Logo DBNL
De borgerlyke tafel, om lang gesond sonder ziekten te leven (1967)

De borgerlyke tafel, om lang gesond sonder ziekten te leven

(1967)–Steven Blankaart–rechtenstatus Auteursrechtelijk beschermd

Waar in van yder spijse in ’t besonder gehandelt werd. Mitsgaders een beknopte manier van de spijsen voor te snijden, en een onderrechting der schikkelijke wijsen, die men aan de tafel moet houden. Nevens De Schola Salernitana


Vorige Volgende

IV. Hooft-stuk. Van alderlei groene moes-kruiden.

DE Salade, + latou, kroppen, en diergelyke, sijn moes-kruiden die men wel meest in Holland over tafel gebruikt, welke indienser wel toe bereid werden, geen van de minste konnen geagt sijn. Maar om dat deselve altyd door een suiren edik oft asyn bedorven werden, synse onnut en schadelyk, voornamelijk als’er soodanigen sala is voor gegaan en men daar een kom soete melk toe eet. Ik segje datse schadelijk is, ja een van de voornaamste oorsaken kan gerekent werden, die de scheurbuik voortbrengen, waar uit een nasleep van honderde siektens voort spruit.

Dewijl nu de Sala goed, + en den asijn schadelijk is, moet men die op een andere wyse bereiden, namelijk met een goede witte olie, een weinig gestooten foylie, en voorts sulke toekruien die men daar op begeert: die het gewoon sijn, sullen dit geregje wel mogen. men kanse ook met olie alleen eten en een weinig sout, dat men dese gewoonte invoerde, men souw soo veel sieke menschen niet vinden. hoe schadelijk het suur is, sal ik hier na in den asyn verklaren.

Na dese voegt de Witter sla, Veld sla, +, oft vet-kous; zy behoeft de voorige in goedheid niet te wyken, maar moet sonder edik toegerigt sijn.

De voorige sala’ en gestooft gelyk spinagie is seer gesond gegeten. +

Endivie als een sala bereid, + dat is klein gescherft, namelyk van

de geelste stronkjes, is seer goed gegeten, dog mede sonder edik.

Is mede seer gesond by eenig vleis gestooft oft anders toebereid.

Hier aan komt gevoeglijk de Sellerye een kruid voorwaar, + dat men ’s middags en ’s avonds behoorde te eten om sijn nuttigheid, voornamelyk voor de vrouwtjes: die haar in alle saken wel doet wesen.

Pimpernel, + raket, +, katte-kruid oft nipt, + dragon, +, kerse en diergelyke riekende toekruiden, + sullen de saladen niet bederven, maar doen alles goeds, daar over gestrooit.

Kervel, + en al het gene daar van toe bereid werd, is een gesond kruid somwyls gegeten, ’t sy dat men’er taarten of koekjes van bakt, of dat men de selve scherft en in melk kookt, om daar een witte broods sop af te maken.

Peterselie is een kruid, + dat men

om sijn deugden uit de moes-tuin niet kan houden, want het kan in veele gevallen als de keuken-oppassers weten, gebruikt werden.

Beet en kaarsjes bladen tot een warmoes gemaakt, + met eenige andere daar toe behoorende kruiden, sijn alle van groote nuttigheid.

Als ook de Spinagie gestooft en sonder suur gegeten, + is een seer gesonde spys.

De Surkel oft suiring, + en alle suire kruiden, sijn wel aangenaam, maar wat veel gegeten, konnen in ’t lighaam geen nut uitrigten.

Patientie is byna van kragten als de beet. +

Een sala gemaakt van eerst uitkomende hop, + paerde bloem, oft cichorei is mede heel goed, dog sonder suur, als het mogelijk is, gegeten.

Sulx seg ik ook van de sala die

men van waterkers maakt, + welke tegen de scheurbuik sonderlyk is.

De Hof-kers, + tuin-kers oft ster-kers tot een boterman gegeten, oft over sala, is voor de blauscheutige mede niet ondienstig.

Porcelein is matig gesond, + maar is beter om sijn lymagtig sap gelaten. dog is gestooft niet heel quaad.

Allerlei kool, + soo lang hare bladeren mals en aangenaam sijn, kan men die onder de minste rang van gesonde kruiden niet rekenen, als daar sijn, Savooyen, + fluit-kolen, kabuis-kool, +, kappertjes kool, + boere kool en diergelijke, + welke alle seer goed gegeten sijn, wanneer ze door het by doen van surigheden niet verdorven werden, gelyk men die kan toemaken als spinagie. kool, gesneden als sla, is ook seer goed met vleis-sop, boter zout en peper gestooft, is ze best.

Bloem-kool is mede seer goed, + en

soo ongesond niet, als sommige ons diets hebben willen maken.

Aspergies + dikwyls gegeten is den scheurbuikigen sonderling goet, en moeten in de tyd datʼer sijn dagelyks wel gebruikt werden.

Artisiokken + sijn goet om den jong getrouwden wat te gemoet te komen; geven ook goed voedsel.

Venkel + onder moeskruiden, geeft niet alleen een goede geur, maar is mede seer gesond, voornamelijk voor vrouwen die geen sog in de borsten hebben.


Vorige Volgende