Brieven en dagboek

[p. IX]

Voorberigt.

Dit is geen boek voor iedereen. Het was ook niet voor eene openbare uitgave geschikt. Doch ik meende, dat deze bladen voor een zeker publiek, dat der schilders, der opvoedkundigen en niet het minst voor de weinige vrienden des vroeg weggenomen kunstenaars eenige waarde konden hebben. Bovendien houd ik vol, dat Gerard Bilders een karakter, eene merkwaardige persoonlijkheid is geweest, die in rijperen leeftijd in meer dan ééne rigting stellig een sieraad zijns vaderlands zou geworden zijn. Dit beweren heb ik getracht door volgende proeven te staven. Of heeft mijne ingenomenheid met mijn jongen vriend zich vergist?

[p. X]

Men heeft reeds de opmerking gemaakt, dat ik spaarzamer in het mededeelen der brieven had behooren te zijn. Dit is waar, maar tevens zeer moeijelijk. Een ander had in mijn geval insgelijks te veel gegeven. Ook volgen zij niet geregeld; er zijn brieven verloren geraakt; op eene vraag, die niet gedaan is, komt wel eens een antwoord of eene zinspeling op een feit, dat niet vermeld werd. Ik kan het niet helpen.

Natuurlijk heb ik al de brieven niet in hun geheel gegeven. Het meest dagelijksche bleef achterwege. Aan stijl en vorm behoefde zeer weinig veranderd te worden. Met eene fraaije hand en zonder noemenswaardige doorhalingen geschreven, kan het handschrift zelf getuigen, dat ze bijna gebleven zijn zoo als ze hem uit de pen vloeiden.

Mad. Craven zegt in haar voorbericht van de brieven harer zuster: - Il est un point sur lequel, je le sens, j'ai à m'excuser; c'est l'obligation où je serai souvent de transcrire les louanges qui me sont adressées. On pensera peut-être, qu'au lieu de m'excuser, le plus court eût été d'omettre ces passages, mais supprimer l'expression, même exagérée, de leur tendresse eût été une grande inexactitude. - Ik was in hetzelfde geval. Kieschheidshalve had ik alle uitdrukkingen van erkentelijkheid

[p. XI]

uit de brieven wenschen te verwijderen, die telkens in het gemoed van Bilders eene onuitputtelijk rijke verscheidenheid van vormen aannam. Hier en daar deed ik het echter niet. Mogt ik den overledene van een zijner liefelijkste sieraden berooven?

Leerzaam kan de strijd en het lijden, dat zoo pijnlijk uit volgende bladen spreekt, den jongeling zijn, die op de driesprong des levens zich afvraagt, welken weg hij zal te volgen hebben, die van het vaderlijk of eenig ander beroep, of die, waarop zich dichterlijke sirenenzangen verleidend doen hooren en hij in een verren, doch glansrijken nevel eerekransen en ridderkruisen ziet schitteren. Moge hij, alvorens in de plaats van zich een blinden roes te drinken uit den beker der begoocheling en als een onbezonnen veulen onbekende velden in te draven, waarschuwende stemmen in den wind slaande en ernstige hinderpalen en bezwaren miskennende, bedaard zich beraden, wikken en wegen, en voordat hij zich aan de hagchelijke kansen der kunstwereld blootstelt, zich spiegelen aan een jongeling, die, in niet ongunstige omstandigheden geplaatst, zijn noodlot toch niet door zijn buitengewonen, mogelijk al te zeer over allerhande vakken van kunst verstrooiden aanleg heeft vermogen te verbidden. Bij overbeschaving zijn alle markten over-

[p. XII]

voerd; talent wekt geen opzien meer; handigheid van doen is dagelijksch werk geworden; velen, niet van geestdrift ontbloot, klimmen tegenwoordig den Mont-Blanc op, maar van hem alleen, die den hoogsten top bereikt, wordt in de nieuwspapieren melding gemaakt.

Juli 1876.