Het gulden cabinet van de edel vry schilderconst

[p. 498]

Ioannes Saenredam
Plaedt-snijder van Saerdam.

SAerdam (alwaer hy gheboren is in't jaer 1565.) is een Dorp by Amsterdam in Hollandt gheleghen: al waer Saenredam sijne Ouders van zijn neghen jaren verloor, die in't Dorp-graght begraven ligghen, ende quam te woonen by zijn Vaders halven Broeder ghenaempt Peeter de Jongh, die in't dorp van Assendelft by de 44. jaren is Schouth gheweest. Desen Oom bestelden Jan Saenredam eerst om te leeren korf en manden maecken en daer toe rou Boeren werck te doen, boven dien te leeren lesen en schrijven, en inde oeffeningh van lesen en schrijven eenichsints ervaren zijnde, verdroot hem het swaer Boeren werck langher te pleghen, doch somwijlen eenighen overschot van tijdt vindende naer dat hy sijn werck voldaen hadde, en heeft noyt vertraeght om zijn harts lusten met teeckenen te versaden, zijnde ghedurich besich om naer te teeckenen eenighe beestjens, ende vogheltjens etc. die hy altijt te pas brocht by sijn schriften ghelijck ghetuyght een Thien Gheboden verciert met cluchtighe om-wercken vol vogheltjens en andere loofrancken staende noch teghenwoordich op't huys van Assum voor dedele Heer van Assendelft ende sulckdanighe andere meer, waer in te sien was een groote hope van wonder Const diemen van desen Saenredam van zijn jonckheyt af ghehadt heeft, hy is dan allenskens op gheclommen om tot den hoochsten trap van eeren te comen door zijn ervaren Const die haeren oorspronck uyt een cleyn begin heeft op ghenomen snijdende eerst eenighe Landt-Caerten, als daer van ghetuyght de Kaert van het Graefschap van Hollant ghesneden in't jaer 1589. de welcke veel tijdts in't Stede-boeck van Guiccardijn ghesien wordt. Ende aldus in dese oeffeningh continuerende, soo ist ghebeurt dat sekeren Advocaet by naem Spoorwater tot Assendelft dese Const somwijlen quam besien; en oordeelende datmen desen Jonghman sulcke neerstighe oeffeningh niet en behoorde te beletten om de selve Const wijder te ondersoecken, heeft zijnen voorsz. Oom de Schouteth beweeght dat hy uyt de slaverny van t'Boertigh werck is ghetrocken ende gheraeckte by den wijt-vermaerden Mr. Henrick Goltzius binnen Haerlem, by den welcken hy leerde teeckenen, en sijn selven met grooten jever inde Const soo vervoorderende tot den ouderdom van 24. jaeren heeft desen Saenredam beginnen een groot Meester te worden, d'welck nochtans by hem niet en liet voorstaen, segghende teghen sijnen Meester oft hy gheraden vondt daer in te volherden waer op Goltzius antwoorde met een korsel ghemoedt: dat hy hem met de ander knechts altemael liever quyt waer als te houden, de reden was om dat hy den selven dach eenichsints door ghestoortheyt qualijck ghesint was. Hier over desen Saenredam (op zijnen ouderdom peysende) gansch bedroeft ende verslaghen van gheest was, hoe wel dat hy in zijn selven eenen strijdt vondt tusschen den jever tot de Const ende quaden moedt die hem ghegheven was van zijnen Meester, heeft even wel den jever de overhandt behouden ende nemende een nieuwe courage nam sijn afscheyt van Goltzius en trock naer Amsterdam, alwaer hy noch twee jaren sijnen gheest beneerstight heeft en is daer naer wederom ghecomen tot Assendelft daer hy oock

[p. 499]

ghetrouwt is, ghedurich by sijn selven desen Const hanterende tot het eynde sijns leven. Sijnen eersten aenvangh was te snijden 12. Apostelen naer de teeckeningh van Carel van Mander. In't jaer 1592 heeft hy ghesneden de doodt en leven uytghebeldt door eenen Jonghman met een bloem inde handt voor het leven ende met de gheraempte van eenen Mensch daer neven voor de doodt naer de teekeningh van Goltzius die het selve wel aenstondt ende hem naer dien tijdt veel heeft laten snijden, beclaghende Goltzius sijn selven al menichmael dat hy Saenredam van in't begin sijnder aencomst soo had laeten gaen, door de wonderheyt die hy vanden selven sach voorts brenghen. Hy heeft veel wercken ghesneden naer Abraham Blommaert, Cornelis Haerlemensis, Polidoor en sijn eyghen jnventie ghelijckmen sien can aen de vyf Stucken vande Historie der wijse en dwaese Maeghden, en meer andere, sulckx dat alle sijn ghesneden plaeten comen te bedraghen het ghetal van over de 170. Stucken soo groot als cleyn, daer van de laetste volsneden plaedt is de Historie van Diana en Calisto, gheinventeerdt by Paulo Moreels in't jaer 1606. ghesneden: ende naer dien in handen nemende een groot Stuck van twee plaeten naer de jnventie van Sprangher, zijnde een Revier-Godt vanden Tijbur die hy meest heeft ghesneden, en is nae-der-handt van Jacob Matham voltrocken. Hy heeft verscheyde Discipelen ghehadt, eyndelijck zijnde ghevallen in een swaer uytnemende sieckte ghenoempt Phthisis, is daer van ghestorven den 6. April in't jaer 1607. oudt zijnde 42. jaren, achterlaetende eenen Sone by naeme Peeter Saenredam, ende is in't selve Dorp van Assendelft op't Choor inde Kercke aldaer begraven in zijn voorsz. Ooms Graff-stede alwaer sijnen naem op den Serck noch bekent staet aldus:

Ioannis Saenredam Sculptoris celeberrimi.