, en gesond leven, die late het suur eten volkomelyk na, want het is maar

[p. 59]

een quade gewoonte, en al is ’t dat het uw wat moeyelijkheid in ’t eerste baard, sal het daar na des te gesonder zyn.